Σάλος έχει ξεσπάσει στους κόλπους της εκκλησίας από την κίνηση της Εκκλησίας της Ρωσίας να κάνει δεκτούς στους κόλπους της 102 κληρικούς του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας από οκτώ αφρικανικές χώρες και να δημιουργήσει Πατριαρχική Εξαρχία στην Αφρική με την επωνυμία «Κλίνσκι».

Η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ρωσίας, όπως ανέφερε δε μπορεί πλέον να μην κάνει δεκτές τις αιτήσεις που υπέβαλλαν κληρικοί του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας, για να υπαχθούν στο Πατριαρχείο της Μόσχας.

Μητροπολίτης Κλιν και Πατριαρχικός Έξαρχος Αφρικής, διορίστηκε ο Αρχιεπίσκοπος Ερεβάν και Αρμενίας Λεωνίδας, μέχρι πρότινος Αντιπρόεδρος του Τμήματος Εξωτερικών Εκκλησιαστικών Σχέσεων του Πατριαρχείου Μόσχας.

Η ποιμαντική ευθύνη της Πατριαρχικής Εξαρχίας Νότιας Αφρικής περιλαμβάνει τη Λαϊκή Δημοκρατία του Σάο Τομέ και Πρίνσιπε, τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, τη Δημοκρατία του Κονγκό, τη Δημοκρατία της Γκαμπόν, τη Δημοκρατία της Ισημερινής Γουινέας, τη Δημοκρατία της Κένυας, τη Δημοκρατία του Κονγκό, η Ουγκάντα, η Δημοκρατία της Μαδαγασκάρης και όλα τα άλλα αφρικανικά κράτη νότια αυτών.

Η σταυροπηγιακή ενορία του Πατριαρχείου Μόσχας στη Δημοκρατία της Νότιας Αφρικής, εντάχθηκε επίσης στη Μητρόπολη Νότιας Αφρικής. Τέλος να αναφερθεί ότι ο Μητροπολίτης της Επισκοπής Νοτίου Αφρικής θα φέρει τον τίτλο: «Γιοχάνεσμπουργκ και Νοτίας Αφρικής».

Το παρασκήνιο

Ο μητροπολίτης Καμερούν Γρηγόριος σε κείμενό του αναφέρει ότι η απόφαση της Μόσχας στηρίχτηκε στο γεγονός ότι «κάποιες παρατάξεις του Παλαιού Ημερολογίου που έχουν κατέβει στην Αφρική εδώ και χρόνια, έστησαν Εκκλησιαστικές κοινότητες και “Μοναστήρια” με όσους είχε αποβάλει για διάφορους λόγους η Ορθόδοξη Ιεραποστολή των κατά τόπους Μητροπόλεων, επομένως φυσικό ήταν αυτές οι δομές να τεμαχιστούν Προτεσταντικώ τω τρόπω σε απειράριθμες αυτοονομαζόμενες Ορθόδοξες’.

Όπως επισημαίνει «αυτές λοιπόν οι κατακερματισμένες δομές βρίσκουν αφορμή τώρα να βρεθούν σε Κανονικό Εκκλησιαστικό κλίμα του Πατριαρχείου της Ρωσίας. Βέβαια, με ποια κριτήρια αυτοί έγιναν δεκτοί και υπό ποιες προϋποθέσεις είναι άγνωστο ακόμα. Θα αναχειροτονηθούν; Θα γίνουν δεκτοί έτσι; Με ποια κανονική γνωμοδότηση;

Αν κρίνουμε από παρόμοιες κινήσεις του Πατριαρχείου της Μόσχας στο παρελθόν θα χρησιμοποιηθεί άπλετος οικονομία ενισχυμένη εις την νιοστή για δικούς της εσωτερικούς λόγους, ουσιαστικά ανεξήγητους, όπως πάντα».

Στην Ουκρανία χαρακτηρίζουν την απόφαση ως πράξη εκδίκησης προς τον Αλεξανδρείας η απόφαση της Μόσχας. Στις 29 Δεκεμβρίου πραγματοποιήθηκε η Σύνοδος της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, κατά την οποία ελήφθη η σκανδαλώδης απόφαση για την ίδρυση εξαρχίας στο έδαφος του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας (τόμος πρακτικών №100). Όπως είχε προβλεφθεί, επικεφαλής αυτής της δομής, διορίστηκε ο αναπληρωτής προϊστάμενος του Τμήματος Εξωτερικών Εκκλησιαστικών Σχέσεων της Ρωσικής Εκκλησίας, Αρχιεπίσκοπος Γιερεβάν Λεονίντ (Γκορμπατσόφ), ο οποίος θα είναι εφεξής Μητροπολίτης Κλίνσκι, Πατριαρχικός έξαρχος Αφρικής και θα διοικεί ταυτόχρονα δύο επισκοπές στην Αφρικανική ήπειρο (Βόρειας Αφρικής και Νότιας Αφρικής), που σύμφωνα με την ίδια Σύνοδο θα περιλαμβάνουν 102 κληρικούς. Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι στη σύνθεση της «εξαρχίας» δεν συμπεριελήφθη κανένας επίσκοπος της Εκκλησίας της Αλεξάνδρειας, αλλά αυτή αποτελείται από «εκατοντάδες» κληρικούς, για τους οποίους τίποτα δεν είναι γνωστό.

Οι πρώτες αντιδράσεις

Η κίνηση της Εκκλησίας της Ρωσίας που χαρακτηρίστηκε σχισματική από πολλές πλευρές προκάλεσε θύελλα αντιδράσεων και τη ρήξη καταρχήν με το Πατριαρχείο Αλεξάνδρειας, το οποίο σε ανακοίνωσή του εξέφρασε τη θλίψη του και επισήμανε πως θα συνεχίσει να ασκεί τη δικαιοδοσία του.

Σε μια από τις πιο σφοδρές αντιδράσεις κύκλοι του Αγίου Ορους κάνουν λόγο για εκκλησιαστικό πραξικόπημα στην Αφρική και για μια θεσμική κίνηση, μελετημένη.

Σε ανακοίνωσή του ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Πισιδίας κ. Σωτήριος κάνει λόγο για αντικανονική πράξη και αναφέρει:

«Μεγάλος πόνος!

»Ποτέ δεν περίμενα στας δυσμάς του βίου μου να νιώσω τόσο μεγάλο πόνο, όπως ένιωσα με την ανακοίνωση των αποφάσεων του Πατριαρχείου Μόσχας να εισπηδήσουν εντελώς αδιάντροπα και στην Αφρική!

»Όλοι γνωρίζουμε τα σχέδια του Πανσλαβισμού και της Τρίτης Ρώμης αιώνες τώρα, τα οποία με οποιοδήποτε πολιτικό καθεστώς, τσαρικό, κομμουνιστικό ή δημοκρατικό προωθούσαν πάντοτε οι Ρώσοι ηγέτες. Αλλά βλέποντάς τα τώρα να υλοποιούνται με καταλαμβάνει μεγάλη απογοήτευση για το Πατριαρχείο Μόσχας και λυπάμαι βαθύτατα για τους Ρώσους αδελφούς, που τόσο πολύ παιδιόθεν αγαπώ και επί δεκατίες διακονώ τόσον στην Επαρχία μου όσον και στην Κορέα παλαιότερα. Πίστευα μέχρι σήμερα ότι όσο κι εάν η πολιτική εξουσία πίεζε την σημερινή διοικούσα εκκλησία της Ρωσίας, οι ηγέτες της δεν θα υποχωρούσαν στις αξιώσεις τους, όπως το έκαναν οι ποιμένες της στην πλειοψηφία τους επί Στάλιν. Με άλλα λόγια πίστευα, αφελώς ίσως, ότι δεν θα διέγραφαν με μια μονοκοντυλιά το Κανονικό Δίκαιο της Ορθόδοξης Εκκλησίας για να διευρύνουν την εξουσία τους.

»Νομίζω ότι όσοι διαβάσουν, εκκλησιαστικοί ή κοσμικοί, σημερινοί ή αυριανοί ιστορικοί, το σκεπτικό της Συνόδου του Πατριαρχείου Μόσχας ότι: «Η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ρωσίας, δήλωσε αδυναμία περαιτέρω άρνησης σε κληρικούς του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας, οι οποίοι υπέβαλαν αιτήσεις για νά υπαχθούν στο Πατριαρχείο της Μόσχας» και γι᾽ αυτό «αποφάσισε την δημιουργία Πατριαρχικής Εξαρχίας στην Αφρική με τον τίτλο “Κλίνσκι”» δεν θα έχουν καμμιά αμφιβολία ότι οι διοικούντες το Πατριαρχείο Μόσχας έπαψαν πλέον να σκέπτονται με εκκλησιαστικά κριτήρια και έγιναν, απροκάληπτα πλέον, εξαρτήματα της επεκτατικής ρωσικής πολιτικής. Διότι, από πότε η Εκκλησία υπακούει στις αιτήσεις κάποιων κληρικών άλλης δικαιοδοσίας (άν αυτό δεν είναι δολία πρόφαση για αφελείς) και προχωρεί σε δημιουργία αντικανονικών μορφωμάτων; Εάν αυτή ήταν η παράδοση της Εκκλησίας, τότε θα είχαμε πλήθος παρόμοιων αντικανονικών πράξεων. Γιατί πάντοτε υπάρχουν και κάποιοι κληρικοί, που για τους δικούς τους προσωπικούς λόγους, όχι ασφαλώς εκκλησιαστικούς, ζητούν παράλογα πράγματα.

»Στον μισό περίπου αιώνα που βρίσκομαι στην Κορέα και τα τελευταία χρόνια στην Πισιδία έγινα παραλήπτης πολλών παρόμοιων «αιτήσεων» δυσαρεστημένων από το Πατριαρχείο Μόσχας κληρικών και λαϊκών, τους οποίους ποτέ δεν δικαίωσα, αλλά πάντοτε τους συμβούλευα να μείνουν εν υπακοή στην εκκλησιαστική τους Αρχή.

»Χωρίς να γνωρίζω πόσο αληθινές είναι οι πληροφορίες για τις «αιτήσεις» 102 Αφρικανών κληρικών από οκτώ αφρικανικές χώρες να προσχωρήσουν στο Πατριαρχείο Μόσχας, εκγαταλείποντες το παλαίφατο και ιστορικό Πατριαρχείο Αλεξανδρείας, το οποίο ίδρυσε ο απόστολος Μάρκος, και το οποίο γέννησε εν Χριστώ τις χιλιάδες των σημερινών Ορθοδόξων Αφρικανών, αλλά και χωρίς επίσης να γνωρίζω κάποιον από τους τολμητίες, μπορώ να βεβαιώσω εκ της πείρας μου ότι κανένας δεν θα είναι σοβαρός κληρικός με εκκλησιαστικό φρόνημα και ήθος, αλλά θα είναι κεροσκόπος και συμφεροντολόγος του χειρίστου είδους. Σαν κάποιους Ασιάτες ιερείς παλαιότερα που προσεχώρησαν στην ROCOR γιατί ήθελαν να είναι ανεξάρτητοι από τον κανονικό τους Μητρόπολη και τους μάγεψε η Ρωσσική αρχιερατική Μίτρα.

»Μετά και από αυτό το μέγα ατόπημα του Πατριαρχείου Μόσχας κατά του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας, αλλά και μετά από τα όσα έκνομα και αντικανονικά έπραξε και πράττει στην Μητέρα και Τροφό του, δηλαδή προς το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, και μάλιστα μέσα στην από αιώνων Έδρα Του στην Κωνσταντινούπολη, το πραξικόπημα κατά του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας ήταν, για την λογική των Μοσχοβιτών απλά η «φυσική» συνέχεια των δρομολογουμένων από πολύ καιρό πριν των παράνομων ενεργειών τους. Και τώρα να περιμένουμε να δούμε να συμβεί το ίδιο και στις Αυτοκέφαλες Εκκλησίες Κύπρου και Ελλάδος και όχι μόνον!

»Ας ξυπνήσουν, λοιπόν, όσοι εκουσίως ή ακουσίως, υποστηρίζουν τις αντικανονικές πράξεις του Πατριαρχείου Μόσχας και ας καταλάβουν τι κακό θα βρει την Ορθόδοξη Εκκλησία με την προτεσταντικής νοοτροπίας τακτική, να ιδρύουν όπου θέλουν ρωσικές σέκτες. Ας σκεφθούν όλοι οι υπεύθυνοι αυτής της τραγικής συμφοράς το μεγάλο κακό που θα γίνει στην ιερή υπόθεση του ευαγγελισμού των Αφρικανών Αδελφών μας και πόσο θα χαίρεται ο διάβολος. Μήπως ήρθε η ώρα να αποφανθεί συνοδικώς η Ορθόδοξη Εκκλησία επί του θέματος, όπως το έπραξε το 1872 καταδικάζοντας τον επάρατο εθνοφυλετισμό;».