Του Τάσου Αποστολίδη

Το 2025 συμπληρώνονται 100 χρόνια από τότε που κατά την κύρωση του σχεδίου πόλεως Σερρών, λίγα χρόνια μετά την απελευθέρωση της πόλης, προβλέφθηκε η δημιουργία ενός μεγάλου αστικού πάρκου. Κατά την οπισθοχώρησή τους, οι Βούλγαροι πυρπόλησαν τις Σέρρες προκαλώντας τεράστιες καταστροφές. Η ελεύθερη πλέον πόλη άρχισε να σχεδιάζεται από το μηδέν. Φαίνεται ότι υπήρξε μεγάλη διορατικότητα και στο πρώτο σχέδιο πόλης των ελεύθερων Σερρών προβλέφθηκε μια έκταση 82 στρεμμάτων μέσα στην καρδιά της πόλης, ώστε να αναπτυχθεί ένα μητροπολιτικό πάρκο κατά τα ευρωπαϊκά πρότυπα. Δεν επικράτησε όμως η ίδια διορατικότητα τα επόμενα χρόνια όταν άρχισε η γρήγορη και σε πολλές περιπτώσεις άναρχη ανοικοδόμηση των Σερρών. 

Το 1930 και το 1979 αποσπάστηκαν δύο τμήματα του κεντρικού πάρκου κι έτσι απέμειναν 62 στρέμματα για χώρους πρασίνου. Επειδή η δημιουργία του πάρκου δεν υπήρξε πρακτικώς ποτέ προτεραιότητα, μέσα σε αυτή την έκταση άρχισαν οι αυθαιρεσίες και τα κάθε λογής κτίσματα. Κορυφαία αυθαιρεσία υπήρξε η κατασκευή του γηπέδου ποδοσφαίρου, σημερινή έδρα του Πανσερραϊκού, το οποίο κατασκευάστηκε σε διάφορες φάσεις μέσα στις δεκαετίες ’60 και ’70. Το γήπεδο δεν αδειοδοτήθηκε ποτέ μιας και κατασκευάστηκε χωρίς άδεια μέσα σε χώρο που ήταν χαρακτηρισμένος ως «Κεντρικό Πάρκο Σερρών». Πριν από ένα χρόνο, τον Οκτώβρη του 2023, το γήπεδο κρίθηκε ακατάλληλο κι επικίνδυνο λόγω στατικών προβλημάτων γεγονός που οδήγησε αρχικά σε επ’ αόριστον «λουκέτο» στο γήπεδο με εισήγηση της πολεοδομίας και στη συνέχεια σε «μερική χρήση» των εγκαταστάσεών του. Το παλιό γήπεδο που έχει καταπατήσει σχεδόν το 1/3 της έκτασης του πάρκου, είναι πρακτικώς και νομοτύπως αδύνατο να επιδιορθωθεί με χρήματα του κράτους ή της Ε.Ε. αφού δεν είναι εφικτή η νομιμοποίηση των πολεοδομικών αυθαιρεσιών.

Την ίδια ώρα, ο δήμος Σερρών έχει φτάσει σχεδόν στο 80% του στόχου για τις διαδικασίες απαλλοτρίωσης και αποζημίωσης των κατοικιών που καταλάμβαναν την υπόλοιπη έκταση του πάρκου, έχοντας δαπανήσει ποσά άνω των 5 εκατομμυρίων ευρώ.

Μπροστά σε αυτή τη συγκυρία, κι ενώ αναθερμαίνονται πάλι διάφορα σχέδια για δαπάνες επισκευών στο παράνομο γήπεδο, ο σύλλογος αρχιτεκτόνων των Σερρών «σήκωσε ψηλά» το θέμα, τονίζοντας ότι τώρα είναι η ευκαιρία να γίνει τελικά το πάρκο, 100 χρόνια μετά τη χωροθέτησή του και 40-45 χρόνια μετά την τελευταία «ακρωτηρίαση» και τις τελευταίες μεγάλες καταπατήσεις, οι οποίες δε νομιμοποιήθηκαν ποτέ.

Με πρωτοβουλία των αρχιτεκτόνων, δημιουργήθηκε Επιτροπή ομάδας συλλογικοτήτων για την υλοποίηση του κεντρικού πάρκου Σερρών. Ήδη έχουν προσυπογράψει 15 ενεργοί σύλλογοι και φαίνεται ότι το αίτημα γίνεται πλέον παλλαϊκό αφού η προσπάθεια αφυπνίζει τώρα κι άλλους συλλόγους της πόλης. Οι αρχιτέκτονες της περιοχής έχουν προσφερθεί να βοηθήσουν αφιλοκερδώς τον δήμο Σερρών να προετοιμάσει τον διεθνή διαγωνισμό για την δημιουργία του πάρκου, ένα έργο που… παραδοσιακά υπόσχονται όλοι οι υποψήφιοι δήμαρχοι τις τελευταίες δεκαετίες.

«Το πάρκο θα αλλάξει θεαματικά την πόλη και την καθημερινότητα των πολιτών, θα αλλάξει όμως και το μικροκλίμα. Πρόκειται για μεγάλη έκταση μέσα στο κέντρο και όχι σε κάποια περιαστική περιοχή, συνεπώς μπορεί να χρησιμοποιηθεί από όλους, θα ωφεληθεί το σύνολο των κατοίκων της πόλης, χωρίς να χρειάζεται να μετακινηθεί κανείς μακριά» εξηγεί στη «ΜτΚ» ο Μπάμπης Τσαβδάρογλου, εκπρόσωπος Τύπου του συλλόγου αρχιτεκτόνων, που ανέλαβε την πρωτοβουλία να λάβει μαζικά χαρακτηριστικά το αίτημα αυτό.

Οι Σέρρες είναι σήμερα αντιμέτωπες με μια μεγάλη πρόκληση. Στην έκταση των 62 στρεμμάτων μπορεί να δημιουργηθεί ένα από τα μεγαλύτερα αστικά πάρκα σε περιφερειακή πόλη της βόρειας Ελλάδας. Ο χώρος είναι ήδη ενιαίος, δεν απαιτούνται ούτε κατεδαφίσεις πολυκατοικιών ή κτιρίων κοινής ωφέλειας, ούτε κυκλοφοριακές ρυθμίσεις αφού δεν διέρχεται οδική αρτηρία από το εσωτερικό του. Μοναδικό αγκάθι είναι το ποδοσφαιρικό γήπεδο για το οποίο οι σύλλογοι τονίζουν ότι δεν πρέπει να γίνουν δαπάνες «αμφιβόλου νομιμότητας και λογικής προηγούμενων αμαρτωλών δεκαετιών» και ζητούν την όσο το δυνατόν συντομότερη μετεγκατάστασή του. Υπάρχει μάλιστα η εκτίμηση ότι θα απαιτηθούν λιγότερα χρήματα για να κατασκευαστεί νέο γήπεδο σε σχέση με τη διάσωση του παλιού, παράνομου και άκρως προβληματικού κατασκευαστικά γηπέδου.

Έχουν προταθεί δύο λύσεις. Η μία αφορά στον εκσυγχρονισμό του πρώην Εθνικού Σταδίου που βρίσκεται στο άκρο της πόλης. Η άλλη είναι ακόμη πιο βελτιωμένη αφού προτείνει την κατασκευή δημοτικού γηπέδου σε χώρο 40 στρεμμάτων πίσω από το στρατόπεδο Παπαλουκά, σε μια έκταση ήδη χαρακτηρισμένη ως χώρος αθλητικών εγκαταστάσεων (25 στρέμματα) και χώρος στάθμευσης (15 στρέμματα). Η λύση αυτή εξοικονομεί χρόνο αφού δεν απαιτεί καμία ρυμοτομική αλλαγή, παρέχει τη βέλτιστη κυκλοφοριακή προσβασιμότητα, χώρους στάθμευσης αλλά και αποσυμφόρηση του κέντρου. Για να λάβει μάλιστα άδεια από τη Super League, στην οποία αγωνίζεται ο Πανσερραϊκός, απαιτούνται κερκίδες για 3.000 άτομα, κάτι που πρακτικά σημαίνει ότι το νέο γήπεδο μπορεί να χρηματοδοτηθεί και να κατασκευαστεί σε διαδοχικές φάσεις.

Το μόνο βέβαιο είναι ότι οι αυθαίρετες κατασκευές στο παλιό γήπεδο είναι κατεδαφιστέες βάσει νόμου και κάθε πιθανή δαπάνη κρατικών ή κοινοτικών πόρων μπορεί άμεσα να κριθεί παράνομη στο άμεσο μέλλον.

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 26-27.10.2024