Ψυχοσωματικά Συμπτώματα: Το σώμα σου μιλάει, άκουσέ το
Τι είναι τα ψυχοσωματικά συμπτώματα και πως αντιμετωπίζονται
04/06/2024 17:20
Πόσες φορές έχουμε ακούσει τις φράσεις:
«Έχασα τον ύπνο μου από το άγχος»
«Μου ‘πρηξε το συκώτι από την γκρίνια»
«Νιώθω ότι θα σπάσει η καρδιά μου από την στεναχώρια»
«Έβγαλα σπυριά από το άγχος» κι άλλες παρόμοιες εκφράσεις…
Πριν μιλήσουμε για τα ψυχοσωματικά συμπτώματα είναι αναγκαίο να τονιστεί ότι το μυαλό και το σώμα είναι άρρηκτα συνδεδεμένα μεταξύ τους. Αυτό ακριβώς υποδηλώνουν και οι παραπάνω φράσεις με απλά λόγια.
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας «Υγεία είναι η κατάσταση της πλήρους φυσικής, νοητικής και κοινωνικής ευεξίας κι όχι απλώς η απουσία νόσου ή αναπηρίας». Αν σκεφτούμε με προσοχή τον ορισμό αυτό βλέπουμε πόσο πολυδιάστατοι είμαστε. Αρχικά συνειδητοποιούμε οτι δεν υφίσταται σωματική υγεία χωρίς ψυχική υγεία, ούτε φυσικά το αντίστροφο.
Με μια δεύτερη ανάγνωση όμως αξίζει να σταθούμε στο ότι η απουσία κάποιας νόσου δεν σημαίνει απαραίτητα ότι «είμαι καλά». Το «είμαι καλά» σημαίνει στην ουσία «χαίρομαι τη ζωή μου» (ευεξία), κάτι που συχνά οι άνθρωποι με ψυχοσωματικά συμπτώματα έχουν σταματήσει να κάνουν ίσως και πολύ πριν εμφανιστούν τα συμπτώματα αυτά και θα δούμε παρακάτω γιατί!
Τι είναι λοιπόν τα ψυχοσωματικά συμπτώματα;
Τα ψυχοσωματικά συμπτώματα είναι συμπτώματα σε κάποιο όργανο του σώματος (σωματικά/οργανικά συμπτώματα) που προκύπτουν από ψυχολογικά αίτια.
Τα σωματικά αυτά συμπτώματα μπορούν να εμφανιστούν ως πόνος, δυσλειτουργία ή δυσφορία σε διάφορα μέρη του σώματος επηρεάζοντας το γαστρεντερικό, το καρδιαγγειακό ή/και το νευρικό σύστημα.
Μερικά από τα συχνότερα ψυχοσωματικά συμπτώματα είναι ο πονοκέφαλος, το θωρακικό άλγος, αίσθημα κόπωσης, μυικοί πόνοι, δύσπνοια, προβλήματα στύσης και libido, διαταραχές εμμήνου ρύσης, διαταραχές ύπνου, γαστρεντερολογικές διαταραχές (πχ διάρροια, ευερέθιστο έντερο κ.α.) και δερματικές παθήσεις (πχ εξανθήματα, τριχόπτωση κ.α). Τα συμπτώματα αυτά δεν έχουν οργανική αιτία που να τα εξηγεί, και έτσι η διάγνωσή τους γίνεται εξ’ αποκλεισμού, μετά δηλαδή από προσεκτική εξέταση και αποκλεισμό άλλης αιτιολογίας.
Ποια είναι τα αίτια;
Τα ψυχοσωματικά συμπτώματα συχνά προκαλούνται από άγχος, στρες, έντονα αισθήματα θλίψης και ως αποτέλεσμα κάποιας τραυματικής εμπειρίας. Το στρες είναι ίσως το συνηθέστερο αίτιο.
Διαχείριση και Αντιμετώπιση
Η διαχείριση των ψυχοσωματικών συμπτωμάτων απαιτεί μια πολυδιάστατη προσέγγιση που συνδυάζει ψυχολογικές και ιατρικές παρεμβάσεις.
To πρώτο και σημαντικότερο βήμα είναι η αντιμετώπιση του στρες. Προτείνεται η ψυχοθεραπεία σε συνδυασμό με την τροποποίηση του τρόπου ζωής (σωματική άθληση, σωστή διατροφή, μείωση των ωρών εργασίας αν αυτές είναι πολλές κι αν είναι εφικτό). Επίσης, αν το άτομο πάσχει από κάποια ψυχική διαταραχή σε συνδυασμό με την ψυχοθεραπεία θα μπορούσε να ακολουθήσει και φαρμακευτική αγωγή.
Επιπλέον, υπάρχει και η συμπτωματική θεραπεία, που είναι κατά βάση φαρμακευτική και βοηθά στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων (πχ. δίνεται φαρμακευτική αγωγή για τα γαστρεντερικά ενοχλήματα, παυσίπονα σε περιπτώσεις χρόνιου πόνου, κρέμες για τις δερματικές βλάβες).
Ο Ρόλος της Πρόληψης
Η πρόληψη των ψυχοσωματικών συμπτωμάτων περιλαμβάνει την προώθηση της ψυχικής υγείας και της ευεξίας. Η ανάπτυξη υγιών στρατηγικών διαχείρισης του άγχους, η υιοθέτηση ενός ισορροπημένου τρόπου ζωής, η τακτική σωματική άσκηση και η καλή διατροφή μπορούν να συμβάλουν στη μείωση της εμφάνισης αυτών των συμπτωμάτων.
Επιπλέον, η εκπαίδευση των ατόμων σχετικά με τη σχέση μεταξύ νου και σώματος είναι κρίσιμη. Η αναγνώριση των πρώιμων σημείων άγχους και η έγκαιρη παρέμβαση μπορούν να αποτρέψουν την ανάπτυξη πιο σοβαρών ψυχοσωματικών προβλημάτων.
Τι θα ήθελα εγώ να θυμάσαι…
Πολλές φορές θεωρούμε το άγχος φυσιολογικό -ακόμη κι αν αγχωνόμαστε έντονα και συχνά- καθώς «βρίσκουμε παρηγοριά» μέσα από φράσεις «Τι να κάνεις; Όλοι αγχωνόμαστε» ή «Εντάξει πως να μην αγχωθώ με τόσες ευθύνες που έχω» κι έτσι αποπροσανατολίζουμε τον εαυτό μας από την λύση του προβλήματος. Τελικά, συχνά το άγχος χειροτερεύει και τα άτομα έρχονται για ψυχοθεραπεία αφού αυτό έχει σωματοποιηθεί και αφού δεν έχουν βρει πουθενά ανακούφιση, σαν την τελευταία λύση.
Πόσο διαφορετικά όμως θα ήταν τα πράγματα αν όλοι κινητοποιούμασταν από την πρώτη στιγμή που εντοπίζαμε ότι το άγχος ή η πίεση ή η θλίψη επιμένουν και αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας μας;
Πως θα ήταν αν ζητούσαμε βοήθεια τη στιγμή που για πρώτη φορά σκεφτήκαμε ότι θα την θέλαμε, όπως ακριβώς θα κάναμε αν είχαμε σπάσει το πόδι μας ή το χέρι μας;
Πόση ψυχική και σωματική ταλαιπωρία θα είχαμε γλυτώσει;
Της Βασιλικής Κυργιάκου
Κλινική Ψυχολόγος, MSc
Ψυχοθεραπεύτρια
Διεύθυνση: Κων. Καραμανλή 69 (4ος όροφος)
Τηλέφωνο επικοινωνίας:
Πόσες φορές έχουμε ακούσει τις φράσεις:
«Έχασα τον ύπνο μου από το άγχος»
«Μου ‘πρηξε το συκώτι από την γκρίνια»
«Νιώθω ότι θα σπάσει η καρδιά μου από την στεναχώρια»
«Έβγαλα σπυριά από το άγχος» κι άλλες παρόμοιες εκφράσεις…
Πριν μιλήσουμε για τα ψυχοσωματικά συμπτώματα είναι αναγκαίο να τονιστεί ότι το μυαλό και το σώμα είναι άρρηκτα συνδεδεμένα μεταξύ τους. Αυτό ακριβώς υποδηλώνουν και οι παραπάνω φράσεις με απλά λόγια.
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας «Υγεία είναι η κατάσταση της πλήρους φυσικής, νοητικής και κοινωνικής ευεξίας κι όχι απλώς η απουσία νόσου ή αναπηρίας». Αν σκεφτούμε με προσοχή τον ορισμό αυτό βλέπουμε πόσο πολυδιάστατοι είμαστε. Αρχικά συνειδητοποιούμε οτι δεν υφίσταται σωματική υγεία χωρίς ψυχική υγεία, ούτε φυσικά το αντίστροφο.
Με μια δεύτερη ανάγνωση όμως αξίζει να σταθούμε στο ότι η απουσία κάποιας νόσου δεν σημαίνει απαραίτητα ότι «είμαι καλά». Το «είμαι καλά» σημαίνει στην ουσία «χαίρομαι τη ζωή μου» (ευεξία), κάτι που συχνά οι άνθρωποι με ψυχοσωματικά συμπτώματα έχουν σταματήσει να κάνουν ίσως και πολύ πριν εμφανιστούν τα συμπτώματα αυτά και θα δούμε παρακάτω γιατί!
Τι είναι λοιπόν τα ψυχοσωματικά συμπτώματα;
Τα ψυχοσωματικά συμπτώματα είναι συμπτώματα σε κάποιο όργανο του σώματος (σωματικά/οργανικά συμπτώματα) που προκύπτουν από ψυχολογικά αίτια.
Τα σωματικά αυτά συμπτώματα μπορούν να εμφανιστούν ως πόνος, δυσλειτουργία ή δυσφορία σε διάφορα μέρη του σώματος επηρεάζοντας το γαστρεντερικό, το καρδιαγγειακό ή/και το νευρικό σύστημα.
Μερικά από τα συχνότερα ψυχοσωματικά συμπτώματα είναι ο πονοκέφαλος, το θωρακικό άλγος, αίσθημα κόπωσης, μυικοί πόνοι, δύσπνοια, προβλήματα στύσης και libido, διαταραχές εμμήνου ρύσης, διαταραχές ύπνου, γαστρεντερολογικές διαταραχές (πχ διάρροια, ευερέθιστο έντερο κ.α.) και δερματικές παθήσεις (πχ εξανθήματα, τριχόπτωση κ.α). Τα συμπτώματα αυτά δεν έχουν οργανική αιτία που να τα εξηγεί, και έτσι η διάγνωσή τους γίνεται εξ’ αποκλεισμού, μετά δηλαδή από προσεκτική εξέταση και αποκλεισμό άλλης αιτιολογίας.
Ποια είναι τα αίτια;
Τα ψυχοσωματικά συμπτώματα συχνά προκαλούνται από άγχος, στρες, έντονα αισθήματα θλίψης και ως αποτέλεσμα κάποιας τραυματικής εμπειρίας. Το στρες είναι ίσως το συνηθέστερο αίτιο.
Διαχείριση και Αντιμετώπιση
Η διαχείριση των ψυχοσωματικών συμπτωμάτων απαιτεί μια πολυδιάστατη προσέγγιση που συνδυάζει ψυχολογικές και ιατρικές παρεμβάσεις.
To πρώτο και σημαντικότερο βήμα είναι η αντιμετώπιση του στρες. Προτείνεται η ψυχοθεραπεία σε συνδυασμό με την τροποποίηση του τρόπου ζωής (σωματική άθληση, σωστή διατροφή, μείωση των ωρών εργασίας αν αυτές είναι πολλές κι αν είναι εφικτό). Επίσης, αν το άτομο πάσχει από κάποια ψυχική διαταραχή σε συνδυασμό με την ψυχοθεραπεία θα μπορούσε να ακολουθήσει και φαρμακευτική αγωγή.
Επιπλέον, υπάρχει και η συμπτωματική θεραπεία, που είναι κατά βάση φαρμακευτική και βοηθά στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων (πχ. δίνεται φαρμακευτική αγωγή για τα γαστρεντερικά ενοχλήματα, παυσίπονα σε περιπτώσεις χρόνιου πόνου, κρέμες για τις δερματικές βλάβες).
Ο Ρόλος της Πρόληψης
Η πρόληψη των ψυχοσωματικών συμπτωμάτων περιλαμβάνει την προώθηση της ψυχικής υγείας και της ευεξίας. Η ανάπτυξη υγιών στρατηγικών διαχείρισης του άγχους, η υιοθέτηση ενός ισορροπημένου τρόπου ζωής, η τακτική σωματική άσκηση και η καλή διατροφή μπορούν να συμβάλουν στη μείωση της εμφάνισης αυτών των συμπτωμάτων.
Επιπλέον, η εκπαίδευση των ατόμων σχετικά με τη σχέση μεταξύ νου και σώματος είναι κρίσιμη. Η αναγνώριση των πρώιμων σημείων άγχους και η έγκαιρη παρέμβαση μπορούν να αποτρέψουν την ανάπτυξη πιο σοβαρών ψυχοσωματικών προβλημάτων.
Τι θα ήθελα εγώ να θυμάσαι…
Πολλές φορές θεωρούμε το άγχος φυσιολογικό -ακόμη κι αν αγχωνόμαστε έντονα και συχνά- καθώς «βρίσκουμε παρηγοριά» μέσα από φράσεις «Τι να κάνεις; Όλοι αγχωνόμαστε» ή «Εντάξει πως να μην αγχωθώ με τόσες ευθύνες που έχω» κι έτσι αποπροσανατολίζουμε τον εαυτό μας από την λύση του προβλήματος. Τελικά, συχνά το άγχος χειροτερεύει και τα άτομα έρχονται για ψυχοθεραπεία αφού αυτό έχει σωματοποιηθεί και αφού δεν έχουν βρει πουθενά ανακούφιση, σαν την τελευταία λύση.
Πόσο διαφορετικά όμως θα ήταν τα πράγματα αν όλοι κινητοποιούμασταν από την πρώτη στιγμή που εντοπίζαμε ότι το άγχος ή η πίεση ή η θλίψη επιμένουν και αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας μας;
Πως θα ήταν αν ζητούσαμε βοήθεια τη στιγμή που για πρώτη φορά σκεφτήκαμε ότι θα την θέλαμε, όπως ακριβώς θα κάναμε αν είχαμε σπάσει το πόδι μας ή το χέρι μας;
Πόση ψυχική και σωματική ταλαιπωρία θα είχαμε γλυτώσει;
Της Βασιλικής Κυργιάκου
Κλινική Ψυχολόγος, MSc
Ψυχοθεραπεύτρια
Διεύθυνση: Κων. Καραμανλή 69 (4ος όροφος)
Τηλέφωνο επικοινωνίας:
ΣΧΟΛΙΑ