Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν έφτασε σήμερα στο Μοντεβιδέο της Ουρουγουάης επιδιώκοντας να οριστικοποιήσει μια εμπορική συμφωνία μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του μπλοκ Mercosur της Λατινικής Αμερικής, έπειτα από δεκαετίες διαπραγματεύσεων, παρόλο που η Γαλλία συνεχίζει να αντιτίθεται στη συμφωνία, επιχειρώντας να σχηματίσει συμμαχίες εντός του ευρωπαϊκού μπλοκ για να εμποδίσει την επικύρωσή της.

H άφιξη της φον ντερ Λάιεν στη χώρα της Λατινικής Αμερικής συνέπεσε με την κατάρρευση της γαλλικής κυβέρνησης του προέδρου Εμανουέλ Μακρόν μετά την πρόταση μομφής στην Εθνοσυνέλευση.

Η συμφωνία ανάμεσα στα τέσσερα ιδρυτικά μέλη της Mercosur (Βραζιλία, Αργεντινή, Ουρουγουάη και Παραγουάη) και την ΕΕ συζητείται από το 1999 και αποσκοπεί στην κατάργηση της πλειονότητας των τελωνειακών δασμών μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Mercosur, προκειμένου να δημιουργηθεί μια τεράστια αγορά με περισσότερους από 700 εκατομμύρια καταναλωτές.

«Η γραμμή τερματισμού της συμφωνίας ΕΕ-Mercosur είναι ορατή. Ας εργαστούμε, ας τη διασχίσουμε. Η μεγαλύτερη εμπορική και επενδυτική εταιρική σχέση που έχει δει ποτέ ο κόσμος. Και οι δύο περιοχές θα ωφεληθούν», δήλωσε σήμερα η πρόεδρος της Κομισιόν με ανάρτησή της στο X.

Η Mercosur, συμπεριλαμβανομένων των μεγάλων παγκοσμίως παραγωγών αγροκαλλιέργειας, Βραζιλίας, Αργεντινής, Ουρουγουάης και Παραγουάης, συνεδριάζει για μια προγραμματισμένη σύνοδο κορυφής στο Μοντεβιδέο, με τους διαπραγματευτές να αναμένουν πλέον την αποκάλυψη μιας εμπορικής συμφωνίας.

Ενώ επικρατεί κλίμα αισιοδοξίας για την κατάληξη μιας συμφωνίας, μια προηγούμενη που υπεγράφη το 2019 δεν επικυρώθηκε από τα κράτη μέλη της ΕΕ.

Τρεις πηγές χωρών της Λατινικής Αμερικής που συμμετέχουν στις συνομιλίες δήλωσαν ότι η συμφωνία ολοκληρώθηκε και θα ανακοινωθεί αύριο Παρασκευή από τους αρχηγούς κρατών μελών της Mercosur και τη φον ντερ Λάιεν αφού και οι δύο πλευρές μπόρεσαν να επεξεργαστούν τις τελευταίες λεπτομέρειες για περιβαλλοντικά ζητήματα και κρατικές αγορές.

«Όλα πήγαν όπως περιμέναμε. Καταλήξαμε σε μια συμφωνία που ικανοποιεί και τις δύο πλευρές», είπε μια από τις πηγές.

Υπερασπιστές και επικριτές

Ωστόσο, η πρόεδρος της Επιτροπής, μόλις λίγες μέρες μετά την έναρξη της δεύτερης θητείας της, αντιμετωπίζει έντονες αντιδράσεις εντός του ευρωπαϊκού μπλοκ για τη συμφωνία.

Η συμφωνία έχει διχάσει την Ευρώπη, με αγρότες και το Παρίσι να είναι οι πιο θορυβώδεις επικριτές της προτεινόμενης συμφωνίας. Με τη Γαλλία σε πολιτική κρίση, το γραφείο του προέδρου Εμανουέλ Μακρόν εξέδωσε ανακοίνωση σήμερα λέγοντας ότι η σχεδιαζόμενη συμφωνία ΕΕ-Mercosur είναι «απαράδεκτη».

Πολλοί αγρότες και κτηνοτρόφοι, που κινητοποιούνται εδώ και αρκετά χρόνια εναντίον της συμφωνίας αυτής, φοβούνται πως ειδικά το βοδινό κρέας και τα σιτηρά από τη Λατινική Αμερική θα πλημμυρίσουν τις ευρωπαϊκές αγορές και προειδοποιούν εναντίον του αθέμιτου ανταγωνισμού από προϊόντα που δεν υπόκεινται στους αυστηρούς περιβαλλοντικούς και υγειονομικούς κανόνες σε ισχύ στην ΕΕ.

Παράλληλα, επικριτές εκφράζουν φόβους ότι οι Ευρωπαίοι αγρότες θα αναγκαστούν να εισέλθουν σε έναν ανελέητο πόλεμο τιμών ενώ ταυτόχρονα θα τροφοδοτούν την καταστροφή του τροπικού δάσους στη Λατινική Αμερική.

Η Επιτροπή, από την άλλη πλευρά, επισημαίνει ότι η συμφωνία θα μπορούσε να εξοικονομήσει για τις εταιρείες της ΕΕ περίπου 4 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως σε τελωνειακούς δασμούς και να ενισχύσει τις εξαγωγές.

Η συμφωνία θα επιτρέψει στην ΕΕ, ήδη τον μεγαλύτερο εμπορικό εταίρο της Mercosur, να εξάγει ευκολότερα τα αυτοκίνητα, τα μηχανήματα και τα φαρμακευτικά προϊόντα της. Από την άλλη πλευρά, θα επέτρεπε στις ενδιαφερόμενες χώρες της Νότιας Αμερικής να πωλούν κρέας, ζάχαρη, ρύζι, μέλι, σόγια στην Ευρώπη μεταξύ άλλων.

Στην Ευρώπη, οι υποστηρικτές της συμφωνίας τονίζουν επίσης ην ανάγκη για διεξόδους για τους εξαγωγείς και την ανάγκη να μην αφεθεί το πεδίο ανοιχτό στην Κίνα, έναν αντίπαλο με τον οποίο οι εμπορικές σχέσεις έχουν τεταθεί σημαντικά. Μια αναγκαιότητα ακόμη πιο επιτακτική με την επιστροφή στον Λευκό Οίκο του Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος απειλεί να επιβάλει δασμούς στα ευρωπαϊκά προϊόντα.

Ωστόσο, πολλές μη κυβερνητικές οργανώσεις και αριστεροί ακτιβιστές πιστεύουν ότι η δημιουργία αυτής της τεράστιας ζώνης ελεύθερου εμπορίου θα επιταχύνει την αποψίλωση δασών στον Αμαζόνιο και θα επιδεινώσει την κλιματική κρίση αυξάνοντας τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Η Greenpeace καταγγέλλει ένα «καταστροφικό» σχέδιο συμφωνίας για το περιβάλλον, που θυσιάστηκε για να ευνοήσει τα «εταιρικά κέρδη».

Γαλλική προσπάθεια για σχηματισμό "μετώπου" κατά της συμφωνίας

Έπειτα αό τη σύναψη «πολιτικής» συμφωνίας το 2019 ανάμεσα στα μέρη, η εναντίωση αρκετών χωρών, συμπεριλαμβανομένης της Γαλλίας, αποτρέπει την οριστική υιοθέτησή της, μολονότι οι κυβερνήσεις χωρών όπως η Γερμανία και η Ισπανία ευελπιστούν πως θα υπογραφτεί ως το τέλος του 2024.

Αλλά άλλα μέλη της ΕΕ, όπως η Γερμανία, επιμένουν ότι η συμφωνία ΕΕ-Mercosur είναι ζωτικής σημασίας για την Ένωση, καθώς αυτή προσπαθεί να διαφοροποιήσει τις εμπορικές της συναλλαγές μετά το κλείσιμο της ρωσικής αγοράς και εν μέσω δυσφορίας για την εξάρτηση της Ευρώπης από την Κίνα.

Βλέπουν επίσης τη Mercosur ως μια δυνητικά αξιόπιστη πηγή κρίσιμων ορυκτών, όπως το λίθιο για τις μπαταρίες, που απαιτείται για την πράσινη μετάβαση της Ευρώπης.

Οι διαπραγματευτές των λατινοαμερικάνικων χωρών παραμένουν αισιόδοξοι ότι η ΕΕ θα δώσει τελικά την έγκρισή της, ελπίζοντας ότι η Γαλλία θα μείνει μόνη της στην εναντίωσή της.

Με την φον ντερ Λάιεν στο Μοντεβιδέο, μια γαλλική διπλωματική πηγή προειδοποίησε ότι η Επιτροπή λαμβάνει ρίσκο καταλήγοντας σε μια εμπορική συμφωνία με τη Mercosur ενάντια στις επιφυλάξεις ορισμένων χωρών της ΕΕ

«Η ΕΕ είχε εντολή να τη διαπραγματευτεί (τη συμφωνία) τα τελευταία 20 χρόνια. Η επικύρωση της είναι μια άλλη διαδικασία, αργότερα, θα πρέπει να εργαστούν για αυτοί οι ίδιοι», είπε μια από τις πηγές.

«Η Κομισιόν αναλαμβάνει ευθύνη και ρίσκο, επειδή το τελικό περιεχόμενο της διαπραγματευθείσας συμφωνίας δεν έχει παρουσιαστεί σε κανένα κράτος μέλος, κάτι που θα πρέπει να έχει γίνει», τόνισε η πηγή. «Η απόφαση για την υπογραφή ανήκει στα κράτη μέλη του Συμβουλίου της (ΕΕ), επομένως δεν είναι το τέλος της ιστορίας», είπε η πηγή, προσθέτοντας ότι και άλλες χώρες της ΕΕ έχουν εκφράσει επιφυλάξεις για τους γεωργικούς κανόνες.

Σήμερα Βέλγοι αγρότες απέκλεισαν κεντρικό αυτοκινητόδρομο κοντά στα γερμανικά σύνορα, σε μια κινητοποίηση κατά της εμπορικής συμφωνίας.

Ο Πολωνός πρωθυπουργός Ντόναλντ Τουσκ ακολούθησε το παράδειγμά του στα τέλη Νοεμβρίου, λέγοντας ότι δεν θα δεχόταν το έργο «με αυτή τη μορφή». Ιταλία, Αυστρία και Ολλανδία έχουν εκφράσει επίσης επιφυλάξεις. «Το κείμενο δεν είναι ακόμα ικανοποιητικό», δήλωσε στο Γαλλικό Πρακτορείο μια ιταλική κυβερνητική πηγή αυτή την εβδομάδα.

«Αν οι Γάλλοι δεν θέλουν αυτή τη συμφωνία... δεν αποφασίζουν πλέον για τίποτα, είναι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή που αποφασίζει», δήλωσε στα τέλη Νοεμβρίου ο πρόεδρος της Βραζιλίας Λουίς Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα, ένθερμος υπερασπιστής της συμφωνίας.