Πάνω από έξι αρχαιολογικές θέσεις στην περιοχή της περιφερειακής ενότητας Ροδόπης αποκάλυψαν οι εργασίες κατασκευής του αγωγού φυσικού αερίου IGB (Ελλάδας -Βουλγαρίας), που διασχίζει την οροσειρά της Ροδόπης σε συνολικό μήκος διαδρομής 182 χιλιομέτρων με τα 31 από αυτά να ανήκουν σε ελληνικό έδαφος.

Το πιο σημαντικό από τα ευρήματα φαίνεται να βρίσκεται στις πεδινές εκτάσεις της πορείας και συγκεκριμένα στην περιοχή του οικισμού Ροδίτη βορειοδυτικά της Κομοτηνής.

Εκεί εντοπίστηκαν αρχικά ανθεκτικά κατάλοιπα όπως συγκεντρώσεις λίθων, κεραμίδια στέγης, μικρή ποσότητα τροχήλατης κεραμικής, τμήματα αγγείων και πίθων. Στη συνέχεια από τη σωστική ανασκαφή που διενεργήθηκε αποκαλύφθηκε τμήμα κτίσματος ημικυκλικής κάτοψης. Σύμφωνα με μια πρώτη έρευνα παρεμφερής κάτοψη εντοπίστηκε σε κτήριο ρωμαϊκών χρόνων σε σωστική ανασκαφή στην περιοχή των Φιλίππων της Καβάλας στο πλαίσιο των εργασιών καστασκευής του αγωγού φυσικού αερίου ΤΑΠ, ωστόσο η σχέση του με το υπόλοιπο κτήριο και η χρήση του παραμένουν δυσερμήνευτες.

Κατά τη διεξαγωγή της σωστικής ανασκαφής αποκαλύφθηκαν τείχη και τμήματα τοιχίων, ένας μεμονωμένος τάφος και ένας απορριμματικός λάκκος.

Στο νοτιοανατολικό τμήμα της ανασκαφής εντοπίστηκε και διερευνήθηκε απορριμματικός λάκκος σφραγισμένος με λίθους διαστάσεων 2μΧ0,90 και βάθος πυθμένα 0,43μ. που σχετίζεται με τη χρήση της εγκατάστασης καθώς περιείχε λίθους και τμήματα αποθηκευτικού πίθου, ενώ στο ανατολικό όριο της εγκατάστασης αποκαλύφθηκε μεμονωμένη ταφή πιθανόν βρεφική καθώς δεν εντοπίστηκαν σκελετικά κατάλοιπα. Ο τύπος της ταφής ανήκει στους λακκοειδής με κάλυψη από αργούς και ημίαργους λίθους τοποθετημένους σε οβάλ κυκλική διάταξη και έχει διαστάσεις 1.40Χ1.75μ, διαστάσεις λάκκου 1.70Χ0,17μ και πιθανό προσανατολισμό βορειοδυτικά προς ανατολικά. Με τη δε ταφή σχετίζεται αποσπασματικό τμήμα πήλινου λίχνου.

Μετά από αίτημα της Εφορείας Ροδόπης και την έγκριση των εταιρειών οι επιστήμονες προχώρησαν στην επέκταση του νοτιοδυτικού και βορειοανατολικού τμήματος για την αποκάλυψη της κάτοψης του κτηρίου εκτός από ένα μικρό τμήμα στα δυτικά το οποίο δεν σώζεται. Οι τοίχοι που αποκαλύφθηκαν είναι δομημένοι από αργούς και ημίαργους λίθους μεσαίου και μεγάλου μεγέθους και αποτελούνται από τρεις ή τέσσερεις σειρές λίθων χωρίς συνδετικό υλικό, ενώ το σωζόμενο ύψος τους κυμαίνεται από 0,25μ έως 0,50μ και το πλάτος τους 0,50μ.

Από τα ανασκαφικά δεδομένα διαφαίνεται ότι πρόκειται για τμήμα κυκλικού κτίσματος της υστερορωμαϊκής περιόδου με μέγιστες ορατές διαστάσεις 13Χ15μ. Την κεντρική θέση καταλαμβάνει κυκλικός χώρος, που αποτελείται από τοίχο με διάμετρο περίπου 7,60μ και πιθανή είσοδο από τα νότια. Στο εσωτερικό του χώρου εντοπίστηκαν τμήματα από μυλόπετρες, τμήματα πίθων και μέτρια ποσότητα χρηστικής κεραμικής.

Τι έδειξε η έρευνα στις ορεινές εκτάσεις

Σε όλη την έκταση της διαδρομής στο ελληνικό έδαφος πραγματοποιήθηκαν αρχαιολογικές έρευνες που αποκάλυψαν άλλες πέντε τουλάχιστον θέσεις οι οποίες αφορούσαν μικρότερης κλίμακας διερευνητικές εργασίες, ενώ δεδομένου του σωστικού τους χαρακτήρα οι έρευνες περιορίστηκαν στις περιοχές του τεχνικού έργου, δηλαδή στην τάφρο τοποθέτησης του αγωγού που το πλάτος κυμάνθηκε μεταξύ 1.70μ έως 3μ και στο πεδίο εργασιών εκατέρωθεν της τάφρου το οποίο είχε πλάτος 26 μέτρα και 16 μέτρα σε δασώδεις εκτάσεις.

Στις ορεινές εκτάσεις της διαδρομής του αγωγού υλοποιήθηκαν μικρής κλίμακας διερευνητικές εργασίες σε πέντε θέσεις.

Στην περιοχή της Νυμφαίας στη βόρεια πλευρά του πεδίου εργασιών εντοπίστηκαν δύο πίθοι κάθετα τοποθετημένοι στο έδαφος. Οι πίθοι έχουν διάμετρο 0,45μ και απόσταση μεταξύ τους 0,40. Πιθανόν πρόκειται για αποθηκευτικά αγγεία χωρίς να σώζονται τμήματα του περιεχομένου τους. 

Στην περιοχή της Πανδρόσου διερευνήθηκαν πέντε αρχαιολογικές θέσεις. Αναλυτικότερα αποκαλύφθηκαν τρεις πίθοι που σώζονται αποσπασματικά και έχουν μέγιστες σωζόμενες διαστάσεις 0,80 Χ 0,80 μέτρα και πιθανή αποθηκευτική χρήση. Σε άλλη θέση εντοπίστηκαν και ερευνήθηκαν δύο απορριμματικοί λάκκοι διαμέτρου 1.5Χ1.5μ. Από το εσωτερικό του ενός λάκκου συγκεντρώθηκε μεγάλη ποσότητα χρηστικής κεραμικής, τμήματα πίθων, ένα σφονδύλι και μικρή ποσότητα ζωικών οστών ενώ ο δεύτερος λάκκος περιείχε τμήματα κεράμων και λίθους.

Από τη διερεύνηση του δεύτερου λάκκου εντοπίστηκε αποσπασματικό τμήμα πήλινου αγωγού μέγιστου σωζόμενων διαστάσεων 0,62Χ0,14μ και βάθος 0,10μ.

Σε άλλη χιλιομετρική θέση βρέθηκε από τη διάνοιξη του πεδίου εργασιών χάλκινο βυζαντινό νόμισμα διαμέτρου τριών εκατοστών. Στο οπισθότυπό του διακρίνεται το κεφαλαίο γράμμα Μ που δηλώνει την αξία του νομίσματος ενώ στον εμπροσθότυπο, παρά το γεγονός ότι υπέστη συντήρηση, τα στοιχεία που φέρει είναι δυσδιάκριτα λόγω ύπαρξης έντονων ιζημάτων, ενώ πιθανολογείται ότι υπήρχε πρόσωπο. Από τη διερεύνηση του σημείου δεν εντοπίστηκε κάποια σταθερή κατασκευή παρά μόνο κινητά ευρήματα όπως σιδηρόμαζες, κονίαμα, θραύσματα γυάλινων αγγείων, μικρή ποσότητα κεραμικής καθώς και τμήματα πίθων.

Από την επιφανειακή έρευνα σε άλλη χιλιομετρική θέση εντοπίστηκε μικρός αμφορίσκος, πιθανό ανάθημα προς τιμήν του ήρωα Ιππέα.

Αντίστοιχα σε άλλη χιλιομετρική θέση εντοπίστηκε περισυλλογή ακέραιων μικρών σφαιρικών αγγείων όπως κεραμικής. Ο πηλός αν και είναι καθαρός χωρίς προσμίξεις και ιζήματα δεν φέρει στίλβωση. Το ύψος του αγγείου και η διάμετρος του σφαιρικού σώματος είναι 9 εκατοστά. Οι κάθετες λαβές σώζονται τμηματικά.

Σε όλες τις παραπάνω περιοχές οι αρχαιότητες, δηλαδή οι πίθοι και το τμήμα πήλινου αγωγού εντοπίστηκαν εκτός του άξονα του αγωγού φυσικού αερίου, παρέμειναν in situ, καλύφθηκαν με ύφασμα και επιχωματώθηκαν.

Ωστόσο οι αποκαλύψεις αυτές μαζί με το υστερορωμαϊκό κτίριο θα μπορούσαν να αποτελέσουν το έναυσμα για περαιτέρω συστηματικές έρευνες.

Παράλληλα διενεργήθηκαν δοκιμαστικές τομές στο κέντρο του άξονα του αγωγού πριν τη διάνοιξη της τάφρου και δεν απέδωσαν περαιτέρω αρχαιολογικά ευρήματα.

Τις ανακοινώσεις έκανε σήμερα στο πλαίσιο της 34^ης Συνάντησης για το Αρχαιολογικό Έργο στη Μακεδονία και τη Θράκη η αρχαιολόγος της ΕΦΑ Ροδόπης Ελένη Τοματσίδου στην πρώτη εισήγηση του συνεδρίου.

Οι εργασίες του συνεδρίου που πραγματοποιείται διαδικτυακά μέσω Zoom θα ολοκληρωθούν αργά το βράδυ, ενώ θα συνεχιστούν και αύριο.