Υπάρχει περίπτωση να επιτραπεί σε έναν δολοφόνο να συνεχίσει να οπλοφορεί; Η απάντηση είναι προφανής, για τις ανθρωποκτονίες που γίνονται με όπλο. Στην περίπτωση ενός τροχαίου ατυχήματος όμως ο οδηγός που το προκάλεσε συνεχίζει να οδηγεί κανονικά. Μπορεί να συγκριθεί όμως ένας φόνος με ένα τροχαίο ατύχημα και ένα όπλο με το δίπλωμα οδήγησης; Αυτό υποστηρίζει ο σύλλογος "SOS Τροχαία Εγκλήματα" που δεν αποδέχεται τον όρο "ατύχημα".

Ο σύλλογος ιδρύθηκε πριν από μια δεκαετία από ανθρώπους που έχασαν συγγενείς τους σε τροχαία συμβάντα αλλά και όσους έχουν βιώσει το τι σημαίνει ένας σοβαρός τραυματισμός και αναπτύσσει δράση σε όλη την Ελλάδα. Η "ΜτΚ" συνομίλησε με την γιατρό και μέλος του συλλόγου Χριστίνα Κυδώνα. Ως εντατικολόγος και γιατρός που εργάστηκε για χρόνια στο τμήμα επειγόντων του Ιπποκρατείου, η κ. Κυδώνα έχει δει πολλά περιστατικά θυμάτων και υπαίτιων τροχαίων που τραυματίστηκαν. "Δεν είναι ατυχήματα γιατί δεν θέμα τύχης να παραβιάσεις τον ερυθρό σηματοδότη ή να υπερβείς το όριο ταχύτητας. Ατύχημα ήταν ένα τροχαίο με ένα δέντρο που ξεριζώθηκε, έπεσε σε ένα αμάξι και σκότωσε την γυναίκα που οδηγούσε. Όλα τα άλλα είναι εγκλήματα και όσοι έχουν επιθετική οδηγική συμπεριφορά είναι εν δυνάμει θύτες" λέει και υπενθυμίζει δεκάδες παραδείγματα. Όπως αυτό των δύο εικοσάχρονων στα Χανιά που έβγαλαν βόλτα τον σκύλο τους και έπεσε επάνω τους ένα αυτοκίνητο που έτρεχε με 160 χλμ την ώρα. Ή του 18χρονου που έτρεχε με 180χλμ στην οδό Ανθέων και σκότωσε έναν κούριερ που είχε βγει για το μεροκάματο. "Αυτά θεωρούνται ατυχήματα; Εμείς λέμε όχι, θεωρούμε ότι πρέπει να αντιμετωπίζονται ως εγκληματική ενέργεια".

"Είμαστε ως κοινωνία με τον θύτη"

Η ίδια παραδέχεται ότι κάποιες φορές μπορεί να φταίει ο κακός φωτισμός, το κακό οδόστρωμα, οι καιρικές συνθήκες αλλά όπως λέει τα περισσότερα τροχαία συμβάντα είναι κατά βάση αποτέλεσμα της οδηγικής συμπεριφοράς και της ατιμωρησίας. Για την ίδια τα περισσότερα τροχαία συνιστούν δολοφονική ενέργεια "για αυτό έχουμε πολλές εγκαταλείψεις. Έχει μεγάλη σημασία πως αντιδρά ο οδηγός, αν σταματά, καλεί το ασθενοφόρο, τρελαίνεται έρχεται έξω από την εντατική.... Δούλευα 15 χρόνια στην εντατική του Ιπποκρατείου που δεχόταν πολυτραυματίες και μόνο μία φορά θυμάμαι ένα οδηγό που ήρθε, παρακάλεσε να μάθει πληροφορίες για το θύμα και ζήτησε να δει την οικογένεια".

Ο σύλλογος έχει τρεις προτεραιότητες, την εκπαίδευση ως προς την οδηγική συμπεριφορά - αλλαγή στάσης της κοινή γνώμης απέναντι στα τροχαία συμβάντα, αλλαγές στο δικαιακό σύστημα και το νομοθετικό πλαίσιο. "Το αξιοπερίεγο στην Ελλάδα είναι ότι στο άκουσμα μιας τέτοιας τραγικής είδησης οι περισσότεροι άνθρωποι φαντάζονται τον εαυτό τους από την πλευρά του οδηγού, σκέφτονται ''αμάν μην σκοτώσω κι εγώ''. Ταυτίζονται δηλαδή φαντασιακά περισσότερο με τον θύτη, παρά με το θύμα. Αν ήταν αλλιώς δεν θα πέφταν στα μαλακά οι οδηγοί" λέει. Κατά την ίδια αυτό συμβαίνει γιατί είναι κυρίαρχη η κουλτούρα του αυτοκινήτου. "Όταν η κοινωνία θεωρεί το αυτοκίνητο στοιχείο υπεροχής και πλούτου, καλλιεργεί μια συγκεκριμένη κουλτούρα - την οποία δεν καλλιεργεί ούτε το ποδήλατο ούτε το πατίνι ή τα μέσα μαζικής μεταφοράς. Η ταύτιση της έννοιας της κυριαρχίας της εξουσίας του μάτσο με την ταχύτητα και το γκάζι είναι πολύ συνηθισμένες στο δυτικό κόσμο. Η κουλτούρα του αυτοκινήτου ως μέσου υπεροχής σχετίζεται με τη μειωμένη ή χαλαρή στάση της κοινωνίας και του κράτους απέναντι στα εγκλήματα του αυτοκινήτου. Οποίος οδηγός διδαχτεί ότι πρέπει να φοβάται γίνεται πιο συνετός οδηγός. Είναι ευθύνη της κοινωνίας να διδάξει στα παιδιά ότι το αυτοκίνητο είναι μέσο μεταφοράς αλλά και πιθανό εγκληματικό εργαλείο και το τιμόνι συνεπάγεται μεγάλη ευθύνη.".

Από την πρόσφατη εκδήλωση του SOS Τροχαία Εγκλήματα στη Θεσσαλονίκη

Αστυνόμευση και αυστηρότερες ποινές

Στην Ελλάδα, εκτός από την λεγόμενη "κουλτούρα του αυτοκινήτου" παίζει πολύ σημαντικό ρόλο η ελλιπής αστυνόμευση και η αίσθηση ασυδοσίας και ατιμωρησίας. "Χρειάζεται πραγματική αστυνόμευση ως προς την τήρηση του ΚΟΚ, κυρίως ως προς την ταχύτητα και τον ερυθρό σηματοδότη. Δείτε τι γίνεται στη Θεσσαλονίκη, η αστυνόμευση αφορά μόνο το παρκάρισμα όχι την ταχύτητα. Αν υπάρξει πραγματική αστυνόμευση είναι βέβαιο ότι θα μειωθούν τα τροχαία".

Επιπλέον, η ίδια επισημαίνει ότι παρότι ο νόμος έχει αυστηροποιηθεί, δεν εφαρμόζεται, καθώς στις περισσότερες δίκες οι υποθέσεις αντιμετωπίζονται ως πλημμελήματα. "Για να αναμορφώσεις συνειδήσεις πρέπει να σταθείς με έναν τρόπο ενήλικα και απέναντι στο θύτη. Σήμερα ο δράστης φεύγει χωρίς να κρατηθεί ούτε μια ώρα, με την άδεια οδήγησης και το δίπλωμα του, σαν να λέμε με το ''πιστόλι'' του στα χέρια. Άνθρωπος στην Κρήτη σκότωσε τρεις φορές σε τρία διαφορετικά συμβάντα και συνεχίζει να οδηγεί. Φαίνεται υπερβολική τιμωρία κάποιος που προκάλεσε έναν θανάσιμο ή σοβαρό τραυματισμό να μην οδηγήσει ποτέ; Τι λάθος ήταν αυτό που δεν θα το πληρώσει καθόλου, παρά μόνο θα πληρώσει 15.000 μετά από μια δεκαετία; Αν μη τι άλλο να κάνει μια κοινωνική θητεία, να σφουγγαρίζει τα αίματα στα επείγοντα ενός νοσοκομείου". 

Να γείρει η πλάστιγγα στα θύματα

Δεν είναι οι νεκροί τα μόνα θύματα των τροχαίων συμβάντων. Ως γιατρός η κ. Κυδώνα ξέρει τι περνά ένας σοβαρά τραυματισμένος και η οικογένεια του και πιστεύει ότι από το δημόσιο διάλογο απουσιάζει αυτή η διάσταση. "Είχα έναν ΕΚΑΒίτη στη μονάδα εντατικής για τέσσερις μήνες, άλλους δύο σε θάλαμο και άλλο ένα εξάμηνο στο κέντρο αποκατάστασης, δηλαδή για να επανέλθει χρειάστηκε ένας χρόνος σκληρής δουλειάς, απίστευτα λεφτά και ανθρώπινος μόχθος. Και μετά από όλα αυτά, εμείς συζητάμε για το αν ο φορτηγατζής που εμβόλισε το ασθενοφόρο έπρεπε να συνεχίσει να οδηγεί ή όχι; Θυμάμαι ένα κοριτσάκι 6-7 ετών που το ''θέρισε'' μια μηχανή. Διασώθηκε στη μονάδα του Ιπποκρατείου, είναι 12 ετών τώρα αλλά είναι τετραπληγική, με μηχανικό αερισμό. Η μάνα μεγαλώνει μόνη το παιδί και είναι 24 ώρες κοντά του. Για να πάει στο δικαστήριο που ήταν στην Αθήνα, χρειάστηκε να κάνουμε εισαγωγή στο νοσοκομείο, γιατί δεν είχε πού να αφήσει το παιδί. Και φανταστείτε, μετά από πέντε χρόνια η υπόθεση ακόμα δεν έχει τελεσιδικήσει. Οι δικές προχωρά πολύ αργά, οι οικογένειες μπαίνουν σε αέναο βασανιστικό κύκλο νομικής διαδικασίας και στο τέλος παίρνουν μια ελάχιστη αποζημίωση, ενώ ο δράστης δικάζεται για πλημμέλημα και συνεχίζει κανονικά τη ζωή του. Είναι σαν το κράτος να μην δίνει σημασία στα θύματα αλλά στο θύτη. Εμείς θέλουμε να αναδείξουμε τον πόνο των ανθρώπων που μένουν ανάπηροι ή χρήζουν βοήθειας και των οικογενειών τους. Πρέπει να γείρει η πλάστιγγα στη μεριά των θυμάτων".

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 06/07.01.2023