Το νέο του βιβλίο με τίτλο "Στη ράχη της τίγρης" παρουσίασε στην 20η Διεθνή Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης ο Τούρκος συγγραφέας Ζουλφί Λιβανελί. Το βιβλίο κυκλοφόρησε τον Μάιο του 2024 από τις εκδόσεις Πατάκη σε μετάφραση Φραγκώ Καράογλαν.

Η παρουσίαση του βιβλίου πραγματοποιήθηκε το πρωί της Κυριακής 19/5 στο περίπτερο 15 της ΔΕΘ, με ομιλητή τον συγγραφέα, Γιώργο Σκαμπαρδώνη.

"Είναι μεγάλη μας τιμή να έχουμε μαζί μας έναν μεγάλο και πολλαπλό καλλιτέχνη που έχει καταξιωθεί στο χώρο των γραμμάτων, της μουσικής, του σινεμά και είναι ένα είδος φωνής της συνείδησης της Τουρκίας καθώς είναι γνωστός παγκοσμίως και ως πολιτικός ακτιβιστής" είπε αρχικά ο κ. Σκαμπαρδώνης ο οποίος τόνισε πως η παρουσία του συγγραφέα στην 20η ΔΕΒΘ είναι μοναδική ευκαιρία.

Μιλώντας για το βιβλίο του, ο κ. Σκαμπαρδώνης σημείωσε πως ο Λιβανελί είχε μια ιδιοφυή και πολύ τολμηρή ιδέα. "Έγραψε ένα μυθιστόρημα για ένα θέμα πολύ... καυτό, τον τελευταίο σουλτάνο της Τουρκίας που πέθανε το 1918, τον Αβδούλ Χαμίτ Β'. Η περίοδος αυτή της οθωμανικής αυτοκρατορίας τα τελευταία 50 της χρόνια πολύ δύσκολη για τους Οθωμανούς γιατί το imperium είχε παρακμάσει από πολλές απόψεις. Ο Χαμίτ κατόρθωσε κάτι πολύ σπάνιο: να μείνει στην εξουσία τα τριάντα πιο δύσκολα χρόνια μιας αυτοκρατορίας η οποία προσπαθεί να διασωθεί και να υπάρξει. Καβαλάει την εξουσία η οποία είναι σαν να καβαλά τη ράχη της τίγρης. Όσο είσαι πάνω στη ράχη της έχεις την εξουσία, αν πέσεις κάτω σε τρώει. Τον καθαίρεσαν οι Νεότουρκοι και τον εξόρισαν στη βίλα Αλλατίνη, για τρία χρόνια. Άλλοι τον αποκαλούσαν αιμοσταγή σουλτάνο ενώ άλλοι τον θεωρούσαν μεγάλο ηγέτη ο οποίος βίωσε την τραγικότητα της εξουσίας" είπε ο κ. Σκαμπαρδώνης.

Παίρνοντας τον λόγο, ο κ. Λιβανελί σημείωσε πως το βιβλίο του δεν είναι ιστορικό μυθιστόρημα, πολλοί το αντιμετώπισαν στην Τουρκία σαν σύγχρονο. Και αυτό γιατί η Τουρκία είναι μια διχασμένη χώρα. Έγινε μια σειρά για τον Χαμίτ που τον ηρωποιουσαν αλλά και ήθελα να δείξω το αληθινό του πρόσωπο. Αναρωτήθηκα ποια θα ήταν η ψυχολογία του γιατί όλοι μονάρχες γεννούνται στη ράχη της τίγρης. Όσο τη κρατάνε είναι οκ αν πέσουν όμως η τίγρης θα του φάει και αυτός είναι ο μεγάλος φόβο κάθε εξουσιαστή".

"Τον παρουσίασα ως άνθρωπο και όχι ως ήρωα." συνέχισε ο κ. Λιβανελί. "Ήταν ένα πολύ ενδιαφέρον άτομο, μισούσε τη τουρκική μουσική και έχει όπερα στο παλάτι που τραγουδούσαν Ιταλοί καλλιτέχνες. Ήταν γυναίκας όπως όλοι οι σουλτάνοι. Πριν κοιμηθεί κάποιος έπρεπε να του διαβάζει Σέρλοκ Χολμς, τρελαινοταν για αυτόν. Όταν ξυπνούσε στις 2-3 το πρωί και ζητούσε να ακούσει όπερα, επρεπε αυτή να είναι έτοιμη σε είκοσι λεπτά. Στις όπερες υπήρχε ένας όρος: όλες οι τραγωδίες έπρεπε να έχουν χαρούμενο τελος. Η ψυχολογία του ήταν εύθραυστη. Φοβόταν τα πάντα. Η Θεσσαλονίκη είναι επίσης πολύ σημαντική στην ιστορία. Ο Κεμάλ μεγάλωσε και έζησε εδώ όπως και ο Ναζίμ Χικμέτ ο μεγαλύτερος μας ποιητής. Επίσης η επανάσταση άρχισε εδώ. Όταν εξέδωσα το βιβλίο όλοι πίστευαν ότι θα προσβάλλω τον Χαμίτ. Είμαι λογοτέχνης όμως δεν προσεγγίζω έτσι τους χαρακτήρες μου, ήθελα να καταλάβω την ψυχολογία του" είπε ο κ. Λιβανελί τονίζοντας πως πρόκειται ουσιαστικά για ένα ψυχολογικό μυθιστόρημα με κάποιες ιστορικές αναφορές.

"Δεν δείχνει προπανδιστικά μια εκδοχή του σουλτάνου. Βλέπει τον ήρωα του μέσα στην τραγική του διάσταση" συμπλήρωσε ο κ. Σκαμπαρδώνης.

"Ο Χαμίτ είχε ταξιδέψει στην Ευρώπη και είδε ότι οι πολιτισμοί της ανατολής με τη δύση έχουν μεγάλη απόσταση. Τότε οι περισσότεροι σουλτάνοι ήθελαν να κάνουν μεταρρυθμίσεις, έβλεπαν ότι πρέπει να γίνουν γιατί ήταν η εποχή των επαναστάσεων στη Ρωσία. Αυτοί όμως ήταν ορθόδοξοι και εμείς μουσουλμάνοι και ο ισλαμικός κλήρος δεν τις επέτρεψε. Αυτό είναι το πολιτιστικό δίλημμα της Τουρκίας: ανάμεσα στην ανατολή και τη δύση που ανήκουμε ; Ακόμα παλεύουμε για αυτο." πρόσθεσε ο κ. Λιβανελί.

"Ο Χαμίτ είχε επηρεαστεί από τη δύση και εκεί είδε όχι μόνο τα αλλα ήθη αλλά και την τεχνολογική πρόοδο στην Ευρώπη. Δεν ήταν μόνο φιλευρωπαϊστής ιαισθάνθηκε ότι η οθωμανική αυτοκρατορία ίσως λόγω της θρησκείας αλλά και άλλων παραδόσεων είχε καθυστερήσει και το μέλλον της ήταν δύσκολο. Κατάλαβε ότι πρέπει να αλλάξουν τα πράγματα μέσα στην Τουρκία. Αλλά δεν τα κατάφερε γιατί στο εσωτερικό του κράτους υπήρχαν δυνάμεις αντίδρασης" είπε ο κ. Σκαμπαρδώνης και συνέχισε "ο Χαμίτ εφτιαξε κοινοβούλιο και μετά από ένα χρόνο το κατήργησε γιατί, όπως δικαιολογήθηκε, δε μπορούσε να υπάρχει ένα κοινοβούλιο με τον καθένα να λέει τη γνώμη του τη στιγμή που η αυτοκρατορία αντιμετωπίζει πολύ βασικά ζητήματα επιβίωσης, πολεμών και σκληρών αποφάσεων. Και είναι αμφίβολο τελικά αν είχε ή δεν είχε δικιο. Πάντως από άποψη τεχνικής της εξουσίας αν το δούμε με βάση τον Μακιαβέλι και τον Θουκυδίδη, μάλλον είχε δίκιο και για αυτό κατόρθωσε να κρατήσει την αυτοκρατορία ζωντανή, σε έναν επιθανάτιο ρόγχο έστω. Αν ανέβεις στη ράχη της τίγρης μπορεί να κάνεις τα πάντα για να επιβιώσεις γιατί εσύ συμπικνώνεις την ισχύ και την διασφάλιση της ύπαρξης της αυτοκρατορίας. Ο Λιβανελί τον αντιμετωπίζει ως ένα τραγικό πρόσωπο γιατί μπορεί να έχει διαπράξει εγκλήματα αλλά επέδειξε τρομερή επιδεξιότητα διακυβέρνησης σε μια δύσκολη περίοδο και από τεχνική άποψη δεν μπορείς να τον κατηγορισεις. Για αυτό έχει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον το βιβλίο. Γιατί όταν φέρνουν τον Χαμίτ στη βίλα Αλλατίνη που από εξουσιαστής γίνεται έρμαιο και αιχμάλωτος είναι τραγικό πρόσωπο. Η μεγαλη τέχνη του Λιβανελί βρίσκεται στο ότι παρόλο που ο ήρωας είναι εγκλωβισμένος σε ένα δωματίο, μέσα από τον γιατρό που τον επισκέπτεται τον Ατίφ, φτιάχνει μια ολόκληρη ιστορία και μέσα από τις αφηγήσεις του σουλτάνου διασώζονται εκτός από τις μνήμες του, και η ζωή του τα τρία χρόνια στη Θεσσαλονίκη."

"Υπάρχουν πολλές τραγωδίες στους μονάρχες αλλά το βιβλίο μου δεν είναι ούτε πολιτικό ούτε ιστορικό" επεσήμανε ο κ. Λιβανελί. "Προσωπικά, σαν λογοτέχνη με ενδιαφέρουν οι φόβοι του και οι ψευδαισθήσεις του. Πώς θα ένιωθε αυτός ο άνθρωπος, ο οποίος για τριάντα χρόνια ήταν στην εξουσία και επιβίωσε ενώ βρισκόταν συνεχώς σε κίνδυνο αλλά ξαφνικά βρέθηκε απομονωμένος και αιχμάλωτος;"είπε μεταξύ άλλων ο Τούρκος συγγραφέας.