Του Νίκου Ασλανίδη

Ένας ακόμη ορειβάτης προστέθηκε την προηγούμενη βδομάδα στη μακάβρια λίστα των θυμάτων που βρήκαν τραγικό θάνατο στην προσπάθεια τους να ανέβουν σε χιονισμένα βουνά. Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία της Ελληνικής Ομάδας Διάσωσης (ΕΟΔ) μόνο στον Όλυμπο 66 ορειβάτες έχασαν τη ζωή τους, από το 1955 μέχρι σήμερα. Από τα στοιχεία των δυστυχημάτων που έχει επεξεργαστεί η ΕΟΔ, 34 οφείλονται σε γλίστρημα, 12 σε παθολογικά αίτια, 8 σε χιονοστιβάδα, 4 σε απώλεια προσανατολισμού, άλλα 4 σε υποθερμία, δύο σε κατολίσθηση και ένα σε κεραυνό...

Ο διευθυντής εκπαίδευσης της ΕΟΔ Ζαφείρης Τρόμπακας ξεκίνησε την ορειβασία το 1976 και από το 1978 άρχισε να κάνει χειμερινές αναρριχήσεις στον Όλυμπο, αλλά και σε άλλα βουνά. Ένα χρόνο αργότερα σε μία ανάβαση στον Όλυμπο έζησε από κοντά την πρώτη τραγωδία... Η ομάδα του χάθηκε στα χιόνια και δύο συνοδοιπόροι του πέθαναν από υποθερμία.

Το γεγονός αυτό τον συγκλόνισε και αποφάσισε να γίνει διασώστης. Εκπαιδεύτηκε σε σχολές διάσωσης στη Γερμανία και τη Σλοβακία και από το 1980 συμμετέχει σε όλες τις επιχειρήσεις διάσωσης που έχουν γίνει στον Όλυμπο και σε άλλα ελληνικά βουνά. Συμμετείχε στις επιχειρήσεις αεροπορικών ατυχημάτων, όπως το C-130 το 1991 στην Όθρυ, το 1995 στην πολυήμερη έρευνα των δύο μαχητικών F-5 στη Χαλκιδική, στην έρευνα του χαμένου Yakovlev, τον Δεκέμβριο του 1997, στα χιονισμένα Πιέρια καθώς και στην έρευνα και εντοπισμό των αγνοουμένων του ελικοπτέρου Σινούκ στη Χαλκιδική το 2004.

Παράλληλα είναι ενεργός ραδιοερασιτέχνης και διαθέτει μία μεγάλη γκάμα ασυρμάτων και κεραιών που μπορούν να υποστηρίζουν τηλεπικοινωνιακά μια επιχείρηση διάσωσης σε βουνό, σε θάλασσα ή και σε μεγάλες μαζικές καταστροφές σε οποιοδήποτε μέρος του κόσμου. Για αυτό κλήθηκε και χρησιμοποίησε τα μέσα των επικοινωνιών που διαθέτει σε αποστολές του εξωτερικού που πραγματοποίησε η Ελληνική Ομάδα Διάσωσης όπως στην Αλγερία, το Ιράν μέχρι και το Αφγανιστάν...

Αρχικά πείτε μας από πότε και πώς ασχοληθήκατε με τις διασώσεις;

Η πρώτη μεγάλη επιχείρηση που με είχε συγκλονίσει ήταν τον Δεκέμβριο του 1976 στον Όλυμπο και ενώ είχα ξεκινήσει να κάνω ορειβασία. Το 1979 συνέπεσε να βιώσω και εγώ ο ίδιος μία τραγωδία συμμετέχοντας σε μια ομάδα ανεβαίνοντας στον Όλυμπο, στην οποία χάσαμε δύο συντρόφους μας από υποθερμία, αφότου περιπλανιόμασταν στο βουνό για 54 ώρες... Από το 1980 συμμετέχω σε επιχειρήσεις ορεινής διάσωσης και όχι μόνο.

Πώς δημιουργήθηκε στη συνέχεια η Ελληνική Ομάδα Διάσωσης;

Η Ελληνική Ομάδα Διάσωσης δημιουργήθηκε από ευαισθητοποιημένους ανθρώπους με έντονο το αίσθημα της αλληλεγγύης, με σκοπό να καλύψει ένα κενό που υπήρχε, στον τομέα της διάσωσης την εποχή στην Ελλάδα. Δηλαδή τη δημιουργία μιας οργανωμένης ομάδας διάσωσης, η οποία δεν θα ασχολούνταν μόνο με τις επιχειρήσεις, αλλά και με την πρόληψη, την εκπαίδευση και την ενημέρωση.

Τι τμήματα διαθέτει σήμερα η ΕΟΔ;

Τα βασικά τμήματα είναι τρία: το τμήμα ορεινής διάσωσης, το τμήμα υγρού στοιχείου και το τμήμα αντιμετώπισης καταστροφών. Επικουρικά σ’ αυτά λειτουργούν τα τμήματα πρώτων βοηθειών, τηλεπικοινωνιών, κοινωνικών και ανθρωπιστικών δράσεων και σκύλων έρευνας.

Συνολικά μέχρι τώρα σε πόσες αποστολές έχετε πάρει μέρος στην Ελλάδα και στο εξωτερικό;

Η ΕΟΔ ήταν παρούσα σε πολλούς καταστροφικούς σεισμούς ανά την υφήλιο, προσφέροντας τις υπηρεσίες της τόσο σε επιχειρησιακό όσο και σε επίπεδο ανθρωπιστικής βοήθειας. Τα μέλη μας συμμετείχαν με αποστολές στο σεισμό της Τουρκίας το 1999, της Αλγερίας το 2003, του Μαρόκο το 2004, της Ινδονησίας το 2004, του Πακιστάν το 2005 και της Χιλής το 2010. Επιστέγασμα, ωστόσο, των προσπαθειών της ΕΟΔ ήταν η συμμετοχή της στο μεγάλο σεισμό της Αϊτής το 2010, όπου οι εθελοντές μας κατάφεραν να εντοπίσουν και να σώσουν τον τελευταίο επιζώντα, τον 23χρονο Εξάντους, τη στιγμή που όλα τα διεθνή σωστικά συνεργεία είχαν σταματήσει τις έρευνες.

Ανθρωπιστικές αποστολές έχουμε πραγματοποιήσει στο Αφγανιστάν (1999-2004), το Ιράν και το Ιράκ (2004), την Ινδονησία (2005), το Λίβανο (2006), το Πακιστάν (2007), τη Γάζα (2009) και την Αϊτή (2010).

Όσον αφορά τις επιχειρήσεις στην Ελλάδα, συνολικά συμμετέχουμε σε πάνω από 100 επιχειρήσεις κάθε χρόνο, στο βουνό, τη θάλασσα και το υγρό στοιχείο γενικά, όπως επίσης και σε περιστατικά πλημμυρών, σεισμών, πυρκαγιών και ακραίων, γενικά, καιρικών φαινομένων. Μάλιστα, για το έργο μας στη θαλάσσια διάσωση κατά την περίοδο της προσφυγικής κρίσης βραβευτήκαμε με το βραβείο ΝΑΝΣΕΝ 2016 της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες (UNHCR).

Ποια αποστολή ήταν η δυσκολότερη;

Κατά την άποψή μου, οι επιχειρήσεις ορεινής διάσωσης στον Όλυμπο τον Μάρτιο του 1999, καθώς και τον Μάιο του 2001, μπορούν να χαρακτηριστούν υψηλής δυσκολίας με μεγάλο ρίσκο ακόμη και για τους διασώστες που συμμετείχαν σε αυτές.

Τώρα μετά το τελευταίο κύμα κακοκαιρίας υπάρχει κίνδυνος στα ελληνικά βουνά από χιονοστιβάδες;

Οι χιονοστιβάδες έχουν μειωθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια, τουλάχιστον στα βουνά της Β. Ελλάδας, καθώς οι χιονοπτώσεις δεν είναι πλέον τόσο συχνές. Από την άλλη, ωστόσο, έχει αυξηθεί πάρα πολύ η επισκεψιμότητα στα βουνά και αυτό αυξάνει την πιθανότητα εμπλοκής ανθρώπων σε ατυχήματα, όταν αυτά είναι καλυμμένα από το χιόνι.

Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία, τα περισσότερα ατυχήματα γίνονται από άγνοια του κινδύνου. Μήπως θα έπρεπε να παρακολουθούν υποχρεωτικά κάποια μαθήματα όσοι ασχολούνται με ορειβασία, καταδύσεις ή άλλα επικίνδυνα σπορ;

Τα περισσότερα περιστατικά σημειώνονται από ανθρώπινο λάθος και από την άγνοια ή κακή εκτίμηση του κινδύνου. Ασφαλώς, λοιπόν, πιστεύουμε ότι η ενημέρωση και η εκπαίδευση είναι αναγκαίες. Στην κατεύθυνση αυτή η ΕΟΔ πραγματοποιεί τακτικά εκπαιδευτικά προγράμματα, προς πολίτες αλλά και ενημερώσεις σε ορειβατικούς, πεζοπορικούς και άλλους συλλόγους, θωρακίζοντας τους ορειβάτες με πληροφορίες για τις αιτίες των ατυχημάτων και όλα όσα πρέπει να προσέχουν στο βουνό.

Η Ελλάδα σε πιο βαθμό είναι έτοιμη σήμερα να αντιμετωπίσει θεομηνίες; Διαθέτει τον κατάλληλο εξοπλισμό και εκπαιδευμένους ανθρώπους;

Υπάρχει η ΕΜΑΚ που διαθέτει τον κατάλληλο εξοπλισμό και άριστα εκπαιδευμένο ανθρώπινο δυναμικό, επομένως, ναι, η χώρα μας μπορεί να αντιμετωπίσει τέτοια φαινόμενα. Η ΕΟΔ λειτουργεί επικουρικά στο έργο της ΠΥ, υποστηρίζοντας με τους εθελοντές της και το διασωστικό εξοπλισμό που διαθέτει.

Κάποιος που θέλει να γίνει διασώστης, να μάθει πρώτες βοήθειες ή πως να αντιμετωπίζει έκτακτες καταστάσεις που πρέπει να απευθυνθεί;

Μπορεί να παρακολουθήσει τη σχολή βασικής εκπαίδευσης της ΕΟΔ, η οποία γίνεται κάθε Οκτώβρη στη Θεσσαλονίκη, και εκεί να μάθει τόσο πρώτες βοήθειες όσο και βασικές αρχές αυτοπροστασίας, αλλά και διαδικασίες έρευνας και διάσωσης. Αφού ολοκληρώσει αυτό το πρώτο στάδιο εκπαίδευσης, εντάσσετε στο ανθρώπινό δυναμικό της ΕΟΔ, επιλέγει το τμήμα στο οποίο επιθυμεί να δραστηριοποιηθεί και, στη συνέχεια, ακολουθεί ένα πιο εξειδικευμένο πρόγραμμα εκπαίδευσης. Μέχρι τώρα έχουμε εκπαιδεύσει περισσότερα από 6.000 άτομα.

Τι κερδίζει ένας εθελοντής-διασώστης;

Ένας εθελοντής κερδίζει ανεκτίμητα συναισθήματα και εμπειρίες ζωής που τα θυμάται για πάντα...

Ποια είναι τα μελλοντικά σας σχέδια;

Ένας σημαντικός παράγοντας στις επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης είναι η λήψη της κλήσης κινδύνου. Το βουνό, λόγω της ιδιαιτερότητας που έχει, δεν καλύπτεται απόλυτα από το δίκτυο της τηλεφωνίας, επομένως αν κάποιος βρεθεί σε κίνδυνο δεν μπορεί να επικοινωνήσει τηλεφωνικά και να ζητήσει βοήθεια. Υπάρχουν πολλά σημεία στα βουνά και ειδικά τη χειμερινή περίοδο όπου δεν υπάρχει καθόλου σήμα.

Το πρόβλημα αυτό προσπαθούμε να το επιλύσουμε με ένα ασύρματο δίκτυο, που δημιουργήθηκε με τη βοήθεια των εθελοντών μας. Και ουσιαστικά αποτελεί ένα πάγιο διαρκές σχέδιό μας για την καθολική κάλυψη των ορεινών όγκων της Ελλάδος. Όποιος, λοιπόν, αντιμετωπίζει κίνδυνο μπορεί να καλέσει στη συχνότητα της ΕΟΔ (146.500Mhz), την οποία ακούνε πολλά μέλη της ομάδας. Στη συνέχεια, τα μέλη μας μεταφέρουν την κλήση κινδύνου στις αρμόδιες υπηρεσίες (όπως η ΕΜΑΚ) και, ταυτόχρονα, υπάρχει κινητοποίηση και από τη δική μας πλευρά.

Σε αυτή την φάση ανυπομονούμε να ξαναγυρίσουμε ενεργά στο βουνό, στη θάλασσα και σε όλες τις δράσεις με τη φυσική μας παρουσία.

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 13-14 Μαρτίου 2021