Ακροβασία σε τεντωμένο σχοινί θυμίζει η κατάρτιση του προσχεδίου του προϋπολογισμού για το νέο έτος με το οικονομικό επιτελείο να επιδίδεται σε ασκήσεις χειρουργικής ακρίβειας με διπλό στόχο.

Από τη μία να μη διαταραχτούν οι ευαίσθητες δημοσιονομικές ισορροπίες και από την άλλη να συνεχίσει να υπάρχει ένα στοιχειώδες δίχτυ ασφαλείας για τους ευάλωτους. Το νέο στοιχείο είναι η παράμετρος «κλιματική κρίση» που ήρθε για να μείνει και να προσθέσει νέους πονοκεφάλους, απειλώντας με «τρικυμίες» τα οικονομικά μεγέθη.

Στο προσχέδιο του προϋπολογισμού του 2024, που θα κατατεθεί την εβδομάδα που έρχεται στη Βουλή θα αποτυπωθεί μία πρώτη εκτίμηση για το ύψος της ζημιάς λόγω της κακοκαιρίας Daniel που αναπόφευκτα φέρνει αύξηση των κονδυλίων για φυσικές καταστροφές και αντιμετώπιση ακραίων φαινομένων.

Για φέτος, στο υπουργείο Εθνικής Οικονομίας περνούν από κόσκινο και μπαίνουν στο μικροσκόπιο όλοι οι κωδικοί ώστε να διασφαλιστούν κονδύλια ικανά να καλύψουν τις αυξημένες δαπάνες για την αποκατάσταση και στήριξη των πληγέντων. Μια αρχική αποτίμηση θα επιχειρηθεί τις επόμενες ημέρες καθώς παράλληλα θα πρέπει να «τρέξουν» και οι διαδικασίες για την αξιοποίηση των ευρωπαϊκών κονδυλίων μέσω ΕΣΠΑ, Ταμείου Ανάκαμψης αλλά και το Ταμείο Αλληλεγγύης Ε.Ε. (η αίτηση για χρηματοδοτική στήριξη θα πρέπει να κατατεθεί εντός τριών μηνών από την καταστροφή).

Για το 2023, ήδη έχει κατατεθεί συμπληρωματικός προϋπολογισμός ύψους 600 εκατ. ευρώ που επί της ουσίας αποτελεί μια λογιστική τακτοποίηση των επιπλέον δαπανών οι οποίες προέκυψαν φέτος λόγω των φυσικών καταστροφών.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις, το συνολικό κόστος ξεπερνά τα 3 δισ. ευρώ, ενώ τα ευρωπαϊκά κονδύλια που έχουν συμφωνηθεί να αποδεσμευτούν ανέρχονται στα 2,25 δισ. ευρώ, τα οποία όμως δεν επαρκούν για να καλύψουν τον αλμυρό λογαριασμό με τον προϋπολογισμό να βάζει πλάτη.

Εκ των πραγμάτων και δεδομένων των νέων συνθηκών οι οποίες έχουν προκύψει τα έντονα καιρικά φαινόμενα και η νέα πραγματικότητα που διαμορφώνουν επηρεάζουν και τα βασικά μεγέθη του νέου προϋπολογισμού, τη στιγμή μάλιστα που η σιδηρά δημοσιονομική πειθαρχία επιστρέφει.

Σε αυτό το πλαίσιο, θα ισχύσουν από το 2024 οι νέοι δημοσιονομικοί κανόνες που περιορίζουν δραστικά την ευελιξία του οικονομικού επιτελείου για παρεμβάσεις και νέες δαπάνες. Το πρωτογενές πλεόνασμα, όταν τα έσοδα του κράτους ξεπερνούν τα έξοδα χωρίς να υπολογίζεται η εξυπηρέτηση του χρέους, που θα πρέπει να πιάσει η Ελλάδα θα κινείται περί το 2 – 2,5% του ΑΕΠ για το 2024, βάσει του προσχεδίου. Φέτος, υπολογίζεται να αγγίξει το 0,7% του ΑΕΠ.

Αξίζει να σημειωθεί πως η κυβέρνηση δεν θα έχει τη δυνατότητα να κάνει ό,τι θέλει με τον όποιο δημοσιονομικό χώρο προκύπτει αλλά θα κατευθύνεται στη μείωση του δημόσιου χρέους. Επίσης από το 2024 η Κομισιόν θα προχωρά στον αυστηρό έλεγχο των καθαρών πρωτογενών δαπανών θέτοντας για την χώρα μας ως στόχο να μην υπερβεί η αύξηση αυτή το 2,6%. Βέβαια, όλα αυτά ακόμα αποτελούν αντικείμενο διαπραγμάτευσης με το τοπίο για το τι θα ισχύσει τελικά να αρχίσει να ξεκαθαρίζει μέχρι τον Δεκέμβριο.

Μοιραία πάντως, μεσοπρόθεσμα οι προϋπολογισμοί από το 2024 έως και το 2027 θα λάβουν υπόψιν και τα νέα δεδομένα με τους πιθανούς «Daniel» να επιτάσσουν αναπροσαρμογές στους σχεδιασμούς με τον κουμπαρά του ταμείου για την κλιματική κρίση να γεμίζει από την αύξηση του φόρου διαμονής στα ξενοδοχεία.

Το 2024 θα διπλασιαστεί το αποθεματικό για φυσικές καταστροφές από τα 300 στα 600 εκατ. ευρώ. Το ποσό αυτό θα αναπροσαρμόζεται σε ετήσια βάση, με στόχο να υπάρχουν πόροι για την αποκατάσταση ζημιών από μικρές ή μεγάλες φυσικές καταστροφές. Η νέα αυτή παράμετρος θα περιορίσει εκ των πραγμάτων το περιθώριο για νέα μέτρα με κοινωνικό πρόσημο τα επόμενα χρόνια.

Κατά τα άλλα, στον προϋπολογισμό δεν αναμένεται να υπάρχει κάποια μεγάλη έκπληξη. Θα περιλαμβάνει μέτρα καθαρού δημοσιονομικού κόστους 1,1 δισ. ευρώ όπως το νέο μισθολόγιο των δημοσίων υπαλλήλων με τις αυξήσεις μισθών για όλους σε πρώτο πλάνο, την αύξηση του αφορολόγητου κατά 1.000 ευρώ για οικογένειες με παιδιά, την αύξηση κατά 8% του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος, τη μονιμοποίηση της απαλλαγής των πρώην δικαιούχων ΕΚΑΣ από τη συμμετοχή τους στη φαρμακευτική δαπάνη, το youth pass για τους νέους που ενηλικιώνονται αλλά και τη μείωση του ΕΝΦΙΑ κατά 10% για σπίτια που ασφαλίζονται για φυσικές καταστροφές.

Ολόκληρο το οικοδόμημα του προϋπολογισμού της επόμενης χρονιάς θα θεμελιωθεί με την παραδοχή ότι το 2024 θα είναι χρονιά ανάπτυξης, με πραγματικό ποσοστό 3% αλλά και αποσυμπίεση του πληθωρισμού στο 2,4% για το σύνολο του έτους.

Η ανησυχία για την κυβέρνηση είναι διάχυτη όμως και για νέες ενεργειακές αναμπουμπούλες, πέρα από τον μόνιμο βραχνά της ακρίβειας που σφίγγει συνεχώς τη θηλιά σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις, τονώνοντας βέβαια τα κρατικά έσοδα λόγω των αυξημένων έμμεσων φόρων που καταβάλλουν οι καταναλωτές.

Αν λοιπόν ο χειμώνας είναι… ζόρικος και η τιμή του πετρελαίου θέρμανσης που κινείται ήδη σε υψηλά επίπεδα «παγώσει» τα πορτοφόλια, το οικονομικό επιτελείο θα κληθεί να βγάλει τα κάστανα από τη φωτιά καθώς θα απαιτηθούν μέτρα στήριξης αλλά λεφτά δύσκολα θα υπάρχουν.

Με τις τιμές σε αέριο και ρεύμα να δείχνουν σημάδια νευρικότητας κα με τις επιδοτήσεις στο ηλεκτρικό να τελειώνουν τον Δεκέμβριο, καθίσταται σαφές πως η χειμερινή περίοδος δε θα περάσει ανέμελα, την ώρα που η υποχρέωση για πρωτογενή πλεονάσματα θα συμπιέζει τα περιθώρια στήριξης, ακόμα και των ευάλωτων.

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στη 01.10.2023