Συνεδριάζουν ατελείωτες ώρες σχεδόν καθημερινά με τη βοήθεια ψηφιακών πλατφορμών, συζητούν, ψηφίζουν και εισηγούνται μέτρα που θα περιορίσουν την διασπορά του κορονοϊού. Εκτιμάται ότι από την περασμένη άνοιξη μέχρι σήμερα η «επιτροπή σοφών», όπως αποκαλούν πολλά στελέχη του υπουργείου Υγείας την επιτροπή των λοιμωξιολόγων που συστάθηκε από τον ίδιο τον υπουργό, έχει συνεδριάσει περίπου 150 φορές. Τα μέλη της, διακεκριμένοι επιστήμονες, από όλους τους τομείς της Ιατρικής, συμμετέχουν σε αυτή αμισθί προτείνουν, συμφωνούν, διαφωνούν -άλλοτε έντονα- και ψηφίζουν εάν υπάρχουν πολλές διαφορετικές απόψεις, προτάσεις σχετικά με το lockdown και την άρση του, το άνοιγμα και το κλείσιμο των σχολείων, το άνοιγμα και το κλείσιμο των συνόρων, την επιστροφή των φιλάθλων στα γήπεδα κ.ά. και εισηγούνται στην κυβέρνηση. Εκείνη με τη σειρά της επιλέγει ποιες πολιτικές θα ακολουθήσει και προχωρά σε ανακοινώσεις. Τι συνέβη όμως στην περίπτωση της Θεσσαλονίκης και της ραγδαίας αύξησης των κρουσμάτων και γιατί ο Κυριάκος Μητσοτάκης δήλωσε δημόσια πως δεν είχε εισήγηση από τους ειδικούς για να λάβει εγκαίρως μέτρα; Τι πήγε στραβά ή τι δεν είδαν οι ειδικοί;

Σύμφωνα με πληροφορίες της «ΜτΚ» κατά την τελευταία επίσκεψη του πρωθυπουργού στη Θεσσαλονίκη και ειδικότερα όταν συνάντησε τον Περιφερειάρχη Κεντρικής Μακεδονίας Απόστολο Τζιτζικώστα και τον δήμαρχο Θεσσαλονίκης, Κωνσταντίνο Ζέρβα στο διοικητήριο παρουσία του υπουργού Υγείας Βασίλη Κικίλια που τον συνόδευε και του υφυπουργού Εσωτερικών (Μακεδονίας- Θράκης) Θεόδωρου Καράογλου, του προτάθηκε να προστεθούν στη επιτροπή δύο επιστήμονες που εργάζονται σε νοσοκομεία της Θεσσαλονίκης, ώστε να υπάρχει πιο ηχηρή παρουσία των Βορειοελλαδιτών στο σχήμα και κατά συνέπεια καλύτερη εικόνα της πόλης και της κατάστασης που επικρατεί μέσα στα νοσοκομεία, εκεί όπου καθημερινά δίνουν τη μάχη οι γιατροί και οι νοσηλευτές. Συγκεκριμένα, προτάθηκε να προστεθούν στην επιτροπή των λοιμωξιολόγων οι Συμεών Μεταλλίδης, αναπληρωτής καθηγητής Λοιμωξιολογίας και Νίκος Καπραβέλος, πνευμονολόγος και διευθυντής της Β’ Μονάδας Εντατικής Θεραπείας του Νοσοκομείου «Παπανικολάου» της Θεσσαλονίκης που πριν λίγες εβδομάδες μιλώντας στον ΑΝΤ1 είχε δηλώσει: «Η Επιτροπή, που βασίζεται σε δείγματα, εμάς στην ουσία μας κατέστρεψε στη Θεσσαλονίκη. Δεν πρόβλεψε αυτό το σφοδρό κύμα. Ο ιός υπήρχε, έκανε τη δουλειά του, δεν μπορέσαμε να τον ανιχνεύσουμε και αύξησε τις εισαγωγές στα νοσοκομεία». Ακόμα η παραπάνω εισήγηση δεν έχει γίνει δεκτή, καθώς η σύνθεση της επιτροπής δεν έχει αλλάξει μέχρι την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές.

Όπως υποστηρίζουν επιστήμονες που συμμετέχουν σε αυτή, η επιτροπή των λοιμωξιολόγων του υπουργείου για την αντιμετώπιση του κορονοϊού δεν έχει συγκεκριμένες ημέρες συνεδριάσεων, ούτε οι συνεδριάσεις διαρκούν το ίδιο, ενώ κατά τη διάρκεια τους οι συμμετέχοντες εκφράζουν τις απόψεις τους επί των ζητημάτων που καθορίζει η ηγεσία του υπουργείου στην ημερήδια διάταξη, συζητούν και πολλές φορές διαφωνούν μέχρι να ψηφίσουν μύα, δύο ή περισσότερες προτάσεις που θα πέσουν στο «ηλεκτρονικό τραπέζι» της τηλεδιάσκεψης. Όπως συμβαίνει άλλωστε σε αυτές τις περιπτώσεις, όταν μία μεγάλη ομάδα προσωπικοτήτων καλείται να καταλήξει σε κάποιο συμπέρασμα δεν λείπουν οι εντάσεις κατά τη διάρκεια των συνεδριάσεων.

Εκτιμάται πως από τη σύσταση της επιτροπής από το υπουργείο μέχρι και σήμερα έχουν πραγματοποιηθεί περισσότερες από 140 τηλεδιασκέψεις που αφορούν στην αντιμετώπιση της πανδημίας. Μάλιστα, δεν είναι λίγες οι φορές, όπως αναφέρει στη «ΜτΚ» μέλος της επιτροπής, «κατά τις οποίες χρειάστηκε να συνεδριάσουμε και δύο φορές μέσα σε μία ημέρα, όταν αυτό επέβαλαν οι συνθήκες» σχολιάζει χαρακτηριστικά.

Το υπουργείο ορίζει την ημερήσια διάταξη

Των τηλεδιασκέψεων προεδρεύει ο γενικός γραμματέας Δημόσιας Υγείας, Παναγιώτης Πρεζεράκος και όταν αυτός απουσιάζει τον αναπληρώνει ο προϊστάμενος της Διεύθυνσης Επιχειρησιακής Ετοιμότητας Εκτάκτων Καταστάσεων Δημόσιας Υγείας του υπουργείου Υγείας, Κωνσταντίνος Γκογκόσης. Η πολιτική ηγεσία του υπουργείου αποστέλλει από το πρωί την ημερήσια διάταξη της κάθε τηλεδιάσκεψης και το σχετικό σύνδεσμο που οδηγεί στην πλατφόρμα που θα τη «φιλοξενήσει», ώστε το κάθε μέλος «κλικάροντας» επάνω στο link να οδηγηθεί στη ψηφιακή αίθουσα συνεδρίασης. Δεν είναι λίγες οι φορές, που στις τηλεδιασκέψεις συμμετέχουν τα ανώτατα πολιτικά στελέχη του υπουργείου Υγείας, όπως είναι ο υπουργός Βασίλης Κικίλιας ή ο υφυπουργός Βασίλης Κοντοζαμάνης, ενώ σε αυτές τις συναντήσεις έχει συμμετάσχει και ο Κυριάκος Μητσοτάκης με τους συνεργάτες του. Με την ολοκλήρωση της τηλεδιάσκεψης και αφού οι επιστήμονες καταλήγουν σε προτάσεις, τις εισηγούνται στο κυβερνητικό επιτελείο και από την πλευρά της η κυβέρνηση τις υιοθετεί συνολικά ή επιμέρους και προχωρά στις σχετικές ανακοινώσεις. Υπάρχουν, όπως μαθαίνουμε, και περιπτώσεις κατά τις οποίες η επιτροπή εισηγήθηκε συγκεκριμένα μέτρα, τα οποία αυστηροποιήθηκαν στην πορεία. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της επιστροφής των φιλάθλων στα γήπεδα. Στις 19 Οκτωβρίου 2020 η υγειονομική επιτροπή εισηγήθηκε την επιστροφή των φιλάθλων στα γήπεδα σε ποσοστό 10% της χωρητικότητας ανά θύρα με ανώτατο επιτρεπόμενο όριο τους 3.500 θεατές. Μάλιστα για τη μερική επιστροφή των φιλάθλων υπήρξε μετά τη συνεδρίαση της επιτροπής και σχετική ανακοίνωση από πλευράς κυβέρνησης. Κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης κατατέθηκαν, όπως πληροφορούμαστε, τρεις προτάσεις: επιστροφή των φιλάθλων σε ποσοστό 5%, 10% και καμία επιστροφή. Τελικά επικράτησε η δεύτερη πρόταση, η οποία και κατά τη σχετική ψηφοφορία συγκέντρωσε τις περισσότερες ψήφους των επιστημόνων. Ακολούθησε η κυβερνητική ανακοίνωση και λίγες ώρες αργότερα ο ίδιος ο πρωθυπουργός «φρέναρε» την επιστροφή των φιλάθλων στα γήπεδα και πήρε πίσω την απόφαση, θεωρώντας ότι ένα τέτοιο γεγονός θα έδινε λάθος μηνύματα στους πολίτες, την ώρα που τα ημερήσια κρούσματα που ανακοινώνονται προκαλούν ανησυχία.

Η διαδικασία

Σε ό,τι αφορά τη διαδικασία κάθε τηλεδιάσκεψη, στην οποία συμμετέχουν περισσότερα των 30 ατόμων (ο αριθμός ποικίλει ανάλογα με την περίσταση καθώς εκτός από τα 31 μέλη της επιτροπής που έχει ανακοινώσει το υπουργείο Υγείας συμμετέχουν ορισμένες φορές και υπηρεσιακοί παράγοντες του υπουργείου ή εκπρόσωποι άλλων επιτροπών) ξεκινά με βάση την ημερήσια διάταξη που έχει καθοριστεί. Σχεδόν σε όλες τις συνεδριάσεις της επιτροπής συμμετέχει ο εκπρόσωπος του υπουργείου για τον νέο κορονοϊό, καθηγητής Ιατρικής ΕΚΠΑ-ΓΝΑ ΑΤΤΙΚΟΝ, Παθολόγος Λοιμωξιολόγος, Σωτήρης Τσιόδρας. Οι συνεδριάσεις μπορεί να είναι μαραθώνιες και να διαρκέσουν μέχρι και 7 ολόκληρες ώρες, ανάλογα με το θέμα της καθεμιάς. Κατά τη διάρκεια των συνεδριάσεων, όπως υποστηρίζει με νόημα μέλος της επιτροπής που θέλησε να κρατήσει την ανωνυμία του «τηρούνται πρακτικά και καταγράφονται όλες οι εισηγήσεις, οι απόψεις και οι θέσεις των μελών της».

«Υπάρχουν περιπτώσεις όπου αποφάσεις τις οποίες εισηγούμαστε στην κυβέρνηση ελήφθησαν ομόφωνα και άλλες που πέρασαν με οριακή πλειοψηφία» υποστηρίζει χαρακτηριστικά η ίδια πηγή. Πριν τις συνεδριάσεις, σχεδόν όλα τα μέλη αφιερώνουν προσωπικό χρόνο για να ενημερωθούν για τις εξελίξεις γύρω από τον κορονοϊό και σχετίζονται με το γνωστικό τους αντικείμενο, διαβάζουν επιστημονικά άρθρα και παρακολουθούν τη διεθνή βιβλιογραφία. Δικαίωμα ψήφου έχουν μόνο τα μέλη της επιτροπής και όχι οι πολιτικοί παράγοντες, όπως είναι ο υπουργός, ο υφυπουργός ή ο γενικός γραμματέας.

«Συνεδριάζουμε σχεδόν κάθε μέρα. Οι συνεδριάσεις διαρκούν περίπου τρεις με τέσσερις ώρες κάθε μέρα. Την ημερήσια διάταξη την καθορίζει η πολιτική ηγεσία και πάνω σε αυτή συζητάμε ορισμένα θέματα και εμείς κάνουμε τις εισηγήσεις μας» λέει στη «ΜτΚ» ο Αλκιβιάδης Βατόπουλος, καθηγητής Μικροβιολογίας, Τμήμα Πολιτικών Δημόσιας Υγείας ΠΑΔΑ και μέλος της επιτροπής. Σε σχετική ερώτηση εάν όλες οι αποφάσεις λαμβάνονται με ομοφωνία αναφέρει: «δεν είμαστε χορωδία. Όχι» και επιμένει πως την ημερήσια διάταξη για κάθε συνεδρίαση τη θέτει η πολιτική ηγεσία. «Αν δεν συνεδριάζουμε κάθε μέρα, συνεδριάζουμε τέσσερις φορές την εβδομάδα» αναφέρει από την πλευρά της η Άννα Παππά - Κονιδάρη, καθηγήτρια ΑΠΘ, Διευθύντρια Α’ Εργαστηρίου Μικροβιολογίας, Εθνικό Κέντρο Αναφοράς Αρμποϊών & Αιμορραγικών Πυρετών, η οποία μαζί με τον πρόεδρο του Πανελληνίου Ιατρικού Συλλόγου, Αθανάσιο Εξαδάκτυλο είναι τα δύο μέλη της επιτροπής από τη Θεσσαλονίκη. «Κάθε συνεδρίαση διαρκεί τρεις με τέσερις ώρες. Συνήθως οι συνεδριάσεις πραγματοποιούνται το μεσημέρι. Παίρνουμε την ημερήσια διάταξη, συζητάμε εκτενώς τα ζητήματα, ψηφίζουμε και εισηγούμαστε στο υπουργείο» λέει η κ. Παππά- Κονιδάρη.

Τροφοδότες πληροφοριών, στοιχείων και δεδομένων που επικρατούν προκειμένου να έχουν τα μέλη της επιτροπής στη διάθεσή τους εκείνα που κρίνονται απαραίτητα για τη λήψη μιας απόφασης είναι ο ΕΟΔΥ και η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας, ενώ πολλές πληροφορίες μεταφέρονται στα υπόλοιπα μέλη και από τους ίδιους τους συμμετέχοντες επιστήμονες. Όπως αναφέρει άνθρωπος που γνωρίζει πρόσωπα και καταστάσεις μία από τις αποφάσεις που απασχόλησε για ώρες την επιτροπή, ενώ πραγματοποιήθηκαν πολλές διαδοχικές ψηφοφορίες είναι και εκείνη της αναστολής λειτουργίας των σχολείων, καθώς μεταξύ των συμμετεχόντων υπήρχαν εκείνοι που έθεταν το ζήτημα σε συνεδριάσεις που προηγήθηκαν και εκείνοι που έκριναν πως είναι πρώιμη μία τέτοια συζήτηση.

«Έχει δίκιο ο Μητσοτάκης για τη Θεσσαλονίκη»

«Έχω πει ότι εκ των υστέρων μπορεί να έκλεινα τη Βόρεια Ελλάδα, τη Θεσσαλονίκη, μία εβδομάδα νωρίτερα. Αλλά, ξέρετε, τότε δεν υπήρχαν αιτήματα από κανέναν να κλείσουμε νωρίτερα, ούτε κανένας ειδικός μάς το είχε υποδείξει αυτό. Προφανώς υπήρχε μία διασπορά την οποία δεν μπορούσαμε να εντοπίσουμε. Την είδαμε όταν αυξήθηκαν εκθετικά τα κρούσματα στις εντατικές και τότε πήραμε δραστικά μέτρα. Αλλά σας διαβεβαιώνω ότι παρακολουθούμε με πάρα πολύ μεγάλη λεπτομέρεια τα δεδομένα» ανέφερε στις 7 του μηνός στο κεντρικό δελτίο του ALPHA ο κ. Μητσοτάκης δίνοντας την δική του απάντηση αναφορικά με την περίπτωση της Θεσσαλονίκης.

Τελικά οι ειδικοί εισηγήθηκαν ή όχι συγκεκριμένα μέτρα στο Μέγαρο Μαξίμου και τι πήγε λάθος στην περίπτωση της Θεσσαλονίκης, εξακολουθούν να ρωτούν πολλοί, ενώ οι κλίνες ΜΕΘ των νοσοκομείων της πόλης εξακολουθούν να βρίσκονται στο «κόκκινο». «Έχει δίκιο ο πρωθυπουργός. Δεν υπήρχε κάποια εισήγηση» αρκείται να αναφέρει άλλο μέλος της επιτροπής. Και συνεχίζει: «Πριν το εορταστικό τριήμερο πραγματοποιήσαμε μία μαραθώνια συνεδρίαση και δεν υπήρξε σχετική εισήγηση προς την κυβέρνηση» λέει χαρακτηριστικά ο ίδιος άνθρωπος.

Όπως πληροφορούμαστε, ο Σωτήρης Τσιόδρας, βλέποντας τα επιδημιολογικά δεδομένα πριν προηγηθούν οι ανακοινώσεις του πρωθυπουργού για το lockdown στη Θεσσαλονίκη πρότεινε να μπει ολόκληρη η χώρα σε «καραντίνα» για 15 ημέρες και η πρότασή του μειοψήφησε στη σχετική ψηφοφορία.

Την ίδια ώρα, όπως εξηγούν στη «ΜτΚ» στελέχη του υπουργείου Υγείας σημαντικός παράγοντας που καθορίζει τόσο τις εισηγήσεις όσο και τη ψήφο των μελών της επιτροπής είναι η επαφή του καθενός με το πεδίο, δηλαδή τα νοσοκομεία, τις κλίνες και τις ΜΕΘ.

Ποιοι συμμετέχουν

Αρχικά, τον περασμένο Φεβρουάριο οπότε και το πρώτο κύμα της πανδημίας εμφανίστηκε, το υπουργείο ανακοίνωσε τη «Συγκρότηση και ορισμός μελών στην Επιτροπή Αντιμετώπισης Εκτάκτων Συμβάντων Δημόσιας Υγείας από Λοιμογόνους Παράγοντες». Την επιτροπή τότε απάρτιζαν 26 μέλη. Στην επιτροπή προστέθηκαν στο πέρασμα του χρόνου και άλλοι επιστήμονες και σήμερα αποτελείται, σύμφωνα με την τελευταία τροποποίηση της εν λόγω απόφασης, όπως δημοσιεύεται στη «Διαύγεια» από 31 μέλη. Την επιτροπή απαρτίζουν οι: Αλκιβιάδης Βατόπουλος, (καθηγητής Μικροβιολογίας, Τμήμα Πολιτικών Δημόσιας Υγείας ΠΑΔΑ), Παναγιώτης Γαργαλιάνος, (Παθολόγος-Λοιμωξιολόγος, πρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας Λοιμώξεων), Ελένη Γιαμαρέλλου, (ομότιμη καθηγήτρια Παθολογίας ΕΚΠΑ, πρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας Χημειοθεραπείας), Χαράλαμπος Γώγος (Παθολόγος-Λοιμωξιολόγος, καθηγητής Παθολογίας Ιατρικού Τμήματος Πανεπιστημίου Πατρών), Γεώργιος Δαΐκος (ομότιμος καθηγητής Παθολογίας Λοιμώξεων ΕΚΠΑ), Αθανάσιος Εξαδάκτυλος (πρόεδρος Πανελληνίου Ιατρικού Συλλόγου), Ζθεοκλής Ζαούτης (καθηγητής Παιδιατρικής & Επιδημιολογίας - University of Pennsylvania - School of Medicine), Ελένη Καραΐσκου (νοσηλεύτρια Επιτήρησης Λοιμώξεων ΓΝΕ «ΘΡΙΑΣΙΟ»), Παγώνα Λάγιου (παθολόγος, καθηγήτρια Υγιεινής & Επιδημιολογίας Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, Πρόσεδρη Καθηγήτρια Επιδημιολογίας Παν/μίου Harvard, ΗΠΑ), Μάριος Λαζανάς (Παθολόγος-Λοιμωξιολόγος, πρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας Μελέτης & Αντιμετώπισης του AIDS), Αθανασία Λουρίδα (Παιδίατρος-Λοιμωξιολόγος, Διευθύντρια ΕΣΥ – Α’ Παιδιατρική Κλινική ΓΝΠ «Η ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ»), Γκίκας Μαγιορκίνης (καθηγητής, Τμήμα Υγιεινής & Επιδημιολογίας Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ - Ομάδα Εργασίας με αντικείμενο την επισκόπηση των επιστημονικών δεδομένων και των εξελίξεων της επιδημίας του κορονοϊού 2019-nCoV), Ανδρέας Μεντής (διευθυντής Μικροβιολογικού Εργαστηρίου Ε.Ι. PASTEUR), Παναγιώτης Παναγιωτόπουλος, (καθηγητής Δημόσιας Υγείας ΠΑΔΑ), Βάνα Παπαευαγγέλου, (Καθηγήτρια Γ’ Παιδιατρικής, ΓΝΘ «ΑΤΤΙΚΟΝ»), Άννα Παππά - Κονιδάρη, (καθηγήτρια ΑΠΘ, Διευθύντρια Α’ Εργαστηρίου Μικροβιολογίας, Εθνικό Κέντρο Αναφοράς Αρμποϊών & Αιμορραγικών Πυρετών), Γεώργιος Σαρόγλου (Παθολόγος-Λοιμωξιολόγος, ομότιμος καθηγητής Παθολογίας Ανωτάτης Νοσηλευτικής ΕΚΠΑ, τέως πρόεδρος ΚΕΕΛΠΝΟ), Νικόλαος Σύψας (καθηγητής Παθολογικής Φυσιολογίας Λοιμώξεων ΕΚΠΑ), Γεώργιος Τουλούμης (υποπτέραρχος, Διευθυντής Υγειονομικού ΓΕΕΘΑ), Αθανάσιος Τσακρής, (καθηγητής Μικροβιολογίας, Διευθυντής Εργαστηρίου Μικροβιολογίας Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, αντιπρύτανης ΕΚΠΑ), Σωτήρης Τσιόδρας (καθηγητής Ιατρικής ΕΚΠΑ - ΓΝΑ ΑΤΤΙΚΟΝ, Παθολόγος-Λοιμωξιολόγος), Μαρία Τσολιά (καθηγήτρια Παιδιατρικής Λοιμωξιολογίας ΕΚΠΑ), Δημήτριος Χατζηγεωργίου, (υποπτέραρχος, Λοιμωξιολόγος, διευθυντής Υγειονομικού Πολεμικής Αεροπορίας), Χρήστος Χατζηχριστοδούλου, (Καθηγητής Υγιεινής & Επιδημιολογίας, Τμήμα ιατρικής, πανεπιστήμιο Θεσσαλίας), Αναστασία Κοτανίδου (πρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας Εντατικής Θεραπείας), Σπυρίδων Ζακυνθινός (πρόεδρος Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας), Βάνα Σύψα (αναπληρώτρια καθηγήτρια Επιδημιολογίας και Ιατρικής Στατιστικής στο Εργαστήριο Υγιεινής, Επιδημιολογίας και Ιατρικής Στατιστικής της Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών), Δημήτριος Παρασκευής (αναπληρωτής καθηγητής Επιδημιολογίας - Προληπτικής Ιατρικής, Εργαστήριο Υγιεινής Επιδημιολογίας και Ιατρικής Στατιστικής, Ιατρική Σχολή, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών), Αχιλλέας Γκίκας (καθηγητής Εσωτερικής Παθολογίας Μολυσματικών Ασθενειών, Πρόεδρος Ενδονοσοκομειακών Λοιμώξεων, πανεπιστήμιο Κρήτης), Ελευθέριος Θηραίος (διευθυντής Κέντρου Υγείας Βάρης) και Ανάργυρος Μαριόλης (διευθυντής Κέντρου Υγείας Αρεόπολης).