Στην κόψη του ξυραφιού (ξανά) η Θεσσαλονίκη
Τα μηνύματα που στέλνουν μέσω της «ΜτΚ» Θάνος Πλεύρης, Μίνα Γκάγκα και Ιωάννης Κωτσιόπουλος
26/09/2021 18:00
Ως… προειδοποιητική επίσκεψη που χτύπησε πολλά «καμπανάκια» για την κατάσταση που επικρατεί στη Βόρεια Ελλάδα και ειδικότερα στη Θεσσαλονίκη, εκλαμβάνεται η πρόσφατη επίσκεψη σύσσωμης της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου Υγείας στην πόλη. Από τη μία η αύξηση των κρουσμάτων, τα οποία μετά το πρώτο δεκαήμερο του περασμένου Ιουλίου κινούνται μόνιμα σε τριψήφιο αριθμό -πρόσφατα μάλιστα η Θεσσαλονίκη άγγιξε σχεδόν τα κρούσματα της Αττικής όπου κατοικεί ο μισός πληθυσμός της χώρας- και από την άλλη τα χαμηλά επίπεδα των εμβολιασμών σε περιοχές της Κεντρικής και Δυτικής Μακεδονίας με την παράλληλη αύξηση των εισαγωγών ασθενών με COVID-19 έβαλαν τον υπουργό Υγείας, Θάνο Πλεύρη, την αναπληρώτρια υπουργό, Μίνα Γκάγκα και τον Γενικό Γραμματέα Ιωάννη Κωτσιόπουλο στο αεροπλάνο με προορισμό το αεροδρόμιο «Μακεδονία». Η πολιτική ηγεσία του υπουργείου, αν και ξεκαθάρισε πως δεν τίθεται ζήτημα λήψης περιοριστικών μέτρων και lockdown τόσο στις συναντήσεις που πραγματοποίησε με υπηρεσιακά στελέχη, διοικητές νοσοκομείων, δημάρχους και εκπροσώπους της Εκκλησίας όσο και στις επίσημες δηλώσεις στα ΜΜΕ, κάλεσε τους πολίτες να χρησιμοποιήσουν το «όπλο» κατά της πανδημίας, δηλαδή το εμβόλιο, και φυσικά να τηρούν τα μέτρα: μάσκες και αποστάσεις, που δεν τηρούνται ευλαβικά όπως θα έπρεπε! Δεν λείπουν βέβαια και οι φωνές εκείνες που λόγω της μεγάλης μεταδοτικότητας της μετάλλαξης «Δ» και της αλλαγής των κλιματολογικών συνθηκών στην Βόρεια Ελλάδα, ζητούν την λήψη μέτρων πριν να είναι αργά.
Ο χρόνος που επέλεξαν ο υπουργός Υγείας και η αναπληρώτριά του να επισκεφτούν τη Θεσσαλονίκη και την Κοζάνη, μόνο τυχαίος δεν είναι. Πρόκειται για τις πρώτες ημέρες μετά την ολοκλήρωση της 85ης ΔΕΘ-Helexpo, όπου μπορεί μεν να είχαν δικαίωμα να την επισκεφτούν οι πλήρως εμβολιασμένοι και οι κάτοχοι πιστοποιητικού νόσησης, αυτό ωστόσο δεν σημαίνει ότι εξερχόμενοι από τον χώρο και εισερχόμενοι ξανά μέσα σε αυτόν δεν μολύνθηκαν από τον ιό και δεν μόλυναν άλλους. Ταυτόχρονα, όπως άλλωστε δηλώνουν οι ειδικοί, σε πολλές περιπτώσεις, όπως για παράδειγμα κατά τις επισκέψεις του πρωθυπουργού και του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης στους εκθεσιακούς χώρους δεν τηρήθηκαν οι αποστάσεις, όπως άλλωστε δεν τηρήθηκαν τα μέτρα και κατά τη διάρκεια των συγκεντρώσεων την ημέρα των εγκαινίων και της ομιλίας του Κυριάκου Μητσοτάκη. Την ίδια ώρα, η πόλη προετοιμάζεται για τους εορτασμούς του Πολιούχου της Αγίου Δημητρίου και της Εθνικής Επετείου της 28ης Οκτωβρίου, με τις μνήμες από την περσινή αντίστοιχη περίοδο που τα νοσοκομεία της πόλης ήταν στο «κόκκινο», οι εισαγωγές εκατοντάδες και οι θάνατοι δεκάδες, να ξυπνούν. Κανείς άλλωστε δεν επιθυμεί να ζήσουμε ξανά τον περσινό «εφιάλτη» του δεύτερου κύματος της πανδημίας, όταν δεν πάρθηκαν εγκαίρως μέτρα, όπως άλλωστε παραδέχτηκε πρόσφατα από τη Θεσσαλονίκη και ο Κυριάκος Μητσοτάκης. Επιπροσθέτως, η πραγματοποίηση αθλητικών εκδηλώσεων και μαραθωνίων εντείνουν τον προβληματισμό. Για το λόγο αυτό, όπως εξήγησαν στις συναντήσεις τους οι Θ. Πλεύρης και Ας. Γκάγκα ανηφόρισαν στη Θεσσαλονίκη για να σημάνουν και επίσημα τον συναγερμό ότι χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή. Και μπορεί τα επίσημα χείλη να δήλωσαν ότι δεν θα επιβληθούν νέα περιοριστικά μέτρα με τη μορφή lockdown, αυτό δεν σημαίνει ότι δεν θα επιβληθεί mini lockdown όπως έχει συμβεί σε αρκετές περιοχές της Κεντρικής Μακεδονίας τα τελευταία εικοσιτετράωρα. Την ίδια ώρα, άγνωστο παραμένει ένα θα πραγματοποιηθεί δεδομένης της κατάστασης και των αυξημένων κρουσμάτων η μαθητική και η μεγάλη στρατιωτική παρέλαση της Θεσσαλονίκης. Επισήμως δεν έχει ανακοινωθεί η ακύρωσή της, με στελέχη της κυβέρνησης να υποστηρίζουν στη «ΜτΚ» πως είναι «ακόμα πολύ νωρίς», ωστόσο όπως αναφέρουν αυτοδιοικητικοί παράγοντες «είναι βέβαιο πως η παρέλαση θα ακυρωθεί».
Τι ειπώθηκε στη σύσκεψη
«Η κυβέρνηση, έπαθε πέρσι, έμαθε και δεν θέλει επανάληψη» σχολίασε δήμαρχος του νομού που την περασμένη Τετάρτη το πρωί βρέθηκε στην Βίλα Αλλατίνη, εκεί όπου στεγάζεται η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας και συμμετείχε στην σύσκεψη που πραγματοποιήθηκε υπό τον Πλεύρη. Κατά τη διάρκεια της σύσκεψης, όπως έγινε γνωστό, τονίστηκε ότι ξεκίνησε η πίεση του Εθνικού Συστήματος Υγείας, όχι βέβαια όπως έγινε πέρσι και εδώ φαίνονται τα οφέλη του εμβολιασμού, καθώς στην πλειονότητά τους όσοι ασθενείς βρίσκονται σε απλές κλίνες COVID-19 ή ΜΕΘ είναι κατά κύριο λόγο ανεμβολίαστοι. Παρουσιάστηκε η κατάσταση στη Βόρεια Ελλάδα και ζητήθηκε από τους αιρετούς της περιοχής να συμβάλλουν ο καθένας με τις δυνάμεις του για την αύξηση των εμβολιασμών και την τήρηση των μέτρων. Σύμφωνα με όσα παρουσιάστηκαν η Θεσσαλονίκη υπολείπεται σημαντικά του εθνικού ποσοστού εμβολιασμού. Συγκεκριμένα εμβολιασμένο είναι το 52% του πληθυσμού της πόλης, δηλαδή ένας στους δύο Θεσσαλονικείς δεν έχουν εμβολιαστεί ή δεν έχουν ολοκληρώσει τον εμβολιασμό τους. «Αυτό σημαίνει ότι 500.000 πολίτες είναι ανεμβολίαστοι» σημειώνει στη «ΜτΚ» ο πρόεδρος του Πανελληνίου Ιατρικού Συλλόγου, Αθανάσιος Εξαδάκτυλος, δηλώνοντας παράλληλα ανήσυχος για την αύξηση των κρουσμάτων. Σε άλλες περιοχές της Βόρειας Ελλάδας, τα ποσοστά είναι ακόμα χαμηλότερα και δεν ξεπερνούν το 40%. Ιδιαίτερη μνεία έγινε και στις καιρικές συνθήκες της Βόρειας Ελλάδας οι οποίες αναμένεται να ευνοήσουν την διασπορά του ιού. Εκείνο που προβληματίζει την πολιτεία είναι και το προφίλ των αντιεμβολιαστών αλλά και ο τρόπος αντιμετώπισης των fake news που κυκλοφορούν στα social media και έχουν ως αποτέλεσμα να αποτρέπεται ο εμβολιασμός χρηστών του διαδικτύου.
Ραγδαία αύξηση των εισαγωγών
Όπως αναφέρει παράγοντας του υπουργείου Υγείας στα νοσοκομεία της Θεσσαλονίκης παρατηρείται αύξηση στις εισαγωγές ασθενών με COVID-19 κατά 50% σε σχέση με ένα μήνα πριν. Δεδομένου του γεγονότος πως τα νοσοκομεία εξυπηρετούν όλα τα περιστατικά πλέον και δεν υπάρχει πρόθεση να μετατραπούν ξανά σε νοσοκομεία μιας νόσου, θα πρέπει να βρεθεί τρόπος για να μην πιεστεί το σύστημα. Εκείνο που προβληματίζει είναι πως τα κρούσματα που καταγράφονται σήμερα στη Θεσσαλονίκη και ανάλογα με την ημέρα και τον αριθμό των τεστ που πραγματοποιούνται, κυμαίνονται από 350-450 κρούσματα, ενώ πέρσι για παράδειγμα την 1η Οκτωβρίου είχαμε μόλις επτά κρούσματα στην πόλη, ενώ ο αριθμός 384 κρούσματα καταγράφηκε ανήμερα της 28ης Οκτωβρίου 2020. Παρά την αύξηση των κρουσμάτων ωστόσο οι εισαγωγές είναι περιορισμένες και αυτό, όπως εξηγούν οι επιστήμονες, οφείλεται στα εμβόλια. Είναι χαρακτηριστικό ότι σήμερα στη Θεσσαλονίκη τα ενεργά κρούσματα ανέρχονται σε περίπου 1.700 με τις νοσηλείες να είναι 164, την ώρα που ο αντίστοιχος αριθμός πέρσι καταγράφηκε τον Δεκέμβριο, ωστόσο τότε οι νοσηλείες ξεπερνούσαν τις 800.
Σε επιχειρησιακό επίπεδο 3η και 4η Υγειονομικές Περιφέρειες Μακεδονίας και Θράκης έχουν ήδη στα συρτάρια τους σχέδια που συνδυάζουν περσινές πρακτικές, ώστε να υπάρχουν διαθέσιμες απλές κλίνες και κλίνες ΜΕΘ και παράλληλα να εξυπηρετούνται από τις δομές υγείας και τα υπόλοιπα περιστατικά. Σύμφωνα με πληροφορίες αυτή τη στιγμή βρίσκεται σε εφαρμογή το «σχέδιο Σεπτεμβρίου 2020» με την εικόνα στα νοσοκομεία και τα κέντρα Υγείας να θυμίζει όπως λένε υγειονομικοί παράγοντες στη «ΜτΚ» περίοδο «τέλη δευτέρου κύματος και αρχές τρίτου κύματος». Προβληματίζουν ιδιαίτερα Κοζάνη, Καστοριά, Φλώρινα και Δράμα καθώς τα κρούσματα αυξάνονται και ταυτόχρονα σε αυτές τις περιοχές οι εμβολιασμοί παραμένουν σε χαμηλά επίπεδα. Δεν είναι λίγοι μάλιστα που αποκαλούν τις περιοχές αυτές ως «μαύρες τρύπες του εμβολιαστικού προγράμματος». Όπως εξηγεί στέλεχος του υπουργείου «η κατάσταση είναι δυναμική και επαναπροσδιορίζεται μετά από κάθε εφημερία». Σύμφωνα με εκτιμήσεις, σήμερα διατίθενται σε επίπεδο 3η και 4ης ΥΠΕ περίπου 80 κλίνες ΜΕΘ για περιστατικά COVID-19 με τις περισσότερες να είναι κατειλημμένες. Αύξηση παρατηρείται και στις εισαγωγές παιδιών με κορονοϊό στις παιδιατρικές κλινικές των νοσοκομείων. Πέρσι συνολικά είχαν αναπτυχθεί περίπου 200 κλίνες ΜΕΘ. Σύμφωνα με τους επιχειρησιακούς σχεδιασμούς, όπως συζητήθηκε και κατά τη διάρκεια της συνάντησης του κ. Πλεύρη με τους διοικητές των νοσοκομείων, εάν δεν πιεστεί πολύ η κατάσταση το νοσοκομείο Άγιος Παύλος δεν θα γίνει νοσοκομείο αναφοράς. Επίσης στο «ΑΧΕΠΑ» υπάρχει πρόβλεψη να αναπτυχθούν απλές κλίνες αλλά και κλίνες ΜΕΘ για περιστατικά COVID-19, με παράλληλη λειτουργία των άλλων κλινικών και χειρουργείων. Στο «Θεαγένειο» δεν θα νοσηλευτεί κανένας ασθενής με κορονοϊό. Στο «Ιπποκράτειο» οι 30 κλίνες ΜΕΘ θα σπάσουν σε 15 κλίνες για «καθαρά» περιστατικά και 15 COVID-19, στο «Άγιος Παύλος» οι ΜΕΘ θα παραμείνουν για «καθαρά» περιστατικά, στη Χαλκιδική στο νοσοκομείο Πολυγύρου στις πέντε κλίνες ΜΕΘ θα φιλοξενηθούν εάν χρειαστεί ασθενείς με κορονοϊό. Παράλληλα, γίνονται συσκέψεις με εκπροσώπους των ιδιωτικών κλινικών τη πόλης προκειμένου να υπάρχει άμεση διαθεσιμότητα για τη μεταφορά ασθενών, εάν κριθεί αναγκαίο.
Θ. Πλεύρης: «Οι δείκτες της πανδημίας στη Βόρεια Ελλάδα δεν μειώνονται»
Μιλώντας στη «ΜτΚ» ο υπουργός Υγείας, Θάνος Πλεύρης λίγες ώρες μετά την επίσκεψή του στη Θεσσαλονίκη στέλνει το εξής μήνυμα: «Οι δείκτες της πανδημίας στη Βόρεια Ελλάδα παραμένουν σταθεροί και δεν μειώνονται όπως στην υπόλοιπη χώρα. Για να προλάβουμε τυχόν επιδείνωση των δεικτών πήραμε την πρωτοβουλία να έρθουμε στη Μακεδονία για να αυξηθεί η ετοιμότητα των μονάδων Υγείας και να κινητοποιήσουμε τις Περιφέρειες και τους δήμους να ενισχύσουν την προσπάθεια για την αύξηση των εμβολιασμών που σε ορισμένες περιοχές κυρίως της Δυτικής Μακεδονίας είναι αρκετά κάτω από το μέσο όρο της χώρας. Έτσι η επίσκεψη έγινε για να ενημερώσουμε για την πορεία της πανδημίας» εξηγεί ο κ. Πλεύρης. Ο ίδιος ξεκαθαρίζει μάλιστα πως δεν τίθεται ζήτημα επιβολής μέτρων. «Δεν τίθεται θέμα για περαιτέρω μέτρα. Η αλήθεια είναι πως όσο απομακρύνεσαι από τα μεγάλα αστικά κέντρα παρατηρείται και μικρότερη συμμετοχή στον εμβολιασμό. Άρα πάμε εκεί, έχουμε δει τα νούμερα και εκεί είναι ίδια η διαδικασία. Δεν τίθεται καμία παραπάνω κουβέντα, αλλά συνεννόηση πώς θα πείσουμε για περισσότερους εμβολιασμούς και τήρηση μέτρων. Δεν υπάρχει καμία άλλη συζήτηση στο τραπέζι» καταλήγει ο υπουργός Υγείας.
Μίνα Γκάγκα: «Απαιτείται να υπάρξει εγρήγορση και όχι εφησυχασμός»
Μιλώντας στην «ΜτΚ» η αναπληρώτρια υπουργός Υγείας, Μίνα Γκάγκα σημειώνει: «Στο δεύτερο κύμα τόσo η Θεσσαλονίκη όσο και όλη η Βόρεια Ελλάδα δοκιμάστηκε και η συνεργασία με το σύνολο του υγειονομικού προσωπικού, ιατρούς, νοσηλευτές και υποστηρικτικό προσωπικό, αλλά και τις Διοικήσεις των Υγειονομικών Περιφερειών και των Νοσοκομείων απέδωσε παρά την τρομακτική πίεση και τα αποτελέσματα φάνηκαν στην πράξη. Τώρα που τα κρούσματα φαίνεται και πάλι να ανεβαίνουν και η περιοχή έχει χαμηλά ποσοστά εμβολιασμού απαιτείται να υπάρξει εγρήγορση και όχι εφησυχασμός, αυτό αφορά και τους πολίτες των ευρύτερων περιοχών της Βορείου Ελλάδος. Η κατάσταση πρέπει να παραμείνει υπό τον έλεγχο μας και σε καμία περίπτωση να οδηγηθούμε σε καταστάσεις όπως πέρυσι. Κλειδί σε αυτή την προσπάθεια είναι ο εμβολιασμός του πληθυσμού και ειδικότερα όσων πολιτών δεν έχουν εμβολιαστεί ακόμα. Το εμβόλιο αποτελεί την μοναδική αξιόπιστη λύση, αποτελεί την ασπίδα μας». Η κ. Γκάγκα σημπληρώνει: «Στον εμβολιασμό του πληθυσμού οφείλεται ότι παρά τα σημαντικά κρούσματα οι νοσηλείες παραμένουν χαμηλότερα από πέρυσι και έτσι θέλουμε να μείνουν. Δεν υπάρχει θέμα lockdown ούτε συζήτηση για τέτοιο ενδεχόμενο. Πρώτη μας προτεραιότητα να έχουμε κανονική ζωή, τηρώντας τα μέτρα και αυξάνοντας τους εμβολιασμούς. Μεγάλη σημασία δίνουμε στην προστασία των παιδιών μας και γι' αυτό θέλουμε να προχωρήσει ο εμβολιασμός τους. Από την πλευρά μας έχουμε την ετοιμότητα στο ΕΣΥ με την ανάπτυξη σχεδίου νοσηλείας σε παιδιατρικές κλινικές αν χρειαστεί».
Ιωάννης Κωτσιόπουλος: «Διττός ο σκοπός της επίσκεψης στη Θεσσαλονίκη»
Ο Ιωάννης Κωτσιόπουλος, Γενικός Γραμματέας Υπηρεσιών Υγείας τονίζει στην «ΜτΚ»: «Η επίσκεψη της πολιτική ηγεσίας στη Θεσσαλονίκη είχε διττό σκοπό, αφενός την καλύτερη δυνατή προετοιμασία των νοσοκομείων για την αντιμετώπιση του επόμενου κύματος της πανδημίας αφετέρου να ευαισθητοποιήσουμε τους πολίτες και την τοπική κοινωνία για το θέμα της χαμηλής εμβολιαστική κάλυψης. Η πορεία των δεικτών στην Βόρεια Ελλάδα δεν είναι τόσο καλή, έχουμε αύξηση κρουσμάτων σε αρκετές περιοχές και αύξηση των νοσηλειών. Σε αυτήν την φάση θα θέλαμε να ενεργοποιήσουμε την τοπική αυτοδιοίκηση μέσω της Περιφέρειας Κεντρικής και Δυτικής Μακεδονίας ώστε να γίνει αντιληπτό ότι πρέπει να δράσουμε προληπτικά και να διαφυλάξουμε την δημόσια υγεία μέσω αύξησης του εμβολιασμού αλλά και χρήση των απαραίτητων μέτρων ατομικής προστασίας των πολιτών. Εξάλλου, το μεγαλύτερο ποσοστό των συμπολιτών μας που νοσηλεύονται στα νοσοκομεία μας είναι ανεμβολίαστοι, ο χειμώνας και οι κλειστοί χώροι βοηθούν τον ιό, ως εκ τούτου οφείλουμε να ενημερώσουμε και να λάβουμε προληπτικά μέτρα. Η σημαντικότερη παράμετρος αυτή την περίοδο είναι τα παιδιά. Οφείλουμε να τα προστατεύσουμε μέσω του εμβολιασμού των μεγαλύτερων ηλικιών. Με τον τρόπο αυτό τα όποια σχέδια μας για την ανάπτυξη παιδιατρικών κλινικών Covid-19, που έχουν ετοιμαστεί, θα μείνουν στο συρτάρι» καταλήγει ο κ. Κωτσιόπουλος.
Δ. Σαρηγιάννης: «Θα φτάσουμε τα 500 κρούσματα»
Μιλώντας στη «ΜτΚ» ο καθηγητής Περιβαλλοντικής και Υγειονομικής Μηχανικής του ΑΠΘ Δημοσθένης Σαρηγιάννης αναφέρει πως «Είμαστε σε αυξητική πορεία εδώ και αρκετό καιρό στη Θεσσαλονίκη σε αντίθεση με την Αθήνα όπου υπήρχαν αυξομειώσεις και μία σταδιακή αποκλιμάκωση και περιμένουμε να επιταθεί από την επόμενη εβδομάδα». Μάλιστα το προγνωστικό μοντέλο του κ. Σαρηγιάννη προβλέπει πως ο ημερήσιος αριθμός των κρουσμάτων στα τέλη Σεπτεμβρίου θα ανέρχεται στα 400, ενώ στις αρχές Οκτωβρίου θα αυξηθεί στα 500. «Στις 15-20 Οκτωβρίου θα είμαστε λίγο παραπάνω από το τρίτο κύμα σε ό,τι αφορά την νοσηλεία στις ΜΕΘ» λέει ο κ. Σαρηγιάννης σημειώνοντας πως τα πράγματα θα πάνε καλύτερα σε σχέση με το τρίτο κύμα, γιατί δεν θα έχουμε βαριά νόσηση στον ίδιο βαθμό λόγω του εμβολιασμού. «Επεξεργαζόμαστε διάφορα σενάρια με διάφορα ποσοστά εμβολιασμού. Αν κολλήσει το ποσοστό εμβολιασμού στη Θεσσαλονίκη θα πρέπει να ληφθούν μέτρα από την κυβέρνηση. Μπορούμε να αποφύγουμε το lockdown εάν αυξήσουμε τα τεστ ή υιοθετήσουμε πρακτικές π.χ. απολύμανσης του αέρα. Με το χαμηλό αυτό ποσοστό εμβολιασμού στην πόλη εάν δεν κάνουμε κάτι παραπάνω σε επίπεδο ασφάλειας, θα έχουμε πρόβλημα» λέει ο κ. Σαρηγιάννης. Την ίδια ώρα, αυξητική τάση στη συγκέντρωση κορονοϊού εντοπίζεται στα αστικά λύματα της Θεσσαλονίκης, όπως διαφαίνεται στις καθημερινές μετρήσεις για την έρευνα που διεξάγει η Ομάδα Επιδημιολογίας Λυμάτων του ΑΠΘ με την ΕΥΑΘ, σε συνεργασία με την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας και στο πλαίσιο του Εθνικού Δικτύου του ΕΟΔΥ. Συγκεκριμένα στις αρχές της εβδομάδας καταγράφηκε αύξηση 41% σε σχέση με τη μέση τιμή των δύο αμέσως προηγούμενων μετρήσεων, του Σαββάτου 18/09 και της Κυριακής 19/09.
Όπως εξηγεί στη «ΜτΚ» ο πρόεδρος του Πανελληνίου Ιατρικού Συλλόγου και μέλος της επιτροπής Εμπειρογνωμόνων του υπουργείου Υγείας, Αθανάσιος Εξαδάκτυλος για να αποφύγει η Θεσσαλονίκη μέτρα θα πρέπει «να εμβολιαστούν οι πολίτες ώστε να υπερκαλύψουμε το κενό που παρατηρείται σε σχέση με το επίπεδο των εμβολιασμών στην υπόλοιπη χώρα και να τηρούνται με προσοχή τα μέτρα που ήδη ισχύουν: οι μάσκες, οι αποστάσεις και η τήρηση των κανόνων προσωπικής υγιεινής» εξηγεί ο κ. Εξαδάκτυλος. Ο ίδιος επισημαίνει ότι χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή λόγω της επιστροφής των μαθητών στα σχολεία, των φοιτητών στα αμφιθέατρα και της εν γένει μεγάλης κινητικότητας που παρατηρείται.
*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 26 Σεπτεμβρίου 2021
Ως… προειδοποιητική επίσκεψη που χτύπησε πολλά «καμπανάκια» για την κατάσταση που επικρατεί στη Βόρεια Ελλάδα και ειδικότερα στη Θεσσαλονίκη, εκλαμβάνεται η πρόσφατη επίσκεψη σύσσωμης της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου Υγείας στην πόλη. Από τη μία η αύξηση των κρουσμάτων, τα οποία μετά το πρώτο δεκαήμερο του περασμένου Ιουλίου κινούνται μόνιμα σε τριψήφιο αριθμό -πρόσφατα μάλιστα η Θεσσαλονίκη άγγιξε σχεδόν τα κρούσματα της Αττικής όπου κατοικεί ο μισός πληθυσμός της χώρας- και από την άλλη τα χαμηλά επίπεδα των εμβολιασμών σε περιοχές της Κεντρικής και Δυτικής Μακεδονίας με την παράλληλη αύξηση των εισαγωγών ασθενών με COVID-19 έβαλαν τον υπουργό Υγείας, Θάνο Πλεύρη, την αναπληρώτρια υπουργό, Μίνα Γκάγκα και τον Γενικό Γραμματέα Ιωάννη Κωτσιόπουλο στο αεροπλάνο με προορισμό το αεροδρόμιο «Μακεδονία». Η πολιτική ηγεσία του υπουργείου, αν και ξεκαθάρισε πως δεν τίθεται ζήτημα λήψης περιοριστικών μέτρων και lockdown τόσο στις συναντήσεις που πραγματοποίησε με υπηρεσιακά στελέχη, διοικητές νοσοκομείων, δημάρχους και εκπροσώπους της Εκκλησίας όσο και στις επίσημες δηλώσεις στα ΜΜΕ, κάλεσε τους πολίτες να χρησιμοποιήσουν το «όπλο» κατά της πανδημίας, δηλαδή το εμβόλιο, και φυσικά να τηρούν τα μέτρα: μάσκες και αποστάσεις, που δεν τηρούνται ευλαβικά όπως θα έπρεπε! Δεν λείπουν βέβαια και οι φωνές εκείνες που λόγω της μεγάλης μεταδοτικότητας της μετάλλαξης «Δ» και της αλλαγής των κλιματολογικών συνθηκών στην Βόρεια Ελλάδα, ζητούν την λήψη μέτρων πριν να είναι αργά.
Ο χρόνος που επέλεξαν ο υπουργός Υγείας και η αναπληρώτριά του να επισκεφτούν τη Θεσσαλονίκη και την Κοζάνη, μόνο τυχαίος δεν είναι. Πρόκειται για τις πρώτες ημέρες μετά την ολοκλήρωση της 85ης ΔΕΘ-Helexpo, όπου μπορεί μεν να είχαν δικαίωμα να την επισκεφτούν οι πλήρως εμβολιασμένοι και οι κάτοχοι πιστοποιητικού νόσησης, αυτό ωστόσο δεν σημαίνει ότι εξερχόμενοι από τον χώρο και εισερχόμενοι ξανά μέσα σε αυτόν δεν μολύνθηκαν από τον ιό και δεν μόλυναν άλλους. Ταυτόχρονα, όπως άλλωστε δηλώνουν οι ειδικοί, σε πολλές περιπτώσεις, όπως για παράδειγμα κατά τις επισκέψεις του πρωθυπουργού και του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης στους εκθεσιακούς χώρους δεν τηρήθηκαν οι αποστάσεις, όπως άλλωστε δεν τηρήθηκαν τα μέτρα και κατά τη διάρκεια των συγκεντρώσεων την ημέρα των εγκαινίων και της ομιλίας του Κυριάκου Μητσοτάκη. Την ίδια ώρα, η πόλη προετοιμάζεται για τους εορτασμούς του Πολιούχου της Αγίου Δημητρίου και της Εθνικής Επετείου της 28ης Οκτωβρίου, με τις μνήμες από την περσινή αντίστοιχη περίοδο που τα νοσοκομεία της πόλης ήταν στο «κόκκινο», οι εισαγωγές εκατοντάδες και οι θάνατοι δεκάδες, να ξυπνούν. Κανείς άλλωστε δεν επιθυμεί να ζήσουμε ξανά τον περσινό «εφιάλτη» του δεύτερου κύματος της πανδημίας, όταν δεν πάρθηκαν εγκαίρως μέτρα, όπως άλλωστε παραδέχτηκε πρόσφατα από τη Θεσσαλονίκη και ο Κυριάκος Μητσοτάκης. Επιπροσθέτως, η πραγματοποίηση αθλητικών εκδηλώσεων και μαραθωνίων εντείνουν τον προβληματισμό. Για το λόγο αυτό, όπως εξήγησαν στις συναντήσεις τους οι Θ. Πλεύρης και Ας. Γκάγκα ανηφόρισαν στη Θεσσαλονίκη για να σημάνουν και επίσημα τον συναγερμό ότι χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή. Και μπορεί τα επίσημα χείλη να δήλωσαν ότι δεν θα επιβληθούν νέα περιοριστικά μέτρα με τη μορφή lockdown, αυτό δεν σημαίνει ότι δεν θα επιβληθεί mini lockdown όπως έχει συμβεί σε αρκετές περιοχές της Κεντρικής Μακεδονίας τα τελευταία εικοσιτετράωρα. Την ίδια ώρα, άγνωστο παραμένει ένα θα πραγματοποιηθεί δεδομένης της κατάστασης και των αυξημένων κρουσμάτων η μαθητική και η μεγάλη στρατιωτική παρέλαση της Θεσσαλονίκης. Επισήμως δεν έχει ανακοινωθεί η ακύρωσή της, με στελέχη της κυβέρνησης να υποστηρίζουν στη «ΜτΚ» πως είναι «ακόμα πολύ νωρίς», ωστόσο όπως αναφέρουν αυτοδιοικητικοί παράγοντες «είναι βέβαιο πως η παρέλαση θα ακυρωθεί».
Τι ειπώθηκε στη σύσκεψη
«Η κυβέρνηση, έπαθε πέρσι, έμαθε και δεν θέλει επανάληψη» σχολίασε δήμαρχος του νομού που την περασμένη Τετάρτη το πρωί βρέθηκε στην Βίλα Αλλατίνη, εκεί όπου στεγάζεται η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας και συμμετείχε στην σύσκεψη που πραγματοποιήθηκε υπό τον Πλεύρη. Κατά τη διάρκεια της σύσκεψης, όπως έγινε γνωστό, τονίστηκε ότι ξεκίνησε η πίεση του Εθνικού Συστήματος Υγείας, όχι βέβαια όπως έγινε πέρσι και εδώ φαίνονται τα οφέλη του εμβολιασμού, καθώς στην πλειονότητά τους όσοι ασθενείς βρίσκονται σε απλές κλίνες COVID-19 ή ΜΕΘ είναι κατά κύριο λόγο ανεμβολίαστοι. Παρουσιάστηκε η κατάσταση στη Βόρεια Ελλάδα και ζητήθηκε από τους αιρετούς της περιοχής να συμβάλλουν ο καθένας με τις δυνάμεις του για την αύξηση των εμβολιασμών και την τήρηση των μέτρων. Σύμφωνα με όσα παρουσιάστηκαν η Θεσσαλονίκη υπολείπεται σημαντικά του εθνικού ποσοστού εμβολιασμού. Συγκεκριμένα εμβολιασμένο είναι το 52% του πληθυσμού της πόλης, δηλαδή ένας στους δύο Θεσσαλονικείς δεν έχουν εμβολιαστεί ή δεν έχουν ολοκληρώσει τον εμβολιασμό τους. «Αυτό σημαίνει ότι 500.000 πολίτες είναι ανεμβολίαστοι» σημειώνει στη «ΜτΚ» ο πρόεδρος του Πανελληνίου Ιατρικού Συλλόγου, Αθανάσιος Εξαδάκτυλος, δηλώνοντας παράλληλα ανήσυχος για την αύξηση των κρουσμάτων. Σε άλλες περιοχές της Βόρειας Ελλάδας, τα ποσοστά είναι ακόμα χαμηλότερα και δεν ξεπερνούν το 40%. Ιδιαίτερη μνεία έγινε και στις καιρικές συνθήκες της Βόρειας Ελλάδας οι οποίες αναμένεται να ευνοήσουν την διασπορά του ιού. Εκείνο που προβληματίζει την πολιτεία είναι και το προφίλ των αντιεμβολιαστών αλλά και ο τρόπος αντιμετώπισης των fake news που κυκλοφορούν στα social media και έχουν ως αποτέλεσμα να αποτρέπεται ο εμβολιασμός χρηστών του διαδικτύου.
Ραγδαία αύξηση των εισαγωγών
Όπως αναφέρει παράγοντας του υπουργείου Υγείας στα νοσοκομεία της Θεσσαλονίκης παρατηρείται αύξηση στις εισαγωγές ασθενών με COVID-19 κατά 50% σε σχέση με ένα μήνα πριν. Δεδομένου του γεγονότος πως τα νοσοκομεία εξυπηρετούν όλα τα περιστατικά πλέον και δεν υπάρχει πρόθεση να μετατραπούν ξανά σε νοσοκομεία μιας νόσου, θα πρέπει να βρεθεί τρόπος για να μην πιεστεί το σύστημα. Εκείνο που προβληματίζει είναι πως τα κρούσματα που καταγράφονται σήμερα στη Θεσσαλονίκη και ανάλογα με την ημέρα και τον αριθμό των τεστ που πραγματοποιούνται, κυμαίνονται από 350-450 κρούσματα, ενώ πέρσι για παράδειγμα την 1η Οκτωβρίου είχαμε μόλις επτά κρούσματα στην πόλη, ενώ ο αριθμός 384 κρούσματα καταγράφηκε ανήμερα της 28ης Οκτωβρίου 2020. Παρά την αύξηση των κρουσμάτων ωστόσο οι εισαγωγές είναι περιορισμένες και αυτό, όπως εξηγούν οι επιστήμονες, οφείλεται στα εμβόλια. Είναι χαρακτηριστικό ότι σήμερα στη Θεσσαλονίκη τα ενεργά κρούσματα ανέρχονται σε περίπου 1.700 με τις νοσηλείες να είναι 164, την ώρα που ο αντίστοιχος αριθμός πέρσι καταγράφηκε τον Δεκέμβριο, ωστόσο τότε οι νοσηλείες ξεπερνούσαν τις 800.
Σε επιχειρησιακό επίπεδο 3η και 4η Υγειονομικές Περιφέρειες Μακεδονίας και Θράκης έχουν ήδη στα συρτάρια τους σχέδια που συνδυάζουν περσινές πρακτικές, ώστε να υπάρχουν διαθέσιμες απλές κλίνες και κλίνες ΜΕΘ και παράλληλα να εξυπηρετούνται από τις δομές υγείας και τα υπόλοιπα περιστατικά. Σύμφωνα με πληροφορίες αυτή τη στιγμή βρίσκεται σε εφαρμογή το «σχέδιο Σεπτεμβρίου 2020» με την εικόνα στα νοσοκομεία και τα κέντρα Υγείας να θυμίζει όπως λένε υγειονομικοί παράγοντες στη «ΜτΚ» περίοδο «τέλη δευτέρου κύματος και αρχές τρίτου κύματος». Προβληματίζουν ιδιαίτερα Κοζάνη, Καστοριά, Φλώρινα και Δράμα καθώς τα κρούσματα αυξάνονται και ταυτόχρονα σε αυτές τις περιοχές οι εμβολιασμοί παραμένουν σε χαμηλά επίπεδα. Δεν είναι λίγοι μάλιστα που αποκαλούν τις περιοχές αυτές ως «μαύρες τρύπες του εμβολιαστικού προγράμματος». Όπως εξηγεί στέλεχος του υπουργείου «η κατάσταση είναι δυναμική και επαναπροσδιορίζεται μετά από κάθε εφημερία». Σύμφωνα με εκτιμήσεις, σήμερα διατίθενται σε επίπεδο 3η και 4ης ΥΠΕ περίπου 80 κλίνες ΜΕΘ για περιστατικά COVID-19 με τις περισσότερες να είναι κατειλημμένες. Αύξηση παρατηρείται και στις εισαγωγές παιδιών με κορονοϊό στις παιδιατρικές κλινικές των νοσοκομείων. Πέρσι συνολικά είχαν αναπτυχθεί περίπου 200 κλίνες ΜΕΘ. Σύμφωνα με τους επιχειρησιακούς σχεδιασμούς, όπως συζητήθηκε και κατά τη διάρκεια της συνάντησης του κ. Πλεύρη με τους διοικητές των νοσοκομείων, εάν δεν πιεστεί πολύ η κατάσταση το νοσοκομείο Άγιος Παύλος δεν θα γίνει νοσοκομείο αναφοράς. Επίσης στο «ΑΧΕΠΑ» υπάρχει πρόβλεψη να αναπτυχθούν απλές κλίνες αλλά και κλίνες ΜΕΘ για περιστατικά COVID-19, με παράλληλη λειτουργία των άλλων κλινικών και χειρουργείων. Στο «Θεαγένειο» δεν θα νοσηλευτεί κανένας ασθενής με κορονοϊό. Στο «Ιπποκράτειο» οι 30 κλίνες ΜΕΘ θα σπάσουν σε 15 κλίνες για «καθαρά» περιστατικά και 15 COVID-19, στο «Άγιος Παύλος» οι ΜΕΘ θα παραμείνουν για «καθαρά» περιστατικά, στη Χαλκιδική στο νοσοκομείο Πολυγύρου στις πέντε κλίνες ΜΕΘ θα φιλοξενηθούν εάν χρειαστεί ασθενείς με κορονοϊό. Παράλληλα, γίνονται συσκέψεις με εκπροσώπους των ιδιωτικών κλινικών τη πόλης προκειμένου να υπάρχει άμεση διαθεσιμότητα για τη μεταφορά ασθενών, εάν κριθεί αναγκαίο.
Θ. Πλεύρης: «Οι δείκτες της πανδημίας στη Βόρεια Ελλάδα δεν μειώνονται»
Μιλώντας στη «ΜτΚ» ο υπουργός Υγείας, Θάνος Πλεύρης λίγες ώρες μετά την επίσκεψή του στη Θεσσαλονίκη στέλνει το εξής μήνυμα: «Οι δείκτες της πανδημίας στη Βόρεια Ελλάδα παραμένουν σταθεροί και δεν μειώνονται όπως στην υπόλοιπη χώρα. Για να προλάβουμε τυχόν επιδείνωση των δεικτών πήραμε την πρωτοβουλία να έρθουμε στη Μακεδονία για να αυξηθεί η ετοιμότητα των μονάδων Υγείας και να κινητοποιήσουμε τις Περιφέρειες και τους δήμους να ενισχύσουν την προσπάθεια για την αύξηση των εμβολιασμών που σε ορισμένες περιοχές κυρίως της Δυτικής Μακεδονίας είναι αρκετά κάτω από το μέσο όρο της χώρας. Έτσι η επίσκεψη έγινε για να ενημερώσουμε για την πορεία της πανδημίας» εξηγεί ο κ. Πλεύρης. Ο ίδιος ξεκαθαρίζει μάλιστα πως δεν τίθεται ζήτημα επιβολής μέτρων. «Δεν τίθεται θέμα για περαιτέρω μέτρα. Η αλήθεια είναι πως όσο απομακρύνεσαι από τα μεγάλα αστικά κέντρα παρατηρείται και μικρότερη συμμετοχή στον εμβολιασμό. Άρα πάμε εκεί, έχουμε δει τα νούμερα και εκεί είναι ίδια η διαδικασία. Δεν τίθεται καμία παραπάνω κουβέντα, αλλά συνεννόηση πώς θα πείσουμε για περισσότερους εμβολιασμούς και τήρηση μέτρων. Δεν υπάρχει καμία άλλη συζήτηση στο τραπέζι» καταλήγει ο υπουργός Υγείας.
Μίνα Γκάγκα: «Απαιτείται να υπάρξει εγρήγορση και όχι εφησυχασμός»
Μιλώντας στην «ΜτΚ» η αναπληρώτρια υπουργός Υγείας, Μίνα Γκάγκα σημειώνει: «Στο δεύτερο κύμα τόσo η Θεσσαλονίκη όσο και όλη η Βόρεια Ελλάδα δοκιμάστηκε και η συνεργασία με το σύνολο του υγειονομικού προσωπικού, ιατρούς, νοσηλευτές και υποστηρικτικό προσωπικό, αλλά και τις Διοικήσεις των Υγειονομικών Περιφερειών και των Νοσοκομείων απέδωσε παρά την τρομακτική πίεση και τα αποτελέσματα φάνηκαν στην πράξη. Τώρα που τα κρούσματα φαίνεται και πάλι να ανεβαίνουν και η περιοχή έχει χαμηλά ποσοστά εμβολιασμού απαιτείται να υπάρξει εγρήγορση και όχι εφησυχασμός, αυτό αφορά και τους πολίτες των ευρύτερων περιοχών της Βορείου Ελλάδος. Η κατάσταση πρέπει να παραμείνει υπό τον έλεγχο μας και σε καμία περίπτωση να οδηγηθούμε σε καταστάσεις όπως πέρυσι. Κλειδί σε αυτή την προσπάθεια είναι ο εμβολιασμός του πληθυσμού και ειδικότερα όσων πολιτών δεν έχουν εμβολιαστεί ακόμα. Το εμβόλιο αποτελεί την μοναδική αξιόπιστη λύση, αποτελεί την ασπίδα μας». Η κ. Γκάγκα σημπληρώνει: «Στον εμβολιασμό του πληθυσμού οφείλεται ότι παρά τα σημαντικά κρούσματα οι νοσηλείες παραμένουν χαμηλότερα από πέρυσι και έτσι θέλουμε να μείνουν. Δεν υπάρχει θέμα lockdown ούτε συζήτηση για τέτοιο ενδεχόμενο. Πρώτη μας προτεραιότητα να έχουμε κανονική ζωή, τηρώντας τα μέτρα και αυξάνοντας τους εμβολιασμούς. Μεγάλη σημασία δίνουμε στην προστασία των παιδιών μας και γι' αυτό θέλουμε να προχωρήσει ο εμβολιασμός τους. Από την πλευρά μας έχουμε την ετοιμότητα στο ΕΣΥ με την ανάπτυξη σχεδίου νοσηλείας σε παιδιατρικές κλινικές αν χρειαστεί».
Ιωάννης Κωτσιόπουλος: «Διττός ο σκοπός της επίσκεψης στη Θεσσαλονίκη»
Ο Ιωάννης Κωτσιόπουλος, Γενικός Γραμματέας Υπηρεσιών Υγείας τονίζει στην «ΜτΚ»: «Η επίσκεψη της πολιτική ηγεσίας στη Θεσσαλονίκη είχε διττό σκοπό, αφενός την καλύτερη δυνατή προετοιμασία των νοσοκομείων για την αντιμετώπιση του επόμενου κύματος της πανδημίας αφετέρου να ευαισθητοποιήσουμε τους πολίτες και την τοπική κοινωνία για το θέμα της χαμηλής εμβολιαστική κάλυψης. Η πορεία των δεικτών στην Βόρεια Ελλάδα δεν είναι τόσο καλή, έχουμε αύξηση κρουσμάτων σε αρκετές περιοχές και αύξηση των νοσηλειών. Σε αυτήν την φάση θα θέλαμε να ενεργοποιήσουμε την τοπική αυτοδιοίκηση μέσω της Περιφέρειας Κεντρικής και Δυτικής Μακεδονίας ώστε να γίνει αντιληπτό ότι πρέπει να δράσουμε προληπτικά και να διαφυλάξουμε την δημόσια υγεία μέσω αύξησης του εμβολιασμού αλλά και χρήση των απαραίτητων μέτρων ατομικής προστασίας των πολιτών. Εξάλλου, το μεγαλύτερο ποσοστό των συμπολιτών μας που νοσηλεύονται στα νοσοκομεία μας είναι ανεμβολίαστοι, ο χειμώνας και οι κλειστοί χώροι βοηθούν τον ιό, ως εκ τούτου οφείλουμε να ενημερώσουμε και να λάβουμε προληπτικά μέτρα. Η σημαντικότερη παράμετρος αυτή την περίοδο είναι τα παιδιά. Οφείλουμε να τα προστατεύσουμε μέσω του εμβολιασμού των μεγαλύτερων ηλικιών. Με τον τρόπο αυτό τα όποια σχέδια μας για την ανάπτυξη παιδιατρικών κλινικών Covid-19, που έχουν ετοιμαστεί, θα μείνουν στο συρτάρι» καταλήγει ο κ. Κωτσιόπουλος.
Δ. Σαρηγιάννης: «Θα φτάσουμε τα 500 κρούσματα»
Μιλώντας στη «ΜτΚ» ο καθηγητής Περιβαλλοντικής και Υγειονομικής Μηχανικής του ΑΠΘ Δημοσθένης Σαρηγιάννης αναφέρει πως «Είμαστε σε αυξητική πορεία εδώ και αρκετό καιρό στη Θεσσαλονίκη σε αντίθεση με την Αθήνα όπου υπήρχαν αυξομειώσεις και μία σταδιακή αποκλιμάκωση και περιμένουμε να επιταθεί από την επόμενη εβδομάδα». Μάλιστα το προγνωστικό μοντέλο του κ. Σαρηγιάννη προβλέπει πως ο ημερήσιος αριθμός των κρουσμάτων στα τέλη Σεπτεμβρίου θα ανέρχεται στα 400, ενώ στις αρχές Οκτωβρίου θα αυξηθεί στα 500. «Στις 15-20 Οκτωβρίου θα είμαστε λίγο παραπάνω από το τρίτο κύμα σε ό,τι αφορά την νοσηλεία στις ΜΕΘ» λέει ο κ. Σαρηγιάννης σημειώνοντας πως τα πράγματα θα πάνε καλύτερα σε σχέση με το τρίτο κύμα, γιατί δεν θα έχουμε βαριά νόσηση στον ίδιο βαθμό λόγω του εμβολιασμού. «Επεξεργαζόμαστε διάφορα σενάρια με διάφορα ποσοστά εμβολιασμού. Αν κολλήσει το ποσοστό εμβολιασμού στη Θεσσαλονίκη θα πρέπει να ληφθούν μέτρα από την κυβέρνηση. Μπορούμε να αποφύγουμε το lockdown εάν αυξήσουμε τα τεστ ή υιοθετήσουμε πρακτικές π.χ. απολύμανσης του αέρα. Με το χαμηλό αυτό ποσοστό εμβολιασμού στην πόλη εάν δεν κάνουμε κάτι παραπάνω σε επίπεδο ασφάλειας, θα έχουμε πρόβλημα» λέει ο κ. Σαρηγιάννης. Την ίδια ώρα, αυξητική τάση στη συγκέντρωση κορονοϊού εντοπίζεται στα αστικά λύματα της Θεσσαλονίκης, όπως διαφαίνεται στις καθημερινές μετρήσεις για την έρευνα που διεξάγει η Ομάδα Επιδημιολογίας Λυμάτων του ΑΠΘ με την ΕΥΑΘ, σε συνεργασία με την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας και στο πλαίσιο του Εθνικού Δικτύου του ΕΟΔΥ. Συγκεκριμένα στις αρχές της εβδομάδας καταγράφηκε αύξηση 41% σε σχέση με τη μέση τιμή των δύο αμέσως προηγούμενων μετρήσεων, του Σαββάτου 18/09 και της Κυριακής 19/09.
Όπως εξηγεί στη «ΜτΚ» ο πρόεδρος του Πανελληνίου Ιατρικού Συλλόγου και μέλος της επιτροπής Εμπειρογνωμόνων του υπουργείου Υγείας, Αθανάσιος Εξαδάκτυλος για να αποφύγει η Θεσσαλονίκη μέτρα θα πρέπει «να εμβολιαστούν οι πολίτες ώστε να υπερκαλύψουμε το κενό που παρατηρείται σε σχέση με το επίπεδο των εμβολιασμών στην υπόλοιπη χώρα και να τηρούνται με προσοχή τα μέτρα που ήδη ισχύουν: οι μάσκες, οι αποστάσεις και η τήρηση των κανόνων προσωπικής υγιεινής» εξηγεί ο κ. Εξαδάκτυλος. Ο ίδιος επισημαίνει ότι χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή λόγω της επιστροφής των μαθητών στα σχολεία, των φοιτητών στα αμφιθέατρα και της εν γένει μεγάλης κινητικότητας που παρατηρείται.
*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 26 Σεπτεμβρίου 2021
ΣΧΟΛΙΑ