«Ανάχωμα» στη ραγδαία συρρίκνωση της οικονομικής δραστηριότητας και την καθίζηση του εισοδήματος των πολιτών προσπαθεί να βάλει η κυβέρνηση, καταφεύγοντας σε παρεμβάσεις… κευνσιανού χαρακτήρα για να στηρίξει την χειμαζόμενη οικονομία.

Είναι ενδεικτικό πως, σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, οι απώλειες του τζίρου που είχαν οι ελληνικές επιχειρήσεις το δεύτερο τρίμηνο του 2020 άγγιξαν τα 20 δισ. ευρώ. Κλάδοι όπως το χονδρικό - λιανικό εμπόριο, η εστίαση και ο τουρισμός έχασαν έσοδα από 1,5 δισ. ευρώ έως 6 δισ. ευρώ σε σύγκριση με το αντίστοιχο περυσινό διάστημα.

H μεγαλύτερη ύφεση μεταπολεμικά που καταγράφηκε στο β’ τρίμηνο του έτους (με το ΑΕΠ να συρρικνώνεται κατά 15,2%) σε συνδυασμό με την αύξηση της ανεργίας, απόρροια της κατακόρυφης πτώσης της τουριστικής κίνησης, την έλλειψη ρευστότητας αλλά και την συμπίεση τζίρων και εισοδημάτων απειλούν την κοινωνική συνοχή και απαιτούν στιβαρό και αποτελεσματικό σχέδιο. Μία κοινωνία εξουθενωμένη από την δεκαετή κρίση που πέρασε η χώρα και την φτωχοποίηση που επέφεραν σε μεγάλα τμήματά της τα μνημόνια δεν έχει τα περιθώρια και τις αντοχές να ξαναζήσει τα ίδια.

Υπό αυτό το πρίσμα, τα μέτρα της κυβέρνησης (συνολικού ύψους 24 δισ. ευρώ από την αρχή της κρίσης) φιλοδοξούν να απλώσουν ένα δίχτυ ασφαλείας με την στήριξη του εισοδήματος των πιο ευάλωτων, προσπαθώντας ταυτόχρονα να δώσουν την αναπτυξιακή ώθηση που χρειάζεται η ελληνική οικονομία για να βγει από το υφεσιακό σπιράλ και να ανακάμψει. Οι κυβερνητικές παρεμβάσεις αποσκοπούν στην αναχαίτιση των δραματικών επιπτώσεων της κορονο-κρίσης, στη συγκράτηση του ποσοστού της ανεργίας και στην παροχή ρευστότητας για να «αναπνεύσει» η αγορά, στέλνοντας παράλληλα στους πολίτες το μήνυμα πως η εξοντωτική υπερφορολόγηση της μεσαίας τάξης λαμβάνει τέλος, σηματοδοτώντας την έναρξη μίας περιόδου μείωσης της φορολογίας.

Ένας από τους πιο… εμβληματικούς φόρους των μνημονιακών χρόνων, η εισφορά αλληλεγγύης, καταργείται από το 2021 έστω και προσωρινά για ένα μεγάλο μέρος των φορολογούμενων. Ωφελημένοι θα είναι οι ελεύθεροι επαγγελματίες και οι αυτοαπασχολούμενοι (θα κερδίσουν έως και έναν μισθό από την φορολογική ελάφρυνση), οι εργαζόμενοι του ιδιωτικού τομέα (θα δουν τον μισθό τους να αυξάνεται μέχρι και 30 ευρώ μηνιαίως) αλλά και όσοι έχουν εισοδήματα από ακίνητα, καθώς δεν θα τους επιβαρύνει η εισφορά.

Την ίδια στιγμή, η κυβέρνηση «παγώνει» τις φορολογικές και ασφαλιστικές υποχρεώσεις που γέννησε η πανδημία μέχρι τον Απρίλιο του 2021. Το μέτρο αφορά πληττόμενους από τον COVID-19, όπως μικρομεσαίους, επαγγελματίες, εργαζόμενους που βρίσκονται σε αναστολή και ιδιοκτήτες ακινήτων οι οποίοι εισπράττουν μειωμένα ενοίκια.

Παράλληλα, η μείωση των ασφαλιστικών εισφορών κατά τρεις μονάδες (από 39,7% στο 36,7%), το νέο πρόγραμμα δημιουργίας 100.000 θέσεων εργασίας με το οποίο το κράτος επιδοτεί τις ασφαλιστικές εισφορές των εργαζομένων, η παράταση των επιδομάτων ανεργίας, η μείωση των απαραίτητων ενσήμων για την επιδότηση ανεργίας και η διατήρηση του καθεστώτος της αναστολής εντάσσονται σε μία προσπάθεια περιορισμού των δραματικών συνεπειών της κορονο-κρίσης στα ευάλωτα κοινωνικά στρώματα.

Στο ίδιο πλαίσιο, παρεμβάσεις ενίσχυσης της ρευστότητας όπως ο νέος κύκλος της επιστρεπτέας προκαταβολής, η διατήρηση μειωμένου ΦΠΑ για κλάδους που πλήττονται, οι υπεραποσβέσεις για νέες ψηφιακές και πράσινες επενδύσεις, στόχο έχουν να αποτρέψουν ένα τσουνάμι λουκέτων και μία καταιγίδα απολύσεων από τις επιχειρήσεις.

Αν και ο κορονοϊός έχει διαμορφώσει ασφυκτικές οικονομικές συνθήκες για νοικοκυριά και επιχειρήσεις, υπάρχουν κάποιοι δείκτες, σύμφωνα με στοιχεία τα οποία δόθηκαν στη δημοσιότητα από την ΤτΕ, που φανερώνουν πως η οικονομία έχει επιδείξει ανθεκτικότητα απέναντι στην επέλαση της πανδημίας. Οι ελληνικές εξαγωγές εμφάνισαν αξιοσημείωτες αντοχές καθώς τα αγαθά που εξάγει η χώρα, πέραν των πετρελαιοειδών, αυξήθηκαν τον Ιούλιο κατά 9,2%.

Η μεταποιητική παραγωγή μειώθηκε κατά 1% τον Ιούνιο σε ετήσια βάση όταν το δίμηνο Απριλίου - Μαϊου είχε σημειώσει κατακόρυφη πτώση κατά 10,2%, κάτι που σημαίνει ότι προσαρμόστηκε ταχύτατα στα νέα δεδομένα και κατάφερε, σε μεγάλο βαθμό, να ανακάμψει.

Πέραν αυτών, τα κρατικά έσοδα του Αυγούστου εμφάνισαν εικόνα καλύτερη του αναμενομένου κινούμενα 400 εκατ. ευρώ πάνω σε σχέση με τις επικαιροποιημένες, μετά την πανδημία, προβλέψεις του οικονομικού επιτελείου.

Tο ποσοστό ανεργίας στη χώρα το β’ τρίμηνο του 2020 ανήλθε σε 16,7% έναντι 16,2% του προηγούμενου τριμήνου και 16,9% του αντίστοιχου τριμήνου του 2019. Ο αριθμός των ανέργων προσέγγισε τα 768.276 άτομα (εκ των οποίων περίπου 509.000 είναι μακροχρόνια άνεργοι), αυξημένος κατά 3,1%, σε σχέση με το προηγούμενο τρίμηνο.

Τα στοιχεία δείχνουν ότι για την ώρα έχει αποτραπεί μία έκρηξη του ποσοστού ανεργίας, γεγονός που θα προκαλούσε ισχυρούς κραδασμούς στον κοινωνικό ιστό της χώρας. Βέβαια, η συγκράτηση της ανεργίας οφείλεται σε μεγάλο βαθμό και στο μέτρο της αναστολής συμβάσεων εργασίας με τους εργαζόμενους που έχουν τεθεί σε αυτό το καθεστώς, χωρίς να υπολογίζονται στους ανέργους, να ανέρχονται σε 850.000.

Οι αντοχές νοικοκυριών και επιχειρήσεων θα εξαρτηθούν από την διάρκεια και την ένταση της ύφεσης αλλά και από την αποτελεσματικότητα των μέτρων στήριξης τα οποία μέχρι στιγμής, με εξαίρεση ίσως τις μειώσεις φόρων και εισφορών που δίνουν ένα αναπτυξιακό σήμα, δεν εντάσσονται σε μία μακροπρόθεσμη στρατηγική εστιασμένη στην ανάπτυξη της χώρας και στην προστασία των αδύναμων οικονομικά στρωμάτων.

Τα κονδύλια από το ταμείο ανάκαμψης αποτελούν την καλύτερη ευκαιρία συγκρότησης ενός συνεκτικού σχεδίου για το χτίσιμο μίας άλλης χώρας, μακριά από τις παθογένειες και τις αγκυλώσεις του παρελθόντος, μίας χώρας που θα έχει το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον. Η επένδυση στην εξωστρέφεια, στην ανάπτυξη μίας ισχυρής βιομηχανίας, στον ψηφιακό μετασχηματισμό και στην πράσινη οικονομία δείχνει τον δρόμο που επιβάλλεται να ακολουθήσει η Ελλάδα.

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 27 Σεπτεμβρίου 2020