Σε ηλικία 61 ετών ύστερα από ολιγόμηνη μάχη με τον καρκίνο, έφυγε από τη ζωή ο Σπύρος Σφέτας, καθηγητής του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΑΠΘ, αφήνοντας πίσω του το μοναδικό αποτύπωμα της διαδρομής του που τον καθιέρωσε ως τον μεγαλύτερο Βαλκανιολόγο των τελευταίων ετών.

Το πεδίο των Βαλκανίων αποτέλεσε το αντικείμενο με το οποίο ασχολήθηκε όλη του τη ζωή, από τις σπουδές του, έως την διδασκαλία, την έρευνα και τη συγγραφή. "Με άριστες γνώσεις γερμανικών, αγγλικών, γαλλικών, ρωσικών και σχεδόν όλων των βαλκανικών γλωσσών, έγραψε πολλές μονογραφίες και άρθρα για την ιστορία των Βαλκανίων, αλλά και για τις τρέχουσες εξελίξεις σε επίκαιρα ζητήματα. Υπήρξε διακεκριμένος βαλκανιολόγος, καταξιωμένος στη διεθνή επιστημονική κοινότητα, και προσέφερε σημαντικό ερευνητικό και εκπαιδευτικό έργο όλα τα χρόνια που υπηρέτησε στο πανεπιστήμιο", όπως αναφέρει το ψήφισμα που εξέδωσε το τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΑΠΘ για την απώλεια του μεγάλου καθηγητή.

Για εκείνον

Στενοί του συνεργάτες, συνάδελφοι, αγαπημένοι φοιτητές μιλούν στη "ΜτΚ" με "διακριτικότητα" όπως λένε για εκείνον, όπως ακριβώς διακρινόταν όλη η ζωή του Σπύρου Σφέτα. Οι πιο κοντινοί του συνάδελφοι στο πανεπιστήμιο, με συγκίνηση κάνουν λόγο για έναν άνθρωπο "κινητή βιβλιοθήκη", με "γνώσεις που ήθελε να τις μοιράζεται. Με ανεπτυγμένο το αίσθημα της προσφοράς, για αυτό και μοιραζόταν με φοιτητές και συναδέλφους του τη γνώση που κατείχε. Έλεγε πως 'η γνώση πρέπει να διαμεσολαβείτε στην κοινωνία' για αυτό και έκανε παρεμβάσεις".

"Είναι ο μοναδικός Έλληνας Βαλκανιολογος και άξιζε να φέρει αυτόν τον τίτλο. Είχε αναγνώριση σε όλα τα Βαλκάνια, για τις γνώσεις και την ποιότητα του χαρακτήρα του. Οι άνθρωποι είτε συμφωνούσαν, είτε διαφωνούσαν τον σέβονταν και τον αγαπούσαν. Αγαπούσε πολύ την Ελλάδα και τα Βαλκάνια και ήθελε να δει τη χώρα μας σε έναν πρωταγωνιστικό ρόλο στα Βαλκάνια".

Οι φοιτητές του

Έδωσε τις δικές του μάχες για τη Συμφωνία των Πρεσπών, αλλά και για την αλλαγή των σχολικών εγχειριδίων στη γειτονική χώρα. Ως πρόεδρος της Επιτροπής για τα σχολικά εγχειρίδια, ο ρόλος του ήταν καταλυτικός καθώς "κατάφερε να εντάξει την ιστορία της αρχαίας Μακεδονίας στα σχολικά βιβλία των γειτόνων μέσα στο κεφάλαιο της ελληνικής ιστορίας και να την αφαιρέσει από τα κεφάλαια της ιστορίας της Βόρειας Μακεδονίας. Δηλαδή, κατάφερε να αποδεχτούν οι γείτονες και να διδάσκονται τα παιδιά, μέσα από το εκπαιδευτικό τους σύστημα πως η αρχαία Μακεδονία είναι μόνο ελληνική". Η αντικατάστασή του από την Επιτροπή τον πίκρανε, αλλά ο ίδιος όπως λένε οι συνάδελφοί του ήξερε να υπερνικά τα μεγάλα εμπόδια και να αφοσιώνεται σε αυτό που ήταν προορισμένος να κάνει στη ζωή του, να μεταλαμπαδεύει τις γνώσεις και την εμπειρία που του έδωσε η ευρυμάθεια και η ζύμωση του στα Βαλκάνια.

Ο Σπύρος Σφέτας, ξεχώριζε για την ταπεινότητά του, το αληθινό ενδιαφέρον και τη δοτικότητα του στους φοιτητές του, κάτι που τον διέκρινε μέχρι την τελευταία του στιγμή. Στο κέντρο αποκατάστασης που βρισκόταν την τελευταία περίοδο, ακόμα και στο νοσοκομείο τις τελευταίες ημέρες, θέλησε να έχει μαζί του το tablet του προκειμένου να μπορεί να επικοινωνεί με τους φοιτητές του, να συνεχίζει να τους δίνει απλόχερα τις γνώσεις του. Η αγάπη και η εκτίμηση ήταν αμοιβαία, οι φοιτητές του τον λάτρευαν και το κενό που αφήνει είναι αναντικατάστατο. Μεγάλη παρηγοριά η παρακαταθήκη αλλά και οι ίδιοι οι φοιτητές του".

*****
Γεννήθηκε στο χωριό Κοιλάδα Λαρίσης το 1960. Το 1978 αποφοίτησε από το Α΄ Λύκειο Αρρένων Λαρίσης και εισήχθηκε στη Φιλοσοφική Σχολή του ΑΠΘ. Το 1983 αποφοίτησε από το Ιστορικό Τμήμα της Σχολής. Με υποτροφία αρχικά του Ι.Κ.Υ. και αργότερα του γερμανικού κράτους πραγματοποίησε μεταπτυχιακές σπουδές στην ιστορία της Ανατολικής και της Νοτιοανατολικής Ευρώπης και στη Σλαβολογία στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου (1985-1991). Το 1991 ανακηρύχθηκε διδάκτωρ του Πανεπιστημίου του Μονάχου με διατριβή σχετικά με το Μακεδονικό.

Το 1999 εκλέχτηκε Λέκτορας Νεώτερης και Σύγχρονης Βαλκανικής Ιστορίας στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ, το 2004 εξελίχθηκε στη θέση του Επίκουρου Καθηγητή και το 2009 στη θέση του Αναπληρωτή Καθηγητή. Έχει γράψει πολλές μελέτες και άρθρα για την Ιστορία των Βαλκανίων, αλλά και για τις τρέχουσες εξελίξεις, ενώ συμμετείχε σε πολλά συνέδρια στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 28 Νοεμβρίου 2021