Νέες, μεγάλες ανατροπές στην ανακύκλωση και την εν γένει διαχείριση των απορριμμάτων, που θα αλλάξουν πλήρως την καθημερινότητα των νοικοκυριών και επιχειρήσεων, φέρνει το νομοσχέδιο του υπουργείου Περιβάλλοντος, το οποίο μετά την ολοκλήρωση της δημόσιας διαβούλευσης την περασμένη Πέμπτη, οδεύει προς ψήφιση από την Βουλή.

Σύντομα οι πολίτες θα κληθούν να αλλάξουν ριζικά στάση στον τρόπο που συλλέγουν και πετούν στα σκουπίδια τους, αφού θα ισχύσει υποχρεωτικά το «Πληρώνω όσα Πετάω» και όχι πετάω ότ,ι θέλω και σε όποιον κάδο θέλω.

Κομβικές αλλαγές αποτελούν τα «τσιμπημένα» δημοτικά τέλη σε όσους πολίτες δεν ανακυκλώνουν, οι αυξήσεις του περιβαλλοντικού τέλους στις πλαστικές σακούλες, αλλά και του τέλους που έχει ήδη θεσπιστεί για την ταφή των απορριμμάτων στους κατά τόπους ΧΥΤΑ, μέτρο που θα ισχύσει από την 1η Ιανουαρίου του 2022.

Μία ωστόσο αλλαγή που θα επηρεάσει την καθημερινότητα των πολιτών είναι ο τρόπος συλλογής των σκουπιδιών από τους δήμους στα σπίτια τους. Και αυτό καθώς μέχρι σήμερα η απόθεση των απορριμμάτων γίνεται σε μεγάλους και μικρότερους κάδους που τοποθετούν οι δήμοι, στο δρόμο, στο πεζοδρόμιο ακόμη και σε ειδικές θέσεις.

Αυτό όμως αλλάζει, καθώς το νομοσχέδιο προβλέπει οι κάδοι να τοποθετούνται εντός της κάθε ιδιοκτησίας, πρωτίστως από τις νέες οικοδομές, ώστε εκεί να υπάρχει εξαρχής σχεδιασμός για την τοποθέτησή τους που θα εξυπηρετεί και τη συλλογή από τα απορριμματοφόρα. Πρόβλημα θα υπάρξει στις παλιές πολυκατοικίες, αλλά σταδιακά το μέτρο θα εφαρμοστεί και εκεί με στόχο να βρει εφαρμογή το «Πληρώνω όσο Πετάω», δηλαδή να χρεώνουν και οι δήμοι περισσότερα τέλη σε όσους παράγουν περισσότερα σκουπίδια.

Η εφαρμογή του μέτρου «Πληρώνω όσο πετάω» για τους δήμους θα αρχίσει από τον Ιανουάριο του 2023, με εφαρμογή σε σημαντικούς παραγωγούς αποβλήτων, όπως μεγάλα ξενοδοχεία και βιομηχανικές εγκαταστάσεις, ενώ γίνεται υποχρεωτική από 01/01/2028 για όλους τους δήμους με πληθυσμό πάνω από 20.000 κατοίκους.

«Bonus» σε όσους παράγουν λιγότερα σκουπίδια

Από την άλλη με «bonus» θα επιβραβεύονται όσοι πολίτες κάνουν πράξη την ανακύκλωση, καθώς δίνεται η δυνατότητα στους δήμους να χρεώσουν χαμηλότερα δημοτικά τέλη σε όλους όσοι παράγουν λιγότερα απόβλητα.

Το συγκεκριμένο σύστημα θα ισχύσει υποχρεωτικά για όλους τους δήμους με πληθυσμό μεγαλύτερο των 20.000 από την 1^η Ιανουαρίου 2028.

Βασικός και τελικός στόχος του μέτρου αυτού είναι να διαχωρίζουν οι πολίτες τα υλικά και όχι οι κεντρικές εγκαταστάσεις των Κέντρων Διαλογής Απορριμμάτων (ΚΔΑΥ) που λειτουργούν σε πολλούς δήμους. Αυτό ωστόσο, όπως εκτιμούν δήμαρχοι, θα προκαλέσει μεγαλύτερο κόστος για τους δήμους, καθώς θα αναγκαστούν να ενισχύσουν τον εξοπλισμό των υπηρεσιών καθαριότητας, αγοράζοντας νέα πιο ευέλικτα απορριμματοφόρα, με άλλες δυνατότητες φόρτωσης, προκειμένου να διευκολύνονται κατά την αποκομιδή από και προς την κάθε ιδιοκτησία. Υπενθυμίζεται ότι στο σχέδιο νόμου υπάρχει ρητή πρόβλεψη για όλα τα νέα κτίρια, για τα οποία εκδίδεται άδεια δόμησης, σύμφωνα με την οποία θα πρέπει να εξασφαλίζεται κατάλληλος χώρος, ανοιχτός ή κλειστός, εντός ή εκτός του κτιρίου, για τη συλλογή και αποθήκευση των αποβλήτων, προσβάσιμος από τον δρόμο για την αποκομιδή. Ο χώρος θα πρέπει να είναι επαρκούς χωρητικότητας, ώστε να γίνεται ανακύκλωση σε τέσσερα ρεύματα αποβλήτων από τους χρήστες του κτιρίου (πλαστικό, χαρτί, μέταλλο και γυαλί).

Ένα ακόμη μέτρο αφορά στην πρόβλεψη για Κέντρα Δημιουργικής Επαναχρησιμοποίησης Υλικών (ΚΔΕΥ) στους δήμους. Πρόκειται ουσιαστικά για οργανωμένους χώρους, στους οποίους οι πολίτες θα μπορούν να αποθέτουν μεταχειρισμένα αντικείμενα κάθε είδους, όπως, ενδεικτικά και όχι περιοριστικά, είδη ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού, παιχνίδια, έπιπλα, ποδήλατα, βιβλία και κλωστοϋφαντουργικά είδη. Τα προϊόντα αυτά ταξινομούνται και επιδιορθώνονται προκειμένου να επαναχρησιμοποιηθούν.

«Τσουχτερές» αυξήσεις στο τέλος ταφής

Εκτός όμως από τους πολίτες, το νέο νομοσχέδιο φέρνει αλλαγές και στους δήμους, καθώς με βάσει τις ρυθμίσεις του, το τέλος ταφής των αποβλήτων, που έχει ήδη θεσπιστεί από το 2012, θα εφαρμοστεί με μεγαλύτερες προσαυξήσεις από την 1η Ιανουαρίου του 2022.

Συγκεκριμένα με χρέωση 20 ευρώ ανά τόνο αποβλήτων και σταδιακή αύξησή του στα 35 ευρώ/τόνο έως το 2025, σε 45 ευρώ/τόνο από 1^η Ιανουαρίου 2026 και σε 55 ευρώ/τόνο από την 1^η Ιανουαρίου 2027. Το τέλος αυτό θα μετακυλίεται στους δημότες μέσω των δημοτικών τελών, ούτως ώστε να μην καταλήγει στην ταφή το μεγαλύτερο μέρος, περίπου το 70%- 80% των απορριμμάτων στους ΧΥΤΑ.

Επίσης στο πλαίσιο του νέου νόμου, επεκτείνεται η εφαρμογή του περιβαλλοντικού τέλους των 9 λεπτών του ευρώ σε όλες τις πλαστικές σακούλες πλην των βιοαποδομήσιμων, ενώ τέλος ύψους 8 λεπτών θα χρεώνεται ανά συσκευασία που περιέχει PVC κατά την αγορά των συγκεκριμένων προϊόντων.

Μιλώντας στη «ΜτΚ» ο πρόεδρος του ΦΟΔΣΑ, Κεντρικής Μακεδονίας, Μιχάλης Γεράνης τόνισε ότι το 2022 θα είναι μια χρονιά σταθμός για την ορθή διαχείριση των απορριμμάτων και πως η ανακύκλωση πρέπει επιτέλους να μπει στην καθημερινότητα όλων μας. «Εκτιμώ ότι πολίτες, δήμοι, φορείς και επιχειρήσεις θα πρέπει να συμμαχήσουν για να έχουμε πολύ σύντομα τα επιθυμητά αποτελέσματα. Οι δήμοι όμως από την πλευρά τους θα πρέπει να κάνουν την υπέρβαση, να ευαισθητοποιήσουν τους πολίτες, τόσο για την ανακύκλωση, όσο και για τα μεγάλα έργα διαχείρισης των απορριμμάτων που σχεδιάζει ο ΦΟΔΣΑ και να τηρήσουν την νομοθεσία για να πληρώνουν λιγότερα για τα απορρίμματα» υπογράμμισε ο κ. Γεράνης.

Εξήγησε για παράδειγμα πως αν ένας δήμος μέσα στο 2021 οδηγήσει στο ΧΥΤΑ, 8.000 τόνους απορριμμάτων, έναντι των 10.000 ή 11.000 που είχε πέρυσι, θα χρεωθεί πολύ λιγότερα για το τέλος ταφής. «Επιπλέον οι δήμοι θα έχουν τη δυνατότητα να μειώνουν περεταίρω τα δημοτικά τέλη, ανακουφίζοντας τους πολίτες, αλλά και τις επιχειρήσεις» σχολίασε ο κ. Γεράνης και πρόσθεσε πως ειδικά για την ανακύκλωση ότι στόχος είναι να γίνει μέρος της καθημερινότητας όλων των πολιτών, όπως γίνεται στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης.

Αξίζει να αναφερθεί ότι το τέλος ταφής αποδίδεται στο Πράσινο Ταμείο και διατίθεται, με βάση τα ειδικά χρηματοδοτικά προγράμματα που εγκρίνονται από τον υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας. ειδικότερα, κατά 50% στους δήμους και τους ΦΟΔΣΑ, με σκοπό την ενίσχυση δράσεων πρόληψης, χωριστής συλλογής και ανακύκλωσης, καθώς και εν γένει αναβάθμισης του περιβάλλοντος, κατά 40% σε δήμους που έχουν υψηλές επιδόσεις στη χωριστή συλλογή και την ανακύκλωση με σκοπό την ενίσχυση αντίστοιχων με τις προαναφερόμενες δράσεις και κατά 10% για τη χρηματοδότηση έργων έρευνας και τεχνολογίας για την ανακύκλωση.

Όλες οι αλλαγές που έρχονται από το 2022

Στο νέο νομοσχέδιο, μεταξύ άλλων προβλέπεται ότι:

- Έως την 1η Ιανουαρίου 2024 οι δήμοι υποχρεούνται να οργανώνουν τη χωριστή συλλογή των επικίνδυνων αποβλήτων στα νοικοκυριά, από είδη καθημερινής χρήσης, όπως τα προϊόντα καθαρισμού (χλωρίνες κ.λπ.), τα βερνίκια, τα χρώματα κ.λπ., κατά περίπτωση, είτε στο κατάστημα πώλησης είτε στα πράσινα σημεία τους ή σε οποιονδήποτε άλλον αδειοδοτημένο χώρο που υποδεικνύει ο οικείος ΦΟΔΣΑ.

- Επιπλέον της υποχρεωτικής χωριστής συλλογής των βιοαποβλήτων έως το τέλος του 2022 από τους δήμους, τίθεται και η υποχρέωση χωριστής συλλογής και ανακύκλωσης βιοαποβλήτων μεγάλων παραγωγών με ευθύνη τους και κάλυψη εκ μέρους τους του σχετικού κόστους, ενώ παράλληλα προβλέπεται ελάφρυνση των σχετικών δημοτικών τελών τους.

- Διευρύνεται η υποχρέωση για τη χωριστή συλλογή των αποβλήτων υλικών, δηλαδή χαρτιού, γυαλιού, μετάλλων, πλαστικών. Περαιτέρω προβλέπονται κυρώσεις σε περίπτωση μη εφαρμογής του μέτρου.

- Σε όλα τα νέα κτίρια υποχρεωτικά εξασφαλίζεται κατάλληλος χώρος για τη συλλογή και αποθήκευση τουλάχιστον τεσσάρων ρευμάτων αποβλήτων σε κατάλληλους κάδους. Με αυτόν τον τρόπο θα διευκολύνεται η χωριστή συλλογή, η εφαρμογή του «Πληρώνω όσο Πετάω», αλλά και η μείωση των κάδων στον δρόμο.

- Απλοποιούνται οι διατάξεις σχετικά με τα Πράσινα Σημεία και καταργείται η διάκριση σε μικρά και μεγάλα.

- Απλοποιείται η αδειοδότηση των μονάδων κομποστοποίησης.

- Θεσπίζεται η λειτουργία από το 2023 συστήματος εγγυοδοσίας για συσκευασίες αλουμινίου και γυάλινες φιάλες μίας χρήσης, με επιστροφή στον πολίτη του εγγυοδοτικού αντίτιμου όταν επιστρέφει την κενή συσκευασία. Το μέτρο αυτό ήδη εφαρμόζεται σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Ισπανία, η Νορβηγία, η Σουηδία κ.ά.

- Ενσωματώνονται οι ευρωπαϊκοί στόχοι για την ανακύκλωση. Ειδικότερα, η προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση και η ανακύκλωση των αστικών αποβλήτων θα ανέλθουν σε ποσοστό τουλάχιστον 55% το 2025, 60% το 2030 και 65% το 2035, ενώ η ανακύκλωση των συσκευασιών σε ποσοστό τουλάχιστον 65% το 2025 και 70% το 2030.

Επιπλέον με το νομοσχέδιο, διασυνδέεται το Εθνικό Μητρώο Παραγωγού Αποβλήτων (ΕΜΠΑ) με το Γενικό Εμπορικό Μητρώο (ΓΕΜΗ) και άλλα συναφή μητρώα, με σκοπό τον περιορισμό της εισφοροδιαφυγής.

Απλοποιείται και διευκολύνεται η δημιουργία Πράσινων Σημείων και εκσυγχρονίζονται και αυστηροποιούνται οι διατάξεις για τη διαχείριση των αποβλήτων εκσκαφών, κατασκευών και κατεδαφίσεων.

Κ. Σκρέκας: Στόχος της κυβέρνησης ανακύκλωση και η κυκλική οικονομία

Σύγχρονο και συνεκτικό νομοθετικό πλαίσιο που θα ενοποιεί τη διαχείριση των αποβλήτων με εκείνη της ανακύκλωσης, χαρακτήρισε το νέο νόμο ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Κώστας Σκρέκας.

«Στόχος μας είναι η ανακύκλωση και η κυκλική οικονομία να γίνουν αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας όλων μας. Το τρίπτυχο της δράσης μας εντοπίζεται στην πρόληψη της δημιουργίας αποβλήτων, στην αύξηση της ανακύκλωσης και εντέλει στη μείωση των απορριμμάτων που καταλήγουν για ταφή» δήλωσε χαρακτηριστικά και πρόσθεσε πως η κυβέρνηση δημιουργεί το κατάλληλο πλαίσιο για τη μείωση της σπατάλης τροφής και την ελάττωση των αποβλήτων τροφίμων κατά 30% το 2030 σε σχέση με το 2022.

«Επιπροσθέτως», είπε, «με το σύστημα «Πληρώνω όσο πετάω» οι πολίτες αντιλαμβάνονται πια το προσωπικό τους οικονομικό όφελος από την προστασία του περιβάλλοντος, με τη χρέωση χαμηλότερων δημοτικών τελών σε όλους όσοι παράγουν λιγότερα απόβλητα και ανακυκλώνουν περισσότερο. Ατομικά αλλά και συλλογικά, αναλαμβάνουμε ενεργό δράση για έναν πιο ανθρώπινο και ποιοτικότερο τρόπο ζωής σήμερα, δρομολογώντας ταυτόχρονα τις λύσεις για τα περιβαλλοντικά προβλήματα του αύριο».