02/08/2022 07:00
Σενάρια, αδιανόητα για άλλες εποχές, ακόμα και για πλήρη διακοπή των ροών φυσικού αερίου από τη Ρωσία και την επιβολή ενός ιδιότυπου ενεργειακού lockdown, ανάλογα με τις βουλές του Πούτιν, προκαλούν τρόμο στην Ευρώπη με την Ελλάδα... παραδόξως να βρίσκεται σε καλύτερη θέση από τη Γερμανία, τουλάχιστον στη θεωρία.
Winter is coming (o χειμώνας έρχεται) ήταν ο τίτλος του πρώτου επεισοδίου της δημοφιλούς σειράς Game of Thrones... Η Ευρώπη αντικρίζει κατάματα πιο βαρύ χειμώνα των τελευταίων πολλών χρόνων κρατώντας την ανάσα της.
Για ένα χειμώνα που για πρώτη φορά έπειτα από πολλές δεκαετίες το ρεύμα και το φυσικό αέριο δεν θα πρέπει να θεωρούνται δεδομένα πρέπει να προετοιμάζονται οι Έλληνες. Είτε καταλήξουμε σε ένα «θερμό ενεργειακό επεισόδιο» στην περίπτωση που ο Πούτιν αποφασίσει να κατεβάσει τους διακόπτες, είτε συνεχίσει τα σκωτσέζικα ντους αυξομοιώνοντας βασανιστικά τις ροές φυσικού αερίου προς την Ευρώπη, αποτελεσματική διαχείριση της ενεργειακής κρίσης που αναπόφευκτα θα προκύψει δεν μπορεί να γίνει χωρίς εφαρμογή «σκληρών» λύσεων.
Σε μία προσπάθεια να λειανθούν οι ενεργειακοί κραδασμοί τα κράτη της ΕΕ συμβιβάστηκαν για την εθελοντική μείωση της κατανάλωσης φυσικού αερίου της Ε.Ε., κατά τουλάχιστον 15% σε σύγκριση με τον μέσο όρο της κατανάλωσης των προηγούμενων πέντε ετών. Επιπλέον, συμφωνήθηκε ένας ενισχυμένος μηχανισμός συναγερμού της ΕΕ, ο οποίος θα μπορούσε να ενεργοποιηθεί, σε περίπτωση σοβαρής έλλειψης αποθήκευσης φυσικού αερίου ή εξαιρετικά υψηλής ζήτησης φυσικού αερίου, με τη θέσπιση ενός υποχρεωτικού στόχου μείωσης 15%.
Η ελληνική πλευρά που μαζί με τις χώρες του Νότου είχε σοβαρές αντιρρήσεις για την αρχική εκδοχή της συμφωνίας ζήτησε και πέτυχε να περιληφθεί στο κείμενο η πρόβλεψη που επιτρέπει τον υπολογισμό της μείωσης κατανάλωσης φυσικού αερίου σε σχέση, όχι με τον μέσο όρο της τελευταίας πενταετίας, αλλά συγκρινόμενο με την προηγούμενη χρονιά.
Επιπλέον μπορούν να εξαιρεθούν από τον υπολογισμό οι ποσότητες φυσικού αερίου που χρησιμοποιούνται από μονάδες ηλεκτροπαραγωγής, κρίσιμες για την ευστάθεια του συστήματος.
Η ελληνική πλευρά υπέβαλε στο Συμβούλιο Υπουργών Ενέργειας πρόταση για ένα νέο πανευρωπαϊκό μοντέλο σχεδιασμού της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας με στόχο την αποσύνδεση των τιμών φυσικού αερίου από τις τιμές ηλεκτρικής ενέργειας. Με την εφαρμογή αυτού του μοντέλου, διασφαλίζονται προσιτές τιμές ενέργειας για τα ευρωπαϊκά νοικοκυριά και τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Η Γερμανία, η Γαλλία, η Ισπανία, η Ιταλία, η Ρουμανία και η Κύπρος στήριξαν την πρόταση της Ελλάδας για να ξεκινήσει η συζήτηση για ένα νέο πανευρωπαϊκό μοντέλο στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας.
Στο ρυθμό του Πούτιν: Το χείριστο και το κακό σενάριο
Στην περίπτωση του κακού σεναρίου, δηλαδή των αυξομειώσεων των ρωσικών ροών φυσικού αερίου μέσω του αγωγού Nord Stream 1, ο αντίκτυπος για την Ελλάδα θα αφορά κυρίως τις τιμές - χρυσάφι που θα πρέπει να πληρώνει. Η τροφοδοσία της χώρας σε αέριο και σε ηλεκτρισμό ωστόσο δεν θα διαταραχθεί. Οι υψηλές τιμές φυσικού αερίου θα προκαλέσουν βέβαια ακατάσχετη αιμορραγία στα κρατικά ταμεία.
Ένα τείχος άμυνας απέναντι σε αυτή την απειλή είναι η απόφαση για διπλασιασμό της λιγνιτικής παραγωγής από τις 5 στις 10 τεραβατώρες σε ορίζοντα δωδεκαμήνου. Η αποτελεσματικότητα του μέτρου ωστόσο, κρίνεται τουλάχιστον αμφίβολη. Η δυναμικότητα των λιγνιτικών μονάδων της ΔΕΗ σε εγκατεστημένη ισχύ έχει περιοριστεί στα 2.500 MW.
Το ελληνικό σύστημα φυσικού αερίου θα ενισχυθεί με την εγκατάσταση αποθεμάτων στην Ιταλία, τις μεγαλύτερες ποσότητες LNG που θα επιστρατευτούν αλλά και την επιτάχυνση της συνεισφοράς των ΑΠΕ στο σύστημα, όλα αυτά βέβαια δεν μπορούν να κάνουν και θαύματα.
Στο χειρότερο σενάριο, της πλήρους παύσης του ρωσικού αερίου, θα δοκιμαστούν επικίνδυνα οι αντοχές όχι μόνο για το σύστημα φυσικού αερίου αλλά και του ηλεκτρισμού, το οποίο στηρίζεται σε ποσοστό πάνω από 40% στο φυσικό αέριο. Σε αυτή την περίπτωση οι καταναλωτές θα χρειαστεί να αλλάξουν από λίγο έως και πολύ καθημερινές συνήθειες, αφού θα βρεθούν από λίγες έως και πολλές ώρες, ανάλογα με το έλλειμμα ενέργειας που θα δημιουργηθεί, χωρίς αέριο για θέρμανση και χωρίς ρεύμα.
Γιατί φθάσαμε όμως να αναλύουμε εξωπραγματικά για άλλες εποχές ενδεχόμενα;
Ο λόγος για τον οποίο τρέχουν με ταχύτητες... φωτός οι τιμές του ρεύματος, είναι το φυσικό αέριο. Έτσι, όπως λειτουργεί το χρηματιστήριο ηλεκτρικής ενέργειας, αυτός που προσφέρει την υψηλότερη τιμή ηλεκτρικής ενέργειας (και συνήθως είναι αυτός που παράγει ρεύμα με φυσικό αέριο) είναι και αυτός που καθορίζει την τιμή με την οποία θα πληρωθούν όλοι οι παραγωγοί ενέργειας. Άρα, αν βρεθεί τρόπος να μειωθεί το κόστος παραγωγής ρεύματος με φυσικό αέριο όπως η επιβολή πλαφόν, ουσιαστικά λύνεται το πρόβλημα.
Βέβαια, η τιμή του φυσικού αερίου, διαμορφώνεται στο χρηματιστήριο του Άμστερνταμ. Σε αυτή την τιμή όμως, η ελληνική κυβέρνηση δεν έχει δυνατότητα παρέμβασης. Μόνο αν ληφθεί απόφαση σε ευρωπαϊκό επίπεδο θα μπορούσε να μπει όριο (πλαφόν) αλλά προς το παρόν και προς το μέλλον δεν φαίνεται ότι η Ευρώπη είναι διατεθειμένη να παρέμβει σε μια χρηματιστηριακή αγορά. Πολλές είναι οι χώρες που ανθίστανται με πρώτη φυσικά την Γερμανία. Χωρίς παρέμβαση στην τιμή του φυσικού αερίου, είναι δεδομένο ότι όλες οι παρεμβάσεις θα αποτελούν σταγόνα στον ωκεανό.
Η μονίμως προκλητικά βραδυπορούσα ευρωπαϊκή γραφειοκρατία των Βρυξελλών από τη στιγμή που το ζήτημα της πανάκριβης ενέργειας δεν αφορά άμεσα τον Βορρά, κρύβει το πρόβλημα κάτω από το χαλί, σφυρίζοντας... κλέφτικα.
Οι επιδοτήσεις και οι μπαγαποντιές των παρόχων
Σε αυτό το πλαίσιο, στο γενναιόδωρο ποσό των 1,136 δισ. ευρώ ανέρχονται οι επιδοτήσεις που θα δοθούν στους καταναλωτές ρεύματος για τον Αύγουστο, σε μία προσπάθεια να εκτονωθούν οι ασφυκτικές πιέσεις που ασκούνται στα πορτοφόλια.
Αυτό πιθανότατα συνεπάγεται ότι, εκτός από τους γνωστούς πόρους του Ταμείου Ενεργειακής Μετάβασης, πιθανόν θα χρειαστεί να σηκώσει βάρη και ο προϋπολογισμός.
Για όλες τις κατοικίες η επιδότηση που θα δοθεί θα είναι 337 ευρώ/MWh για το σύνολο της κατανάλωσης και χωρίς εισοδηματικά κριτήρια. Αυτό, σε συνδυασμό με τα τιμολόγια που ανακοίνωσαν οι προμηθευτές, οδηγεί, σύμφωνα με την κυβέρνηση, στο να πληρώνει τελικά ο καταναλωτής για ρεύμα περί τα 15 με 17 λεπτά την κιλοβατώρα, δηλαδή σε επίπεδα λίγο πάνω από τα «φυσιολογικά» του καλοκαιριού του 2021.
Έτσι για:
· Καταναλώσεις 300 kWh το μήνα τα νοικοκυριά θα έχουν όφελος 101,1 ευρώ
· Καταναλώσεις 400 kWh το μήνα τα νοικοκυριά θα έχουν όφελος 134,8 ευρώ.
· Καταναλώσεις 500 kWh το μήνα τα νοικοκυριά θα έχουν όφελος 168,5 ευρώ
Για τους δικαιούχους ΚΟΤ η επιδότηση ανέρχεται σε 377 ευρώ ανά MWh ώστε να «σβηστεί» έως και το 100% της αύξησης.
Οι πάροχοι επιδιώκοντας να πάρουν το ρίσκο της αναστολής της ρήτρας αναπροσαρμογής καθώς και της πρόβλεψης των τιμών ρεύματος του επόμενου μήνα, προχώρησαν μαζικά, για να βγάλουν τα σπασμένα, σε αυξημένες χρεώσεις των παγίων οι οποίες μάλιστα μπορεί να αγγίξουν και τα 90 ευρώ το μήνα!
Από το υπουργείο Περιβάλλοντος είναι στα σκαριά νομοθετική παρέμβαση που δεν θα επιτρέπει την αλλαγή των παγίων σε σχέση με τα επίπεδα που ίσχυαν πριν τον Ιούλιο, βάζοντας φρένο στις διαθέσεις «κερδοσκοπίας» των παρόχων.
Σύμφωνα με το νέο πλαίσιο τα τιμολόγια από τον Αύγουστο και μετά δεν θα έχουν ρήτρα αναπροσαρμογής και θα ανακοινώνονται εκ των προτέρων από το σύνολο των προμηθευτών ενώ οι καταναλωτές θα έχουν τη δυνατότητα αλλαγής προμηθευτή χωρίς προϋποθέσεις.
Η κυβέρνηση φιλοδοξεί με το συνδυασμό των μέτρων που τίθενται σε εφαρμογή στη χονδρική και τη λιανική αγορά, να ακυρώσει πάνω από το 70% της αύξησης των τιμών και να συρρικνώσει το κόστος της κιλοβατώρας κοντά στο επίπεδο του περασμένου φθινοπώρου.
Από την άλλη πλευρά, οι εξελίξεις στη διεθνή αγορά ως προς την τιμή του φυσικού αερίου δεν είναι καθόλου ενθαρρυντικές και πηγές της αγοράς εκφράζουν επιφυλάξεις για το αποτέλεσμα των παρεμβάσεων, ωστόσο η κυβέρνηση διαβεβαιώνει σε όλους τους τόνους ότι αν χρειαστεί, η δαπάνη του προϋπολογισμού για ενεργειακές επιδοτήσεις θα αυξηθεί.
Τα νέα δεδομένα:
-Από την 1η Ιουλίου τέθηκε σε εφαρμογή ο νέος μηχανισμός λειτουργίας της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας μέσω του οποίου τίθεται πλαφόν στα έσοδα των ηλεκτροπαραγωγών, διαφορετικό ανάλογα με την τεχνολογία (λιγνίτες, φυσικό αέριο, ανανεώσιμες πηγές κλπ.) Η διαφορά του πλαφόν από την τιμή που διαμορφώνεται καθημερινά στο Χρηματιστήριο Ενέργειας, στην οποία θα εξακολουθήσουν να αγοράζουν την ενέργεια οι προμηθευτές, θα μεταφέρεται στο Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης για να χρηματοδοτεί τις επιδοτήσεις στο κόστος της ενέργειας. Για παράδειγμα αν η ανώτατη τιμή είναι 200 ευρώ ανά μεγαβατώρα και η τιμή στο Χρηματιστήριο 340 ευρώ, η διαφορά των 140 ευρώ θα μεταφέρεται στο Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης.
-Από αύριο 1η Αυγούστου, αναστέλλεται για ένα χρόνο, η περιβόητη ρήτρα αναπροσαρμογής (την έβλεπαν...στους εφιάλτες τους οι πολίτες) στα κυμαινόμενα τιμολόγια ηλεκτρικής ενέργειας. Οι τιμές που θα εφαρμόζουν οι προμηθευτές θα είναι ενιαίες (δεν θα υπάρχει δηλαδή όπως τώρα μια βασική χαμηλή τιμή και ξεχωριστά η ρήτρα αναπροσαρμογής) ενώ στο τέλος κάθε μήνα θα ανακοινώνονται οι τιμές του μεθεπόμενου. Οι ονομαστικές τιμές ανά κιλοβατώρα σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της αγοράς θα είναι σημαντικά αυξημένες για μακρύ χρονικό διάστημα, ωστόσο εκείνο που ενδιαφέρει είναι η τελική τιμή που θα διαμορφώνεται μετά την επιδότηση που θα ορίζει η πολιτεία.
Μια σημαντική διαφορά που προκύπτει σε σχέση με το ισχύον καθεστώς είναι ότι το σύνολο των επιδοτήσεων θα κατανέμεται με απόφαση του κράτους. Μέχρι πρότινος κάθε εταιρεία ενέργειας αξιοποιούσε τα αυξημένα έσοδα από την ηλεκτροπαραγωγή για να χρηματοδοτεί επιδοτήσεις προς τους πελάτες της στην προμήθεια. Στο εξής τα έσοδα θα συλλέγονται και θα κατανέμονται από το κράτος.
Όλο αυτό θυμίζει και λίγο φαύλο κύκλο καθώς, με απλά λόγια, το κράτος παίρνει τα υπερέσοδα των προμηθευτών, ξαναγυρνά μέρος τους στους πολίτες μέσω των επιδοτήσεων ενώ παράλληλα αποζημιώνει και τους προμηθευτές ενέργειας και αυτό το γαϊτανάκι συνεχίζεται όσο δεν κόβεται ο γόρδιος δεσμός από τη ρίζα του με επιβολή πλαφόν στη χονδρική τιμή του αερίου σε επίπεδο ΕΕ.
Πάνω από 6 δισ. ευρώ η λυπητερή
Το συνολικό κονδύλι για την επιδότηση των λογαριασμών ρεύματος και φυσικού αερίου το 2022 μπορεί να ξεπεράσει τα 6 δισ. ευρώ από τα οποία 2,4 δισ. ευρώ δόθηκαν στο πρώτο εξάμηνο και 3,6 δισ. ευρώ προϋπολογίζονται για το δεύτερο εξάμηνο του έτους. Πηγές χρηματοδότησης των επιδοτήσεων είναι τα έσοδα από την αγορά (διαφορά χρηματιστηριακής τιμής από τις τιμές αποζημίωσης των ηλεκτροπαραγωγών), από τις δημοπρασίες δικαιωμάτων εκπομπής διοξειδίου του άνθρακα, από την φορολόγηση των επιπλέον εσόδων των ηλεκτροπαραγωγών με συντελεστή 90% και από τον κρατικό προϋπολογισμό.
Προετοιμασία για καταστάσεις...ενεργειακής πολιορκίας
Επείγουσες διαδικασίες...πολέμου για τη διασφάλιση αποθήκευσης φυσικού αερίου στην Ιταλία που θα χρησιμοποιηθεί σε περίπτωση κρίσης εφοδιασμού προβλέπει το Σχέδιο Προληπτικής Δράσης, σχετικά με τα μέτρα κατοχύρωσης της ασφάλειας εφοδιασμού με φυσικό αέριο το οποίο έθεσε σε δημόσια διαβούλευση, που τελειώνει αύριο η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας.
Το σχέδιο προβλέπει ότι οι υπόχρεοι τήρησης των αποθεμάτων θα πρέπει σε διάστημα 20 ημερών από την έγκριση του Σχεδίου Προληπτικής Δράσης να εξασφαλίσουν τις προϋποθέσεις για την αποθήκευση αερίου, συνολικής ποσότητας ίσης με 1,14 τεραβατώρες. Η ΡΑΕ προτείνει δύο εναλλακτικές ως προς την ανάθεση της υποχρέωσης αποθήκευσης: είτε στους προμηθευτές που δραστηριοποιούνται στην ελληνική αγορά, είτε στον ΔΕΣΦΑ.
Το ελληνικό σύστημα συνδέεται με το ιταλικό μέσω του αγωγού ΤΑΡ, ο οποίος δεν έχει δυνατότητα φυσικής αντίστροφης ροής. Συνεπώς, οι ποσότητες που πιθανώς θα χρειαστούν και θα είναι αποθηκευμένες στην Ιταλία θα εξασφαλιστούν με την μέθοδο της εικονικής αντίστροφης ροής (ουσιαστικά με «παρακράτηση» ποσοτήτων αερίου που προορίζονταν για την ιταλική αγορά).
Το σχέδιο της ΡΑΕ προτείνει σειρά μέτρων για την αντιμετώπιση κρίσης εφοδιασμού, ορισμένα από τα οποία, όπως η επαύξηση της δυναμικότητας του σταθμού Υγροποιημένου Φυσικού Αερίου στη Ρεβυθούσα έχουν ήδη υλοποιηθεί. Τα κυριότερα άλλα μέτρα είναι επίσης γνωστά, όπως η λειτουργία των μονάδων διπλού καυσίμου με ντίζελ αντί για φυσικό αέριο, η εφαρμογή μέτρων εξοικονόμησης στην κατανάλωση κ.ά.
Ποιοι θα τροφοδοτούνται κατά προτεραιότητα
Σε περίπτωση εξάλλου κρίσης εφοδιασμού ορίζεται ότι θα διασφαλίζεται κατά προτεραιότητα η τροφοδοσία των οικιακών καταναλωτών καθώς και των εξής φορέων: νοσοκομεία, σχολεία, αεροδρόμια, πρατήρια καυσίμων για μέσα μαζικής μεταφοράς και απορριμματοφόρα, κτίρια του Δημοσίου, μικρομεσαίες επιχειρήσεις και εγκαταστάσεις τηλεθέρμανσης. Προβλέπεται, επίσης, κατά προτεραιότητα τροφοδοσία κρίσιμων βιομηχανικών εγκαταστάσεων πχ στους τομείς υγείας, ασφάλειας, άμυνας, διύλισης, τροφίμων.
* Δημοσιεύτηκε στη "ΜτΚ" στις 31.07.2022
Σενάρια, αδιανόητα για άλλες εποχές, ακόμα και για πλήρη διακοπή των ροών φυσικού αερίου από τη Ρωσία και την επιβολή ενός ιδιότυπου ενεργειακού lockdown, ανάλογα με τις βουλές του Πούτιν, προκαλούν τρόμο στην Ευρώπη με την Ελλάδα... παραδόξως να βρίσκεται σε καλύτερη θέση από τη Γερμανία, τουλάχιστον στη θεωρία.
Winter is coming (o χειμώνας έρχεται) ήταν ο τίτλος του πρώτου επεισοδίου της δημοφιλούς σειράς Game of Thrones... Η Ευρώπη αντικρίζει κατάματα πιο βαρύ χειμώνα των τελευταίων πολλών χρόνων κρατώντας την ανάσα της.
Για ένα χειμώνα που για πρώτη φορά έπειτα από πολλές δεκαετίες το ρεύμα και το φυσικό αέριο δεν θα πρέπει να θεωρούνται δεδομένα πρέπει να προετοιμάζονται οι Έλληνες. Είτε καταλήξουμε σε ένα «θερμό ενεργειακό επεισόδιο» στην περίπτωση που ο Πούτιν αποφασίσει να κατεβάσει τους διακόπτες, είτε συνεχίσει τα σκωτσέζικα ντους αυξομοιώνοντας βασανιστικά τις ροές φυσικού αερίου προς την Ευρώπη, αποτελεσματική διαχείριση της ενεργειακής κρίσης που αναπόφευκτα θα προκύψει δεν μπορεί να γίνει χωρίς εφαρμογή «σκληρών» λύσεων.
Σε μία προσπάθεια να λειανθούν οι ενεργειακοί κραδασμοί τα κράτη της ΕΕ συμβιβάστηκαν για την εθελοντική μείωση της κατανάλωσης φυσικού αερίου της Ε.Ε., κατά τουλάχιστον 15% σε σύγκριση με τον μέσο όρο της κατανάλωσης των προηγούμενων πέντε ετών. Επιπλέον, συμφωνήθηκε ένας ενισχυμένος μηχανισμός συναγερμού της ΕΕ, ο οποίος θα μπορούσε να ενεργοποιηθεί, σε περίπτωση σοβαρής έλλειψης αποθήκευσης φυσικού αερίου ή εξαιρετικά υψηλής ζήτησης φυσικού αερίου, με τη θέσπιση ενός υποχρεωτικού στόχου μείωσης 15%.
Η ελληνική πλευρά που μαζί με τις χώρες του Νότου είχε σοβαρές αντιρρήσεις για την αρχική εκδοχή της συμφωνίας ζήτησε και πέτυχε να περιληφθεί στο κείμενο η πρόβλεψη που επιτρέπει τον υπολογισμό της μείωσης κατανάλωσης φυσικού αερίου σε σχέση, όχι με τον μέσο όρο της τελευταίας πενταετίας, αλλά συγκρινόμενο με την προηγούμενη χρονιά.
Επιπλέον μπορούν να εξαιρεθούν από τον υπολογισμό οι ποσότητες φυσικού αερίου που χρησιμοποιούνται από μονάδες ηλεκτροπαραγωγής, κρίσιμες για την ευστάθεια του συστήματος.
Η ελληνική πλευρά υπέβαλε στο Συμβούλιο Υπουργών Ενέργειας πρόταση για ένα νέο πανευρωπαϊκό μοντέλο σχεδιασμού της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας με στόχο την αποσύνδεση των τιμών φυσικού αερίου από τις τιμές ηλεκτρικής ενέργειας. Με την εφαρμογή αυτού του μοντέλου, διασφαλίζονται προσιτές τιμές ενέργειας για τα ευρωπαϊκά νοικοκυριά και τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Η Γερμανία, η Γαλλία, η Ισπανία, η Ιταλία, η Ρουμανία και η Κύπρος στήριξαν την πρόταση της Ελλάδας για να ξεκινήσει η συζήτηση για ένα νέο πανευρωπαϊκό μοντέλο στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας.
Στο ρυθμό του Πούτιν: Το χείριστο και το κακό σενάριο
Στην περίπτωση του κακού σεναρίου, δηλαδή των αυξομειώσεων των ρωσικών ροών φυσικού αερίου μέσω του αγωγού Nord Stream 1, ο αντίκτυπος για την Ελλάδα θα αφορά κυρίως τις τιμές - χρυσάφι που θα πρέπει να πληρώνει. Η τροφοδοσία της χώρας σε αέριο και σε ηλεκτρισμό ωστόσο δεν θα διαταραχθεί. Οι υψηλές τιμές φυσικού αερίου θα προκαλέσουν βέβαια ακατάσχετη αιμορραγία στα κρατικά ταμεία.
Ένα τείχος άμυνας απέναντι σε αυτή την απειλή είναι η απόφαση για διπλασιασμό της λιγνιτικής παραγωγής από τις 5 στις 10 τεραβατώρες σε ορίζοντα δωδεκαμήνου. Η αποτελεσματικότητα του μέτρου ωστόσο, κρίνεται τουλάχιστον αμφίβολη. Η δυναμικότητα των λιγνιτικών μονάδων της ΔΕΗ σε εγκατεστημένη ισχύ έχει περιοριστεί στα 2.500 MW.
Το ελληνικό σύστημα φυσικού αερίου θα ενισχυθεί με την εγκατάσταση αποθεμάτων στην Ιταλία, τις μεγαλύτερες ποσότητες LNG που θα επιστρατευτούν αλλά και την επιτάχυνση της συνεισφοράς των ΑΠΕ στο σύστημα, όλα αυτά βέβαια δεν μπορούν να κάνουν και θαύματα.
Στο χειρότερο σενάριο, της πλήρους παύσης του ρωσικού αερίου, θα δοκιμαστούν επικίνδυνα οι αντοχές όχι μόνο για το σύστημα φυσικού αερίου αλλά και του ηλεκτρισμού, το οποίο στηρίζεται σε ποσοστό πάνω από 40% στο φυσικό αέριο. Σε αυτή την περίπτωση οι καταναλωτές θα χρειαστεί να αλλάξουν από λίγο έως και πολύ καθημερινές συνήθειες, αφού θα βρεθούν από λίγες έως και πολλές ώρες, ανάλογα με το έλλειμμα ενέργειας που θα δημιουργηθεί, χωρίς αέριο για θέρμανση και χωρίς ρεύμα.
Γιατί φθάσαμε όμως να αναλύουμε εξωπραγματικά για άλλες εποχές ενδεχόμενα;
Ο λόγος για τον οποίο τρέχουν με ταχύτητες... φωτός οι τιμές του ρεύματος, είναι το φυσικό αέριο. Έτσι, όπως λειτουργεί το χρηματιστήριο ηλεκτρικής ενέργειας, αυτός που προσφέρει την υψηλότερη τιμή ηλεκτρικής ενέργειας (και συνήθως είναι αυτός που παράγει ρεύμα με φυσικό αέριο) είναι και αυτός που καθορίζει την τιμή με την οποία θα πληρωθούν όλοι οι παραγωγοί ενέργειας. Άρα, αν βρεθεί τρόπος να μειωθεί το κόστος παραγωγής ρεύματος με φυσικό αέριο όπως η επιβολή πλαφόν, ουσιαστικά λύνεται το πρόβλημα.
Βέβαια, η τιμή του φυσικού αερίου, διαμορφώνεται στο χρηματιστήριο του Άμστερνταμ. Σε αυτή την τιμή όμως, η ελληνική κυβέρνηση δεν έχει δυνατότητα παρέμβασης. Μόνο αν ληφθεί απόφαση σε ευρωπαϊκό επίπεδο θα μπορούσε να μπει όριο (πλαφόν) αλλά προς το παρόν και προς το μέλλον δεν φαίνεται ότι η Ευρώπη είναι διατεθειμένη να παρέμβει σε μια χρηματιστηριακή αγορά. Πολλές είναι οι χώρες που ανθίστανται με πρώτη φυσικά την Γερμανία. Χωρίς παρέμβαση στην τιμή του φυσικού αερίου, είναι δεδομένο ότι όλες οι παρεμβάσεις θα αποτελούν σταγόνα στον ωκεανό.
Η μονίμως προκλητικά βραδυπορούσα ευρωπαϊκή γραφειοκρατία των Βρυξελλών από τη στιγμή που το ζήτημα της πανάκριβης ενέργειας δεν αφορά άμεσα τον Βορρά, κρύβει το πρόβλημα κάτω από το χαλί, σφυρίζοντας... κλέφτικα.
Οι επιδοτήσεις και οι μπαγαποντιές των παρόχων
Σε αυτό το πλαίσιο, στο γενναιόδωρο ποσό των 1,136 δισ. ευρώ ανέρχονται οι επιδοτήσεις που θα δοθούν στους καταναλωτές ρεύματος για τον Αύγουστο, σε μία προσπάθεια να εκτονωθούν οι ασφυκτικές πιέσεις που ασκούνται στα πορτοφόλια.
Αυτό πιθανότατα συνεπάγεται ότι, εκτός από τους γνωστούς πόρους του Ταμείου Ενεργειακής Μετάβασης, πιθανόν θα χρειαστεί να σηκώσει βάρη και ο προϋπολογισμός.
Για όλες τις κατοικίες η επιδότηση που θα δοθεί θα είναι 337 ευρώ/MWh για το σύνολο της κατανάλωσης και χωρίς εισοδηματικά κριτήρια. Αυτό, σε συνδυασμό με τα τιμολόγια που ανακοίνωσαν οι προμηθευτές, οδηγεί, σύμφωνα με την κυβέρνηση, στο να πληρώνει τελικά ο καταναλωτής για ρεύμα περί τα 15 με 17 λεπτά την κιλοβατώρα, δηλαδή σε επίπεδα λίγο πάνω από τα «φυσιολογικά» του καλοκαιριού του 2021.
Έτσι για:
· Καταναλώσεις 300 kWh το μήνα τα νοικοκυριά θα έχουν όφελος 101,1 ευρώ
· Καταναλώσεις 400 kWh το μήνα τα νοικοκυριά θα έχουν όφελος 134,8 ευρώ.
· Καταναλώσεις 500 kWh το μήνα τα νοικοκυριά θα έχουν όφελος 168,5 ευρώ
Για τους δικαιούχους ΚΟΤ η επιδότηση ανέρχεται σε 377 ευρώ ανά MWh ώστε να «σβηστεί» έως και το 100% της αύξησης.
Οι πάροχοι επιδιώκοντας να πάρουν το ρίσκο της αναστολής της ρήτρας αναπροσαρμογής καθώς και της πρόβλεψης των τιμών ρεύματος του επόμενου μήνα, προχώρησαν μαζικά, για να βγάλουν τα σπασμένα, σε αυξημένες χρεώσεις των παγίων οι οποίες μάλιστα μπορεί να αγγίξουν και τα 90 ευρώ το μήνα!
Από το υπουργείο Περιβάλλοντος είναι στα σκαριά νομοθετική παρέμβαση που δεν θα επιτρέπει την αλλαγή των παγίων σε σχέση με τα επίπεδα που ίσχυαν πριν τον Ιούλιο, βάζοντας φρένο στις διαθέσεις «κερδοσκοπίας» των παρόχων.
Σύμφωνα με το νέο πλαίσιο τα τιμολόγια από τον Αύγουστο και μετά δεν θα έχουν ρήτρα αναπροσαρμογής και θα ανακοινώνονται εκ των προτέρων από το σύνολο των προμηθευτών ενώ οι καταναλωτές θα έχουν τη δυνατότητα αλλαγής προμηθευτή χωρίς προϋποθέσεις.
Η κυβέρνηση φιλοδοξεί με το συνδυασμό των μέτρων που τίθενται σε εφαρμογή στη χονδρική και τη λιανική αγορά, να ακυρώσει πάνω από το 70% της αύξησης των τιμών και να συρρικνώσει το κόστος της κιλοβατώρας κοντά στο επίπεδο του περασμένου φθινοπώρου.
Από την άλλη πλευρά, οι εξελίξεις στη διεθνή αγορά ως προς την τιμή του φυσικού αερίου δεν είναι καθόλου ενθαρρυντικές και πηγές της αγοράς εκφράζουν επιφυλάξεις για το αποτέλεσμα των παρεμβάσεων, ωστόσο η κυβέρνηση διαβεβαιώνει σε όλους τους τόνους ότι αν χρειαστεί, η δαπάνη του προϋπολογισμού για ενεργειακές επιδοτήσεις θα αυξηθεί.
Τα νέα δεδομένα:
-Από την 1η Ιουλίου τέθηκε σε εφαρμογή ο νέος μηχανισμός λειτουργίας της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας μέσω του οποίου τίθεται πλαφόν στα έσοδα των ηλεκτροπαραγωγών, διαφορετικό ανάλογα με την τεχνολογία (λιγνίτες, φυσικό αέριο, ανανεώσιμες πηγές κλπ.) Η διαφορά του πλαφόν από την τιμή που διαμορφώνεται καθημερινά στο Χρηματιστήριο Ενέργειας, στην οποία θα εξακολουθήσουν να αγοράζουν την ενέργεια οι προμηθευτές, θα μεταφέρεται στο Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης για να χρηματοδοτεί τις επιδοτήσεις στο κόστος της ενέργειας. Για παράδειγμα αν η ανώτατη τιμή είναι 200 ευρώ ανά μεγαβατώρα και η τιμή στο Χρηματιστήριο 340 ευρώ, η διαφορά των 140 ευρώ θα μεταφέρεται στο Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης.
-Από αύριο 1η Αυγούστου, αναστέλλεται για ένα χρόνο, η περιβόητη ρήτρα αναπροσαρμογής (την έβλεπαν...στους εφιάλτες τους οι πολίτες) στα κυμαινόμενα τιμολόγια ηλεκτρικής ενέργειας. Οι τιμές που θα εφαρμόζουν οι προμηθευτές θα είναι ενιαίες (δεν θα υπάρχει δηλαδή όπως τώρα μια βασική χαμηλή τιμή και ξεχωριστά η ρήτρα αναπροσαρμογής) ενώ στο τέλος κάθε μήνα θα ανακοινώνονται οι τιμές του μεθεπόμενου. Οι ονομαστικές τιμές ανά κιλοβατώρα σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της αγοράς θα είναι σημαντικά αυξημένες για μακρύ χρονικό διάστημα, ωστόσο εκείνο που ενδιαφέρει είναι η τελική τιμή που θα διαμορφώνεται μετά την επιδότηση που θα ορίζει η πολιτεία.
Μια σημαντική διαφορά που προκύπτει σε σχέση με το ισχύον καθεστώς είναι ότι το σύνολο των επιδοτήσεων θα κατανέμεται με απόφαση του κράτους. Μέχρι πρότινος κάθε εταιρεία ενέργειας αξιοποιούσε τα αυξημένα έσοδα από την ηλεκτροπαραγωγή για να χρηματοδοτεί επιδοτήσεις προς τους πελάτες της στην προμήθεια. Στο εξής τα έσοδα θα συλλέγονται και θα κατανέμονται από το κράτος.
Όλο αυτό θυμίζει και λίγο φαύλο κύκλο καθώς, με απλά λόγια, το κράτος παίρνει τα υπερέσοδα των προμηθευτών, ξαναγυρνά μέρος τους στους πολίτες μέσω των επιδοτήσεων ενώ παράλληλα αποζημιώνει και τους προμηθευτές ενέργειας και αυτό το γαϊτανάκι συνεχίζεται όσο δεν κόβεται ο γόρδιος δεσμός από τη ρίζα του με επιβολή πλαφόν στη χονδρική τιμή του αερίου σε επίπεδο ΕΕ.
Πάνω από 6 δισ. ευρώ η λυπητερή
Το συνολικό κονδύλι για την επιδότηση των λογαριασμών ρεύματος και φυσικού αερίου το 2022 μπορεί να ξεπεράσει τα 6 δισ. ευρώ από τα οποία 2,4 δισ. ευρώ δόθηκαν στο πρώτο εξάμηνο και 3,6 δισ. ευρώ προϋπολογίζονται για το δεύτερο εξάμηνο του έτους. Πηγές χρηματοδότησης των επιδοτήσεων είναι τα έσοδα από την αγορά (διαφορά χρηματιστηριακής τιμής από τις τιμές αποζημίωσης των ηλεκτροπαραγωγών), από τις δημοπρασίες δικαιωμάτων εκπομπής διοξειδίου του άνθρακα, από την φορολόγηση των επιπλέον εσόδων των ηλεκτροπαραγωγών με συντελεστή 90% και από τον κρατικό προϋπολογισμό.
Προετοιμασία για καταστάσεις...ενεργειακής πολιορκίας
Επείγουσες διαδικασίες...πολέμου για τη διασφάλιση αποθήκευσης φυσικού αερίου στην Ιταλία που θα χρησιμοποιηθεί σε περίπτωση κρίσης εφοδιασμού προβλέπει το Σχέδιο Προληπτικής Δράσης, σχετικά με τα μέτρα κατοχύρωσης της ασφάλειας εφοδιασμού με φυσικό αέριο το οποίο έθεσε σε δημόσια διαβούλευση, που τελειώνει αύριο η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας.
Το σχέδιο προβλέπει ότι οι υπόχρεοι τήρησης των αποθεμάτων θα πρέπει σε διάστημα 20 ημερών από την έγκριση του Σχεδίου Προληπτικής Δράσης να εξασφαλίσουν τις προϋποθέσεις για την αποθήκευση αερίου, συνολικής ποσότητας ίσης με 1,14 τεραβατώρες. Η ΡΑΕ προτείνει δύο εναλλακτικές ως προς την ανάθεση της υποχρέωσης αποθήκευσης: είτε στους προμηθευτές που δραστηριοποιούνται στην ελληνική αγορά, είτε στον ΔΕΣΦΑ.
Το ελληνικό σύστημα συνδέεται με το ιταλικό μέσω του αγωγού ΤΑΡ, ο οποίος δεν έχει δυνατότητα φυσικής αντίστροφης ροής. Συνεπώς, οι ποσότητες που πιθανώς θα χρειαστούν και θα είναι αποθηκευμένες στην Ιταλία θα εξασφαλιστούν με την μέθοδο της εικονικής αντίστροφης ροής (ουσιαστικά με «παρακράτηση» ποσοτήτων αερίου που προορίζονταν για την ιταλική αγορά).
Το σχέδιο της ΡΑΕ προτείνει σειρά μέτρων για την αντιμετώπιση κρίσης εφοδιασμού, ορισμένα από τα οποία, όπως η επαύξηση της δυναμικότητας του σταθμού Υγροποιημένου Φυσικού Αερίου στη Ρεβυθούσα έχουν ήδη υλοποιηθεί. Τα κυριότερα άλλα μέτρα είναι επίσης γνωστά, όπως η λειτουργία των μονάδων διπλού καυσίμου με ντίζελ αντί για φυσικό αέριο, η εφαρμογή μέτρων εξοικονόμησης στην κατανάλωση κ.ά.
Ποιοι θα τροφοδοτούνται κατά προτεραιότητα
Σε περίπτωση εξάλλου κρίσης εφοδιασμού ορίζεται ότι θα διασφαλίζεται κατά προτεραιότητα η τροφοδοσία των οικιακών καταναλωτών καθώς και των εξής φορέων: νοσοκομεία, σχολεία, αεροδρόμια, πρατήρια καυσίμων για μέσα μαζικής μεταφοράς και απορριμματοφόρα, κτίρια του Δημοσίου, μικρομεσαίες επιχειρήσεις και εγκαταστάσεις τηλεθέρμανσης. Προβλέπεται, επίσης, κατά προτεραιότητα τροφοδοσία κρίσιμων βιομηχανικών εγκαταστάσεων πχ στους τομείς υγείας, ασφάλειας, άμυνας, διύλισης, τροφίμων.
* Δημοσιεύτηκε στη "ΜτΚ" στις 31.07.2022
ΣΧΟΛΙΑ