Στην προσπάθειά της να τιθασεύσει το «θηρίο» της στεγαστικής κρίσης, η κυβέρνηση και ειδικά το υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, έχουν αναλάβει πρωτοβουλίες, για την εξομάλυνση του προβλήματος και την εξασφάλιση οικονομικής και ποιοτικής στέγασης και ιδιαίτερα για τα νέα ζευγάρια, τις οικογένειες αλλά και τους ευάλωτες κατηγορίες συμπολιτών μας.

Προγράμματα, που έχουν ως προτεραιότητα την κοινωνική συνοχή μέσω της παροχής του αγαθού της στέγη , τη μείωση των ανισοτήτων αλλά και την αξιοποίηση χιλιάδων κενών κατοικιών γεγονός που θα εισφέρει εισόδημα στους ιδιοκτήτες τους

Βασικότερα προγράμματα είναι το ήδη πετυχημένο «Σπίτι μου Ι», ενώ θα ακολουθήσει με το νέο έτος το διευρυμένο «Σπίτι μου ΙΙ», καθώς και το «Ανακαινίζω - Νοικιάζω», στο οποίο αναμένονται σύντομα σημαντικές βελτιώσεις.

Τα επίσημα στοιχεία καταδεικνύουν το στεγαστικό πρόβλημα, δεδομένου ότι το 37% του εισοδήματος μιας οικογένειας καλύπτει το κόστος για το σπίτι, όταν ο μέσος όρος στην ΕΕ είναι της τάξης του 20%, καθώς η αύξηση των ενοικίων τα τελευταία χρόνια είναι εντυπωσιακή. Ειδικά, στα αστικά κέντρα το πρόβλημα μεγεθύνεται με πάνω από 200.000 κατοικίες κλειστές στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη - κυρίως παλαιές κατασκευές, που χρίζουν ανακαίνισης. Τα προγράμματα, που δεν περιορίζονται στα δύο παραπάνω και που θα κριθούν για την αποτελεσματικότητά τους τα επόμενα χρόνια, σύμφωνα με το υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας στοχεύουν και στην αντιμετώπιση του δημογραφικού ζητήματος, ενός χρόνιου προβλήματος το οποίο θα έχει συνέπειες στο μέλλον της χώρας, εάν δεν περιοριστεί.

Η υπουργός Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας Σοφία Ζαχαράκη αναφερόμενη στο στεγαστικό πρόβλημα επισημάνει μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ:

«Τα τελευταία χρόνια δυστυχώς και η Ελλάδα αντιμετωπίζει όπως άλλωστε και η πλειονότητα των ευρωπαϊκών χωρών, πρόβλημα επαρκούς και οικονομικά προσιτής στέγης. Οικογένειες που ζουν στο ενοίκιο, νέοι που θέλουν να φύγουν επιτέλους από το πατρικό σπίτι και να κάνουν οικογένεια, αλλά και ασθενέστεροι οικονομικά συμπολίτες είναι αλήθεια ότι πιέζονται και πιέζονται πολύ. Απέναντι σε αυτό το αδιαμφισβήτητο κοινωνικό πρόβλημα για πρώτη φορά η κυβέρνηση Μητσοτάκη έρχεται να δώσει σημαντικές διεξόδους καθώς για πρώτη φορά υλοποιείται μια εθνική στεγαστική πολιτική ευρείας κοινωνικής απόδοσης. Οι πόροι που διατίθενται για τα διάφορα προγράμματα στεγαστικής αρωγής θα ξεπεράσουν τα 5 δισεκατομμύρια ευρώ. Γνωρίζω όπως γνωρίζουν και οι ίδιοι οι πολίτες ότι δεν επιλύεται το πρόβλημα. Αποδεδειγμένα όμως, με στοχευμένο τρόπο, βοηθάμε να καλύψουν μια από τις ουσιαστικότερες ανάγκες τους, χιλιάδες άνθρωποι με χαμηλά εισοδήματα. Θα ήθελα να εξηγήσω για το "Σπίτι μου 1", κρίθηκε απολύτως επιτυχημένο και γιατί ο πρωθυπουργός αποφάσισε να προχωρήσουμε στο "Σπίτι μου 2" με διπλάσιο προϋπολογισμό και διπλάσιο αριθμό ωφελουμένων.

Όλοι οι δικαιούχοι του πρώτου προγράμματος - μιλάμε για 9.155 ζευγάρια - είναι νέοι άνθρωποι με περιορισμένο εισόδημα. Οι περισσότερες εκταμιεύσεις δανείων πήγαν σε ανθρώπους 34 - 39 ετών, με μέσο όρο οικογενειακού εισοδήματος στα 18.618 ευρώ. Από 31 - 34 ετών ο μέσος όρος οικογενειακού εισοδήματος ήταν ακόμη χαμηλότερος, στα 16.500 ευρώ. Χωρίς αυτό το πρόγραμμα αυτοί οι νέοι, δεν θα είχαν καμία τύχη να απευθυνθούν για δάνειο. Όχι μόνο έλαβαν το δάνειο αλλά οι διαδικασίες εκταμίευσης ως προς την ταχύτητα και την ευκολία, είναι πρωτόγνωρες. Μαζί με τη δεύτερη φάση του προγράμματος που ξεκινάει τον Ιανουάριο του 2025, σχεδόν 30.000 οικογένειες, νέοι, νεαρά αλλά και λίγο μεγαλύτερα ζευγάρια θα φύγουν από τον "βραχνά" του ενοικίου. Θα έχουν το δικό τους σπίτι πληρώνοντας μια δόση χαμηλότερη από το ενοίκιο που θα αντιστοιχούσε στο συγκεκριμένο ακίνητο».

Σπίτι μου Ι & ΙΙ

Το πρόγραμμα - συνολικού προϋπολογισμού 1 δισ. ευρώ - «Σπίτι μου Ι», μέσω του οποίου, μέχρι το τέλος του χρόνου θα έχουν αποκτήσει 9.155 νέα ζευγάρια (ηλικίας 25-39 ετών) το δικό τους σπίτι, καθώς ήδη έχουν πραγματοποιηθεί περίπου 7.500 συμβάσεις και έχουν γίνει περίπου 7.200 εκταμιεύσεις, έδειξε ιδιαίτερη δυναμική και αποδοχή από τους ενδιαφερόμενους και γι' αυτό η κυβέρνηση αποφάσισε να προχωρήσει τον επόμενο χρόνο στο «Σπίτι μου ΙΙ», με διευρυμένα κριτήρια, προϋπολογισμού 2 δισ. ευρώ και συνολικά 20.000 ωφελούμενους.

Συγκεκριμένα, το νέο βελτιωμένο πρόγραμμα «Σπίτι μου ΙΙ» μεγαλώνει τη «βεντάλια» των δικαιούχων, καθώς διευρύνονται οι δικαιούχοι, με τους ενδιαφερόμενους να είναι όχι μόνο όσοι πληρούσαν τα εισοδηματικά κριτήρια το 2023, αλλά και όσοι τα μεσοσταθμικά σε βάθος τριετίας.

Κατ' αυτόν τον τρόπο, δεν θα αποκλειστούν νοικοκυριά που κατάφεραν να αυξήσουν το εισόδημά τους ενώ στη μεγάλη εικόνα ανήκουν στις κοινωνικές ομάδες τις οποίες στοχεύουν τα προγράμματα απόκτησης στέγης.

Οι σημαντικότερες αλλαγές του προγράμματος είναι:

- Το όριο ηλικίας αυξάνεται στα 50 έτη, όπως και το συμβόλαιο αγοράς, που θα φτάσει τις 250.000 ευρώ και το δάνειο τις 190.000 ευρώ. Έτσι, άτομα ή ζευγάρια (25-50 ετών), με εισόδημα 20.000 ευρώ για άγαμους, 28.000 για ζευγάρια συν 4.000 για κάθε παιδί και 31.000 για μονογονεϊκή οικογένεια συν 5.000 ευρώ για επιπλέον παιδί, μπορούν να αποκτήσουν κατοικία έως 250.000 ευρώ και 150 τ.μ., κατασκευής έως το 2007.

- Τα δάνεια θα είναι στο 50% άτοκα, με χρηματοδότηση από πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης και το υπόλοιπο 50% θα είναι έντοκο τραπεζικό δάνειο. Στην περίπτωση των τρίτεκνων το άτοκο δάνειο θα ανεβαίνει στο 75% και το έντοκο θα περιορίζεται στο 25% και θα αφορά 20.000 δικαιούχους.

- Η προέγκριση, που θα λαμβάνει κάθε αιτών στα πρώτα στάδια δεν θα εκπνέει λίγους μήνες αργότερα, αλλά θα παραμένει σε ισχύ έως την εξάντληση των διαθέσιμων πόρων.

- Δεν θα χρειάζεται η διαδικασία των ενστάσεων και όλοι οι ενδιαφερόμενοι θα έχουν το μέγιστο δυνατό περιθώριο ώστε να οριστικοποιήσουν την υπογραφή συμβολαίου (στο προηγούμενο πρόγραμμα έπρεπε εντός 60 ημερών από την αίτηση του δανειολήπτη η τράπεζα να ελέγχει την πλήρωση των αιτούμενων κριτηρίων). - Στο όριο των 150 τ.μ. δεν περιλαμβάνονται πλέον οι βοηθητικοί χώροι, όπως αποθήκες και θέσεις στάθμευσης. Αυτή τη στιγμή βρίσκονται σε ισχύ τρία προγράμματα που αφορούν την επιδότηση για ανακαίνιση κατοικιών. Το «Ανακαινίζω - Νοικιάζω 2024» είναι ήδη ανοιχτό για αιτήσεις, ενώ τα προγράμματα «Αναβαθμίζω το Σπίτι μου» αναμένεται να ενεργοποιηθούν το προσεχές διάστημα.

Ανακαινίζω - Νοικιάζω

Τον προηγούμενο μήνα ανακοινώθηκαν από το υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας και τα συναρμόδια υπουργεία, δυο σημαντικές αλλαγές στο πρόγραμμα επιδότησης ανακαίνισης «Ανακαινίζω - Νοικιάζω», για το οποίο μέχρι σήμερα δεν έχει παρατηρηθεί ιδιαίτερο ενδιαφέρον, καθώς έχει δεχθεί περίπου 2.000 αιτήσεις και έχουν εγκριθεί απ' αυτές 985.

Η πρώτη αλλαγή αφορά την αύξηση της επιδότησης, η οποία πλέον ανέρχεται στο 60%, με μέγιστο ποσό τα 8.000 ευρώ και η δεύτερη αφορά το ανώτατο ποσό για την ανακαίνιση αυξάνεται στα 13.000 ευρώ, από 10.000 που ήταν. Το πρόγραμμα δίνει τη δυνατότητα στους ιδιοκτήτες να ανακαινίσουν τα ακίνητά υπό τον βασικό όρο ότι το ακίνητο θα διατεθεί στη συνέχεια προς ενοικίαση.

Τα υπόλοιπα κριτήρια του προγράμματος παραμένουν αμετάβλητα. Ειδικότερα, οι δικαιούχοι πρέπει να διαθέτουν την κυριότητα ή την επικαρπία του ακινήτου σε ποσοστό ίσο ή μεγαλύτερο του 50%, το οικογενειακό εισόδημα να μην υπερβαίνει τις 40.000 ευρώ και η επιφάνεια του ακινήτου όχι μεγαλύτερη από 100 τ.μ. Επίσης, το πρόγραμμα αφορά δικαιούχους που έχουν ετήσιο οικογενειακό φορολογητέο, πραγματικό ή τεκμαρτό, εισόδημα που δεν υπερβαίνει τις 40.000 ευρώ και διαθέτουν ακίνητη περιουσία, της οποίας η συνολική αξία δεν υπερβαίνει το ποσό των 300.000 ευρώ, το ακίνητο δεν έχει δηλωθεί ως πρώτη κατοικία, δεν έχει δηλωθεί ως μισθωμένο και δηλώνεται ως κενό στο έντυπο Ε2 που συνοδεύει τη δήλωση φορολογίας εισοδήματος των τριών τελευταίων ετών, και οι δικαιούχοι δεν έχουν λάβει επιδότηση για πρόγραμμα εξοικονόμησης ενέργειας ή ανακαίνισης σε ακίνητο της ιδιοκτησίας τους τα τελευταία πέντε χρόνια και δεν έχουν ενταχθεί σε προγράμματα επιδοτούμενης ενεργειακής εξοικονόμησης για οποιοδήποτε ακίνητό τους.

Βάσει του προγράμματος, η ανακαίνιση των ακινήτων πρέπει να ολοκληρωθεί εντός έξι μηνών, ώστε τα ακίνητα να είναι έτοιμα προς ενοικίαση. Σε περίπτωση που η ενοικίαση δεν πραγματοποιηθεί, προβλέπονται κυρώσεις, όπως η επιστροφή της επιδότησης που χορηγήθηκε για την ανακαίνιση.

Η συνολική δαπάνη χρηματοδότησης του προγράμματος «Ανακαινίζω Νοικιάζω» είναι 50.000.000 ευρώ και βαρύνει τον τακτικό προϋπολογισμό του Υπουργείου Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, κατανεμημένη στα οικονομικά έτη 2024 και 2025.

«Αναβαθμίζω το Σπίτι μου»

Το νέο πρόγραμμα «Αναβαθμίζω το Σπίτι μου», που θα τεθεί σε ισχύ τον Ιανουάριο του 2025, στοχεύει στη στήριξη των πολιτών για την ενεργειακή αναβάθμιση και ανακαίνιση των κατοικιών τους, προσφέροντας άτοκα δάνεια χωρίς ηλικιακά ή εισοδηματικά κριτήρια. Η ευρεία αυτή προσέγγιση σημαίνει ότι όλοι οι πολίτες θα έχουν πρόσβαση στο πρόγραμμα, ανεξαρτήτως εισοδήματος ή ηλικίας.

Η έλλειψη ειδικών κριτηρίων επιλογής, όμως, σημαίνει ότι οι δικαιούχοι θα επιλέγονται με βάση τη σειρά υποβολής των αιτήσεων και ως εκ τούτου οι ενδιαφερόμενοι θα πρέπει να υποβάλουν έγκαιρα τις αιτήσεις τους. Με προϋπολογισμό 400 εκατομμυρίων ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης και τις τράπεζες, το «Αναβαθμίζω το Σπίτι μου» αναμένεται να ωφελήσει περίπου 20.000 πολίτες.

Το πρόγραμμα καλύπτει μια σειρά από βασικές εργασίες βελτίωσης κατοικιών, όπως:

- Θερμομόνωση

-Πράσινη στέγη

- Αντικατάσταση κουφωμάτων

- Εγκατάσταση ηλιακών θερμοσιφώνων

- Τοποθέτηση φωτοβολταϊκών συστημάτων

- Συστήματα θέρμανσης και ψύξης

Το σημαντικότερο πλεονέκτημα του, έγκειται στην πλήρη επιδότηση των τόκων από το εν λόγω πρόγραμμα, καθιστώντας τα δάνεια άτοκα για τους δικαιούχους. Το ποσό του δανείου μπορεί να φτάσει έως και τα 25.000 ευρώ, με μέγιστη διάρκεια αποπληρωμής τα 7 χρόνια.

Το πρόγραμμα αποτελεί σημαντικό βήμα για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κατοικιών, προσφέροντας ταυτόχρονα οικονομική ελάφρυνση στους πολίτες μέσω των άτοκων δανείων. Αναμένονται περαιτέρω λεπτομέρειες και οδηγίες όταν δημοσιευθεί η επίσημη απόφαση για την εφαρμογή του, όπου η πλατφόρμα θα ανοίξει τον Ιανουάριο του 2025.

Ακόμη έξι προγράμματα

Ταυτόχρονα, θα πρέπει να αναφερθεί ότι τρέχουν ακόμη έξι, μικρότερης εμβέλειας, αλλά απολύτως στοχευμένα προγράμματα για τη διευκόλυνση στέγασης κυρίως σε ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού. Η Σοφία Ζαχαράκη σχετικά υπογραμμίζει τους λόγους που οδήγησαν το υπουργείο να αναλάβει περαιτέρω πρωτοβουλίες, για προσιτή στέγαση και ειδικά για τους πιο ευάλωτους συνανθρώπους μας.

«Μπήκαν σε πρώτη προτεραιότητα και με απόλυτη μέριμνα, δικαιούχοι του Ελάχιστου Εγγυημένου εισοδήματος, άνεργοι, άποροι ηλικιωμένοι, μονογονεϊκές, πολύτεκνες και τρίτεκνες οικογένειες, άτομα με αναπηρία, άστεγοι, γυναίκες θύματα ενδοοικογενειακής βίας, συμπολίτες μας που βρίσκονται σε προγράμματα απεξάρτησης, νοικοκυριά και άτομα που κινδυνεύουν να χάσουν το σπίτι τους, όσοι φιλοξενούνται προσωρινά σε φίλους και συγγενείς αλλά και όσοι διαμένουν σε σπίτια που τους έχει διαθέσει το κράτος. Κάποια από τα προγράμματα, διασφαλίζουν όχι μόνο ασφαλή στέγη αλλά και επιδοτούμενη εργασία, ψυχοκοινωνική στήριξη. Να αναφέρω πχ το πρόγραμμα "Στέγαση και Εργασία", το οποίο βελτιώσαμε περαιτέρω. Για τρία χρόνια το Υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, θα πληρώνει το ενοίκιο, λογαριασμούς ΔΕΚΟ, δαπάνες οικοσκευής ενώ προσθέσαμε και δαπάνες για επισκευές και ενεργειακά πιστοποιητικά. Αν μετά τα τρία χρόνια ο ωφελούμενος κρατήσει το σπίτι, θα μπορεί να λαμβάνει πλέον το επίδομα ενοικίου για 1 συν 1 χρόνο. Το συγκεκριμένο πρόγραμμα επιδοτεί παράλληλα για ένα χρόνο την εργασία σε επιχειρήσεις ή εργοδότες με καταβολή του κατώτατου μισθού και τις ασφαλιστικές εισφορές εργαζόμενου και εργοδότη. Είναι ξεκάθαρο νομίζω ότι δεν μας ενδιαφέρει απλώς να "παρκάρουμε" έναν άνθρωπο ή μια οικογένεια μέσα σε ένα σπίτι θεωρώντας ότι κάναμε το χρέος μας. Θέλουμε να έχει την ευκαιρία να σταθεί γενικώς στα πόδια του, να φτιάξει μια καλή ζωή».

Κοινωνική Αντιπαροχή

Το έργο αφορά στην ανέγερση κατοικιών σε ακίνητα του Δημοσίου μέσω διαγωνιστικών διαδικασιών και με δαπάνες του αναδόχου και εκμίσθωση διαμερισμάτων. Έχει γίνει προκαταρκτική επιλογή 15 οικοπέδων ιδιοκτησίας ΔΥΠΑ, τα οποία είναι ώριμα προς αξιοποίηση.

Στέγαση και Εργασία

Το βελτιωμένο πρόγραμμα, «Στέγαση και Εργασία» αφορά τουλάχιστον 700 ευάλωτα νοικοκυριά σε 60 δήμους. Το υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας πληρώνει για τρία χρόνια το ενοίκιο, λογαριασμούς ΔΕΚΟ, δαπάνες οικοσκευής ενώ προσθέσαμε και δαπάνες για επισκευές και ενεργειακά πιστοποιητικά.

Αν μετά τα τρία χρόνια ο ωφελούμενος κρατήσει το σπίτι, θα μπορεί να λαμβάνει πλέον το επίδομα ενοικίου για 1 + 1 χρόνο. Το συγκεκριμένο πρόγραμμα επιδοτεί παράλληλα για ένα χρόνο την εργασία σε επιχειρήσεις ή εργοδότες με καταβολή του κατώτατου μισθού και τις ασφαλιστικές εισφορές εργαζόμενου και εργοδότη.

Πρόγραμμα Κάλυψη

Απευθύνεται επίσης σε νέους ανθρώπους ηλικίας 25-39 ετών, οι οποίοι περιλαμβάνονται στους δικαιούχους του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος. Με προτεραιότητα σε µονογονεϊκές, τρίτεκνες και πολύτεκνες οικογένειες. Από τον Ιούνιο έως και το Σεπτέμβριο έχουν εγκατασταθεί σε σπίτια 190 οικογένειες δηλαδή συνολικά 411 ωφελούμενοι από τα στεγασμένα νοικοκυριά. Οι οικογένειες αυτές έχουν 176 ανήλικα παιδιά. Στο πρόγραμμα εντάσσονται 300 ακίνητα ιδιοκτητών.

Ο συνολικός προϋπολογισμός του προγράμματος ανέρχεται σε € 21,5 εκατ.

Πρόγραμμα Κοινωνικής Στέγασης σε Αθήνα - Θεσσαλονίκη

Με κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης σε συνεργασία με τους Δήμους Αθηναίων και Θεσσαλονίκης ανακαινίζονται 100 διαμερίσματα (70 στην Αθήνα και 30 στη Θεσσαλονίκη) για τη στέγαση 250 νοικοκυριών από ευάλωτες κοινωνικές ομάδες που απειλούνται από ή βιώνουν έλλειψη στέγης.

Στέγαση δημοσίων υπαλλήλων

Αναγνωρίζοντας τις ανάγκες στέγασης των δημοσίων υπαλλήλων και στελεχών των Ενόπλων Δυνάμεων, που μετακινούνται στα νησιά, σε ακριτικές και ορεινές περιοχές, το υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, σε συνεργασία με την Τοπική Αυτοδιοίκηση, προχωράει στον εντοπισμό δημοτικών και κρατικών κτιρίων προκειμένου να ανακαινιστούν και να διατεθούν για τη φιλοξενία των παραπάνω υπαλλήλων.

Έχουν ήδη συγκεντρωθεί και καταγραφεί, σε συνεργασία µε την ΕΕΤΑΑ, ακίνητα σε δήμους και περιφέρειες με έντονο στεγαστικό έλλειμμα (πχ ορεινές, ημιορεινές, παραμεθόριες και νησιωτικές). Φέτος οι ανάγκες στέγασης δασκάλων, γιατρών κλπ. σε 31 νησιωτικούς Δήμους ανέρχονται σε 3.086. Οι μεγαλύτερες ανάγκες αφορούν τη Σαντορίνη όπου ζητείται στέγη για 464 ανθρώπους.

Επίδομα Στέγασης Ανασφάλιστων Υπερηλίκων

Το Υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας αυτή τη στιγμή, παρέχει επίδομα στέγασης σε 593 ανασφάλιστους άτομα ή ζευγάρια που έχουν συμπληρώσει το 67ο έτος, με καθόλου ή πολύ χαμηλό εισόδημα. Το ύψος του επιδόματος ισούται με το ποσό του συμφωνηθέντος μισθώματος µε ανώτατο όριο το ποσό των 362€.