Σε «παγίδα υπανάπτυξης» βρίσκονται οι 10 από τις 13 περιφέρειες της χώρας- εκ των οποίων οι πέντε για περισσότερα από δέκα χρόνια και οι πέντε για πάνω από 15 χρόνια, όταν για δύο και πλέον χρόνια η Αττική παρήγαγε συνολικά τη μισή ακαθάριστη προστιθέμενη αξία της χώρας. Ακολουθώντας αντίστροφη πορεία συνολικά ένδεκα Περιφέρειες έβλεπαν την απόκλιση από την Αττική να μεγαλώνει τα τελευταία 25 χρόνια, κι αυτό παρά το γεγονός ότι δόθηκαν τεράστια ποσά από κοινοτικούς πόρους για την περιφερειακή σύγκλιση και για δημόσιες επενδύσεις- από το 1994 έως το 2020 διατέθηκαν 78 δισ., ευρωπαϊκών πόρων ενώ το ΑΕΠ συνολικά αυξήθηκε κατά 69 δισ.

Τα παραπάνω σημείωσε ο Γιώργος Μιχαηλίδης, αφυπηρετήσας επίκουρος καθηγητής στο Τμήμα Μηχανικών Χωροταξίας του ΑΠΘ, κατά τη διάρκεια της δεύτερης μέρας του 1ου επιστημονικού συνεδρίου χωρικού σχεδιασμού που διοργανώνει το τμήμα.

Στην Αττική συγκεντρωμένος ο πλούτος

Σε επίπεδο νομών 43 από τους 52 νομούς βλέπουν το ΑΕΠ της Αττικής... με το κιάλι. Από το 2000, με εξαίρεση τέσσερις νομούς, η απόκλιση από

Αττική συνεχίζει να αυξάνεται. Σε δώδεκα νομούς το κατά κεφαλήν ΑΕΠ είναι μικρότερο από το μισό της Αττικής, ενώ σε άλλους 31 είναι μικρότερο από τα 2/3. Μόνο 4 νομοί έχουν περιορίσει την απόκλιση τους από την Αττική το 2000-2020 ενώ στην προηγούμενη εικοσαετία η απόκλιση μειωνόταν στους μισούς. Σύμφωνα με τα στοιχεία που επεξεργάστηκε ο κ. Μιχαηλίδης, oι επιχειρήσεις της Αττικής πραγματοποιούν το 68% του κύκλου εργασιών όλων των ελληνικών επιχειρήσεων

Στην Αττική συγκεντρώνεται το 55% του κινητού αλλά και ακίνητου πλούτου της χώρας, όπως προκύπτει από στοιχεία για τις καταθέσεις αλλά και τον ΕΝΦΙΑ.

Σύμφωνα με τον κ. Μιχαηλίδη η περιφερειακή υπανάπτυξη λαμβάνει χαρακτηριστικά μονιμότητας, λόγω της υπερσυγκέντρωσης πληθυσμού, οικονομικής και πολιτικής δύναμης στην Αττική, κι αυτό συμβαίνει είτε η χώρα βρίσκεται σε ανάπτυξη, είτε σε ύφεση, είτε σε κρίση. « Σχεδόν παντού πλην Αττικής η παραγωγικότητα μειώνεται και η ανεργία αυξάνεται σε σύγκριση με την Αττική και την ΕΕ- μακροπρόθεσμη τάση που ελάχιστα αντιστράφηκε στην αρχή της κρίσης αλλά επιβεβαιώνεται με την ανάκαμψη» τόνισε.

Παραγωγική δομή

«Επί 20 χρόνια, παρά τους τεράστιους ευρωπαϊκούς πόρους, οι χωρικές ανισότητες προσέλαβαν χαρακτηριστικά μονιμότητας, όχι λόγω χωρικής μεροληψίας αλλά διότι άνευ στρατηγικής οι ανισότητες συντηρήθηκαν από τη συγκεκριμένη εξέλιξη στην παραγωγική δομή» σημείωσε ο κ. Μιχαηλίδης, προσθέτοντας ότι η παραγωγική αποψίλωση, και ιδιαίτερα η αποβιομηχάνιση και η αποδυνάμωση του αγροτικού τομέα, «οδηγεί σε απώλεια τοπικού δυναμικού και ευκαιριών, αποθαρρύνει τις επενδύσεις και την καινοτομία, δημιουργεί ανεργία και υποαπασχόληση».

Σύμφωνα με στατιστικά για τα τελευταία 20 χρόνια, γεωργία και βιομηχανία έχασαν τεράστια μερίδια απασχόλησης, παρ’ όλα αυτά πολύ μεγάλο μέρος των κατοίκων σε 40 νομούς εξακολουθούν να εξαρτώνται για δουλειά και εισόδημα από αυτούς τους τομείς, καθώς δεν διαθέτουν όλες οι περιοχές ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στον τομέα του τουρισμού.

Ιδιαίτερη αναφορά έκανε ο κ. Μιχαηλίδης στην αποβιομηχάνιση της δεκαετίας του ’90, η οποία χτύπησε ιδιαίτερα την Κ Μακεδονία, με αποτέλεσμα η βιομηχανική «δύναμη» της χώρας να συγκεντρωθεί κατά 65% στο κέντρο. Με την αποβιομηχάνιση αυξήθηκε η εξάρτηση από εισαγωγές και χάθηκε το κατά τόπους παραγωγικό δυναμικό και οι ευκαιρίες για καινοτομία.

Χρειάζεται «χωρική μεροληψία»

Ο κ. Μιχαηλίδης αναφέρθηκε στον ακατάλληλο σχεδιασμό και την κατεύθυνση των χρηματοδοτικών πόρων και υποστήριξε ότι «τα big projects δεν φέρνουν μόνα τους την ανάπτυξη» και ότι για την αναστροφή της περιφερειακής υπανάπτυξης χρειάζεται «χωρική μεροληψία», με τοποκεντρική προσέγγιση στον αναπτυξιακό προγραμματισμό. Ο ίδιος θεωρεί απαραίτητο να υπάρχει σχεδιασμός εθνικής περιφερειακής στρατηγικής ώστε να έχουμε εθνική βιομηχανική και αγροτική στρατηγική, να προωθηθεί η προγραμματική και οικονομική αυτονομία Περιφερειών και Μητροπόλεων και προς αυτή την κατεύθυνση να συντονιστούν όλα τα χρηματοδοτικά εργαλεία (ΕΣΠΑ, Ταμείο Ανάπτυξης, ΠΔΕ, «στρατηγικές επενδύσεις», ΤΑΙΠΕΔ, ΣΔΙΤ, Αναπτυξιακός Νόμος).