Ειδική αναφορά στον σεβασμό των δικαιωμάτων των μειονοτήτων γίνεται στη Διακήρυξη της Συνόδου Κορυφής ΕΕ-Δυτικών Βαλκανίων της 13ης Δεκεμβρίου στις Βρυξέλλες.

Συγκεκριμένα, η ΕΕ υπογραμμίζει την ανάγκη για δέσμευση των εταίρων των Δυτικών Βαλκανίων για περιεκτική περιφερειακή συνεργασία και ενίσχυση των σχέσεων καλής γειτονίας, μεταξύ άλλων με τα κράτη μέλη της ΕΕ. «Η καλή πίστη και με απτά αποτελέσματα διμερών συμφωνιών, συμπεριλαμβανομένης της Συμφωνίας των Πρεσπών με την Ελλάδα και της Συνθήκης Φιλίας, Καλής Γειτονίας και Συνεργασίας με τη Βουλγαρία, συνεχίζει να είναι σημαντική», αναφέρεται στη Διακήρυξη.

Επίσης, υπογραμμίζεται ότι «απαιτούνται ακόμη αποφασιστικές περαιτέρω προσπάθειες για την προώθηση της συμφιλίωσης και της περιφερειακής σταθερότητας, καθώς και για την εξεύρεση και την εφαρμογή οριστικών, περιεκτικών και δεσμευτικών λύσεων σε περιφερειακές και διμερείς διαφορές και ζητήματα των εταίρων που έχουν τις ρίζες τους στην κληρονομιά του παρελθόντος». Οι λύσεις αυτές σημειώνεται ότι θα πρέπει να δοθούν σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, συμπεριλαμβανομένης της Συμφωνίας για Θέματα Διαδοχής, και των υπόλοιπων υποθέσεων αγνοουμένων και ζητημάτων εγκλημάτων πολέμου. «Η ΕΕ καλεί τους εταίρους να εγγυηθούν τα δικαιώματα και την ίση μεταχείριση των ατόμων που ανήκουν σε μειονότητες», αναφέρεται στη Διακήρυξη.

Η ΕΕ χαιρετίζει την αποφασιστικότητα των εταίρων των Δυτικών Βαλκανίων να σεβαστούν και να δεσμευτούν στις βασικές ευρωπαϊκές αξίες και αρχές, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο. Χαιρετίζει επίσης την επαναβεβαιωμένη δέσμευση των εταίρων των Δυτικών Βαλκανίων στην υπεροχή της δημοκρατίας, των θεμελιωδών δικαιωμάτων και αξιών και του κράτους δικαίου. Σύμφωνα με τη Διακήρυξη των Τιράνων του Δεκεμβρίου 2022, η ΕΕ υπογραμμίζει την ανάγκη για συνεχή και μη αναστρέψιμα επιτεύγματα μεταρρυθμίσεων όσον αφορά το κράτος δικαίου, τη λειτουργία των δημοκρατικών θεσμών, την οικονομία και τη μεταρρύθμιση της δημόσιας διοίκησης.

Η ΕΕ υπογραμμίζει την ανάγκη για συνεχείς προσπάθειες για την καταπολέμηση της διαφθοράς και του οργανωμένου εγκλήματος, την ενισχυμένη υποστήριξη για τη χρηστή διακυβέρνηση, τα ανθρώπινα δικαιώματα, την ισότητα των φύλων και τα δικαιώματα των ατόμων που ανήκουν σε μειονότητες. Η αξιοπιστία αυτών των δεσμεύσεων εξαρτάται από την ουσιαστική εφαρμογή των απαραίτητων μεταρρυθμίσεων.

Σε γενικές γραμμές, οι ευρωπαίοι ηγέτες υπογραμμίζουν ότι το ολοένα και πιο περίπλοκο γεωστρατηγικό περιβάλλον, που κυριαρχείται από τον επιθετικό πόλεμο της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας και σημαδεύεται έντονα από την κρίση στη Μέση Ανατολή, συνεχίζει να θέτει σε κίνδυνο την ευρωπαϊκή και παγκόσμια ασφάλεια. Σε αυτό το πλαίσιο, γίνεται ακόμα πιο αναγκαία η στρατηγική εταιρική σχέση μεταξύ της ΕΕ και της περιοχής των Δυτικών Βαλκανίων που φέρνει ολοένα στενότερους δεσμούς και βαθύτερη συνεργασία με την ΕΕ, βασισμένη σε κοινές αρχές και αξίες.

Σ. Μισέλ: Το πεπρωμένο των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων βρίσκεται στην ΕΕ

«Το πεπρωμένο των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων βρίσκεται στην ΕΕ», δήλωσε ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ, λίγο μετά το πέρας των εργασιών της τέταρτης (μέσα σε μία τετραετία) Συνόδου Κορυφής ΕΕ-Δυτικών Βαλκανίων στις Βρυξέλλες.

Στην κοινή διακήρυξη ΕΕ-Δυτικών Βαλκανίων «επιβεβαιώνεται εκ νέου η προοπτική ένταξης των έξι χωρών της περιοχής», τόνισε ο Σ. Μισέλ, καθώς και η δέσμευση των χωρών αυτών να προχωρήσουν στις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις για την επιτάχυνση της ενταξιακής τους διαδικασίας. Στις μεταρρυθμίσεις αυτές συμπεριλαμβάνεται και ένας ξεκάθαρος οδικός χάρτης για πρόοδο στον σεβασμό του κράτους δικαίου. «Η ενσωμάτωση θα γίνει σταδιακά», καθώς επιθυμούν να ενισχύσουμε τη συνεργασία μας σε όλους τους τομείς, πρόσθεσε ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.

Σε ό,τι αφορά την οικονομία, ιδιαίτερη βαρύτητα δίνεται στη συνεργασία στον ενεργειακό τομέα, απέναντι στον ρωσικό εκβιασμό, ενώ στην Κοινή Ευρωπαϊκή Πολιτική και Πολιτική Ασφαλείας της ΕΕ (ΚΕΠΠΑ), η ΕΕ ζητά από τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων μεγαλύτερες προσπάθειες σε ό,τι αφορά την αποφυγή παράκαμψης των κυρώσεων κατά της Ρωσίας. 

«Είναι σημαντικό να μιλάμε με μία φωνή και να κάνουμε το παν για να προστατεύσουμε την ασφάλεια της περιοχής», τόνισε ο Σαρλ Μισέλ, υπογραμμίζοντας την ανάγκη μεγαλύτερης συνεργασίας στον τομέα της μετανάστευσης, αλλά και της καταπολέμησης της παραπληροφόρησης, των υβριδικών απειλών και των κυβερνοεπιθέσεων. Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου τόνισε ότι το ευρωπαϊκό έργο βασίζεται σε «συμφιλίωση» και στην κοινή βούληση οικοδόμησης ενός σταθερού και ειρηνικού μέλλοντος για την περιοχή.

Από την πλευρά της, η πρόεδρος της Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, τόνισε ότι έγινε μια «εποικοδομητική» συζήτηση στη βάση των εκθέσεων προόδου της Επιτροπής που δημοσιεύθηκαν τον περασμένο Νοέμβριο και οι οποίες θα αποτελέσουν τη βάση και για την αυριανή συζήτηση στη Σύνοδο Κορυφής για το θέμα της Διεύρυνσης. 

Η ίδια υπενθύμισε ότι η ΕΕ ζητά την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων «το συντομότερο δυνατό» με την Αλβανία και τη Βόρεια Μακεδονία, ενώ για τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη οι διαπραγματεύσεις θα ξεκινήσουν μόλις εκπληρωθούν επαρκώς τα κριτήρια. Για το Μαυροβούνιο υπάρχει ένα «νέο μομέντουμ» με τη νέα κυβέρνηση, η οποία προσδοκάται ότι θα επαναφέρει στη σωστή τροχιά την ενταξιακή πορεία της χώρας. Για τη Σερβία και το Κόσοβο, η ενταξιακή πορεία εξαρτάται από την τήρηση των δεσμεύσεων στον διάλογο Βελιγραδίου-Πρίστινας και στην εφαρμογή των συμφωνιών.

Σε οικονομικό επίπεδο, η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν έκανε ιδιαίτερη αναφορά στο νέο αναπτυξιακό σχέδιο για τα Δυτικά Βαλκάνια, το οποίο με προϋπολογισμό 6 δισεκ. ευρώ για την περίοδο 2024-2027, έχει σχεδιαστεί για να φέρει τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων πιο κοντά στην ευρωπαϊκή ενιαία αγορά, να αυξήσει την ενσωμάτωση της περιοχής στην ευρωπαϊκή οικονομία, να επιταχύνει τις θεμελιώδεις μεταρρυθμίσεις με στόχο την ένταξη στην ΕΕ και να αυξήσει τους προενταξιακούς πόρους. 

Η πρόεδρος της Επιτροπής αναφέρθηκε και στο οικονομικό και επενδυτικό πακέτο βοήθειας για την περιοχή, ύψους 30 δισεκ. ευρώ για μία εξαετία, από το οποίο έχουν ήδη αποδεσμευτεί τα 17 δισεκ. ευρώ. Τέλος, για τους νέους, αναφέρθηκε στο νέο Κολέγιο της Ευρώπης που εγκαινιάστηκε στα Τίρανα, στο οποίο ήδη 500 φοιτητές έχουν εγγραφεί να σπουδάσουν τον επόμενο χρόνο.