10/03/2022 15:15
Ούτε το λίκνο της αρχαιότητας, αλλά ούτε και ένας χώρος χωρίς καμία αρχαιολογική σημασία.
Το σπήλαιο των Πετραλώνων Χαλκιδικής, για το οποίο οι επιστημονικές απόψεις διίστανται και υπήρξαν συχνά ακραίες και αντικρουόμενες (Από το ότι αποτελεί την αρχή του κόσμου μέχρι το ότι χρησίμευε απλά ως καταφύγιο ζώων), μπορεί να μην έχει πια την αίγλη που του αποδόθηκε στην αρχή της ανακάλυψής του, εξακολουθεί όμως να αποτελεί έναν δημοφιλή χώρο που τραβά το τουριστικό ενδιαφέρον, ενώ μπορεί να χαρακτηριστεί με βεβαιότητα αρχαιολογική θέση σύμφωνα με τα στοιχεία που έφερε στο φως η τελευταία ανασκαφή, που διενεργήθηκε στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος ΕΣΠΑ το 2019 και του έργου «Ανάδειξη του σπηλαίου Πετραλώνων και αναβάθμιση των υποδομών του».
Οι ανασκαφικές εργασίες πραγματοποιήθηκαν όταν χρειάστηκε να γίνει από το ΥΠΠΟΑ (πέρασε στη δικαιοδοσία του το 2011) διαμόρφωση του χώρου και διαπλάτυνση του διαδρόμου ώστε να αποκατασταθεί η λειτουργία του σπηλαίου ως επισκέψιμου αρχαιολογικού χώρου. Εκεί η αφαίρεση των χωμάτων έπρεπε να πραγματοποιηθεί με αυστηρά ανασκαφικό τρόπο, ο οποίος αποκάλυψε μια πλούσια στρωματογραφία φτάνοντας δομικά αρκετά βαθιά με αρίθμηση στρωμάτων και εντοπισμό διαφόρων ειδών πετρωμάτων, όπως χαλαζία, βωξίτη, ασβεστόλιθο, πυριτόλιθο.
Τα ευρήματα που αποτελούν κυρίως πολλά οστέινα (σπασμένα ανθρώπινα αποφάγια, γνάθοι που φέρουν εγχαράξεις από λίθινα εργαλεία – ίχνη σφαγής κ.α.) και ακόμη περισσότερα λίθινα κατάλοιπα (εργαλεία, οδοντωτά, εγκοπές, ξέστρα) οδηγούν τους επιστήμονες στο συμπέρασμα ότι η ανθρώπινη παρουσία πρέπει να θεωρείται βέβαιη στο εσωτερικό του σπηλαίου και μάλιστα σε βάθος χρόνου, ενώ αυτή εναλλάσσεται και με την παρουσία ζώων που σημαίνει ότι το σπήλαιο χρησίμευε εναλλακτικά και ως καταφύγιο σαρκοβόρων σε ορισμένες περιόδους.
Η ανασκαφή επιβεβαιώνει έτσι κατά τρόπο αναμφισβήτητο τη χρήση του από τον άνθρωπο. Απέδειξε δε ότι πρόκειται για μια αρχαιολογική θέση της κατώτερης παλαιολιθικής εποχής. Με βάση τις λίγες έως τώρα χρονολογήσεις τα αρχαιολογικά στρώματα τοποθετούνται σε 530000 χρόνια και πλέον.
Αν επιβεβαιωθούν αυτές οι ηλικίες η περίοδος κατοίκησης του σπηλαίου αντιστοιχεί στο εσωτερικό στάδιο 14 (όπως το ονομάζουν οι επιστήμονες) κα προγενέστερα. Επίσης, αν η ηλικία του επιφανειακού σταλαγμίτη επιβεβαιωθεί θα γνωρίζουμε με ασφάλεια το τέλος της χρήσης του σπηλαίου, δεν γνωρίζουμε όμως με βεβαιότητα την αρχή της κατοίκησής του.
Για τον σκοπό αυτό και για να εξακριβωθεί πότε ανιχνεύεται για πρώτη φορά η ανθρώπινη παρουσία στο σπήλαιο, είναι απαραίτητη η συνέχιση της ανασκαφής. Ωστόσο, σύμφωνα με τα μέχρι τώρα δεδομένα δεν έχουμε κάποια απόδειξη που να συσχετίζει το γνωστό ανθρώπινο κρανίο με τα αρχαιολογικά στρώματα, πιθανότατα μάλιστα αυτό να είναι πολύ νεότερο.
Τώρα, αναμένονται τα αποτελέσματα των μελετών και των εργαστηριακών αναλύσεων προκειμένου να αποτυπωθούν με περισσότερες λεπτομέρειες οι περίοδοι κατοίκησης το κλίμα και άλλα στοιχεία.
Τέλος, τα δεδομένα της ανασκαφής θα επιτρέψουν σε σημαντικό βαθμό την ενσωμάτωση των ευρημάτων της παλαιότερης ανασκαφής προσφέροντας έτσι ένα πολύ σημαντικό σύνολο που θα μπορεί να δώσει πληρέστερα συμπεράσματα.
Σημειώνεται ότι το σπήλαιο των Πετραλώνων ανακαλύφθηκε το 1959 από τους κατοίκους του ομώνυμου χωριού, ενώ τον επόμενο χρόνο, το 1960, ανακαλύφθηκε στο εσωτερικό του το γνωστό ανθρώπινο κρανίο που αποτέλεσε έκτοτε το επίκεντρο του ενδιαφέροντος και της διαμάχης όσων ασχολήθηκαν με το σπήλαιο. Σήμερα η επιστήμη καταλήγει ότι αυτό δεν ανήκει στον λεγόμενο αρχάνθρωπο, όπως υποστηριζόταν τότε.
Η ανακοίνωση έγινε στο πλαίσιο της 34ης Συνάντησης για το Αρχαιολογικό Έργο στη Μακεδονία και τη Θράκη από τον Δημήτριο Ντάρλα, εκπρόσωπο της Υπηρεσίας Αρχαιολογίας – Παλαιοντολογίας του ΥΠΠΟΑ.
Ούτε το λίκνο της αρχαιότητας, αλλά ούτε και ένας χώρος χωρίς καμία αρχαιολογική σημασία.
Το σπήλαιο των Πετραλώνων Χαλκιδικής, για το οποίο οι επιστημονικές απόψεις διίστανται και υπήρξαν συχνά ακραίες και αντικρουόμενες (Από το ότι αποτελεί την αρχή του κόσμου μέχρι το ότι χρησίμευε απλά ως καταφύγιο ζώων), μπορεί να μην έχει πια την αίγλη που του αποδόθηκε στην αρχή της ανακάλυψής του, εξακολουθεί όμως να αποτελεί έναν δημοφιλή χώρο που τραβά το τουριστικό ενδιαφέρον, ενώ μπορεί να χαρακτηριστεί με βεβαιότητα αρχαιολογική θέση σύμφωνα με τα στοιχεία που έφερε στο φως η τελευταία ανασκαφή, που διενεργήθηκε στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος ΕΣΠΑ το 2019 και του έργου «Ανάδειξη του σπηλαίου Πετραλώνων και αναβάθμιση των υποδομών του».
Οι ανασκαφικές εργασίες πραγματοποιήθηκαν όταν χρειάστηκε να γίνει από το ΥΠΠΟΑ (πέρασε στη δικαιοδοσία του το 2011) διαμόρφωση του χώρου και διαπλάτυνση του διαδρόμου ώστε να αποκατασταθεί η λειτουργία του σπηλαίου ως επισκέψιμου αρχαιολογικού χώρου. Εκεί η αφαίρεση των χωμάτων έπρεπε να πραγματοποιηθεί με αυστηρά ανασκαφικό τρόπο, ο οποίος αποκάλυψε μια πλούσια στρωματογραφία φτάνοντας δομικά αρκετά βαθιά με αρίθμηση στρωμάτων και εντοπισμό διαφόρων ειδών πετρωμάτων, όπως χαλαζία, βωξίτη, ασβεστόλιθο, πυριτόλιθο.
Τα ευρήματα που αποτελούν κυρίως πολλά οστέινα (σπασμένα ανθρώπινα αποφάγια, γνάθοι που φέρουν εγχαράξεις από λίθινα εργαλεία – ίχνη σφαγής κ.α.) και ακόμη περισσότερα λίθινα κατάλοιπα (εργαλεία, οδοντωτά, εγκοπές, ξέστρα) οδηγούν τους επιστήμονες στο συμπέρασμα ότι η ανθρώπινη παρουσία πρέπει να θεωρείται βέβαιη στο εσωτερικό του σπηλαίου και μάλιστα σε βάθος χρόνου, ενώ αυτή εναλλάσσεται και με την παρουσία ζώων που σημαίνει ότι το σπήλαιο χρησίμευε εναλλακτικά και ως καταφύγιο σαρκοβόρων σε ορισμένες περιόδους.
Η ανασκαφή επιβεβαιώνει έτσι κατά τρόπο αναμφισβήτητο τη χρήση του από τον άνθρωπο. Απέδειξε δε ότι πρόκειται για μια αρχαιολογική θέση της κατώτερης παλαιολιθικής εποχής. Με βάση τις λίγες έως τώρα χρονολογήσεις τα αρχαιολογικά στρώματα τοποθετούνται σε 530000 χρόνια και πλέον.
Αν επιβεβαιωθούν αυτές οι ηλικίες η περίοδος κατοίκησης του σπηλαίου αντιστοιχεί στο εσωτερικό στάδιο 14 (όπως το ονομάζουν οι επιστήμονες) κα προγενέστερα. Επίσης, αν η ηλικία του επιφανειακού σταλαγμίτη επιβεβαιωθεί θα γνωρίζουμε με ασφάλεια το τέλος της χρήσης του σπηλαίου, δεν γνωρίζουμε όμως με βεβαιότητα την αρχή της κατοίκησής του.
Για τον σκοπό αυτό και για να εξακριβωθεί πότε ανιχνεύεται για πρώτη φορά η ανθρώπινη παρουσία στο σπήλαιο, είναι απαραίτητη η συνέχιση της ανασκαφής. Ωστόσο, σύμφωνα με τα μέχρι τώρα δεδομένα δεν έχουμε κάποια απόδειξη που να συσχετίζει το γνωστό ανθρώπινο κρανίο με τα αρχαιολογικά στρώματα, πιθανότατα μάλιστα αυτό να είναι πολύ νεότερο.
Τώρα, αναμένονται τα αποτελέσματα των μελετών και των εργαστηριακών αναλύσεων προκειμένου να αποτυπωθούν με περισσότερες λεπτομέρειες οι περίοδοι κατοίκησης το κλίμα και άλλα στοιχεία.
Τέλος, τα δεδομένα της ανασκαφής θα επιτρέψουν σε σημαντικό βαθμό την ενσωμάτωση των ευρημάτων της παλαιότερης ανασκαφής προσφέροντας έτσι ένα πολύ σημαντικό σύνολο που θα μπορεί να δώσει πληρέστερα συμπεράσματα.
Σημειώνεται ότι το σπήλαιο των Πετραλώνων ανακαλύφθηκε το 1959 από τους κατοίκους του ομώνυμου χωριού, ενώ τον επόμενο χρόνο, το 1960, ανακαλύφθηκε στο εσωτερικό του το γνωστό ανθρώπινο κρανίο που αποτέλεσε έκτοτε το επίκεντρο του ενδιαφέροντος και της διαμάχης όσων ασχολήθηκαν με το σπήλαιο. Σήμερα η επιστήμη καταλήγει ότι αυτό δεν ανήκει στον λεγόμενο αρχάνθρωπο, όπως υποστηριζόταν τότε.
Η ανακοίνωση έγινε στο πλαίσιο της 34ης Συνάντησης για το Αρχαιολογικό Έργο στη Μακεδονία και τη Θράκη από τον Δημήτριο Ντάρλα, εκπρόσωπο της Υπηρεσίας Αρχαιολογίας – Παλαιοντολογίας του ΥΠΠΟΑ.
ΣΧΟΛΙΑ