Για τον Ιανουάριο μεταθέτει η κυβέρνηση τα σχέδιά της για ευνοϊκότερη ρύθμιση των ληξιπρόθεσμων οφειλών προς τα ασφαλιστικά ταμεία, σύμφωνα με πληροφορίες της «ΜτΚ». Μάλιστα ενώ στις αρχές Σεπτεμβρίου επεξεργαζόταν πρόταση για ρύθμιση που θα επεκτείνεται και στους μισθωτούς, πλέον ο σχεδιασμός περιορίζεται μόνο σε αυτούς που έκλεισαν την επιχείρησή τους και θέλουν να ρυθμίσουν τα χρέη τους προς το δημόσιο. 

Οι δε λειτουργούσες επιχειρήσεις και ελεύθεροι επαγγελματίες έχουν λυγίσει κάτω από το βάρος των δυσβάσταχτων δόσεων. Η μία εναλλακτική που έχουν είναι να ενταχθούν στη ρύθμιση του εξωδικαστικού συμβιβασμού που προβλέπει 120 δόσεις και «κούρεμα» των προσαυξήσεων κατά 85%. Ωστόσο τα αυστηρά κριτήρια για την ένταξη σε αυτόν το διακανονισμό αποκλείουν χιλιάδες επιχειρήσεις, γιατί κατά την προηγούμενη τριετία δεν είχαν κέρδη προ τόκων, φόρων και αποσβέσεων κατά τη διάρκεια μιας οικονομικής χρήσης ή ακόμη και γιατί δεν είχαν θετική καθαρή θέση στις δύο τελευταίες χρήσεις. Υπολογίζεται ότι μπορούν να ενταχθούν μόνο 50.000 επιχειρήσεις και επαγγελματίες. Η άλλη εναλλακτική είναι ακόμα πιο σκληρή. Προβλέπει την εξόφληση σε 12 δόσεις (δηλαδή δεκαπλάσια σε σχέση με τις 120 δόσεις), χωρίς κούρεμα των προσαυξήσεων και επιπλέον με την υποχρέωση να καταβάλλονται και οι τρέχουσες οφειλές κάθε μήνα. Έτσι, οι οφειλές συσσωρεύονται, μπαίνουν σε ρύθμιση, που όμως είναι σχεδόν πάντα ανέφικτο να τηρηθεί, η ρύθμιση χάνεται, συχνά ακολουθεί δέσμευση των τραπεζικών λογαριασμών του οφειλέτη, ο οποίος κινεί γη και ουρανό να βρει τα χρήματα έστω της μίας δόσης, για να ξανακάνει ρύθμιση, προκειμένου να λάβει ασφαλιστική ενημερότητα και να ξεμπλοκάρει τα χρήματά του στην τράπεζα. Πρόκειται για φαύλο κύκλο. Πολλοί οφειλέτες αφήνουν τις ρυθμίσεις τους να καταπέσουν, περιμένοντας ως μάννα εξ ουρανού μία ρύθμιση σε 120 δόσεις. Όπως όμως φαίνεται, σύμφωνα με τις πληροφορίες της «ΜτΚ» τέτοια ρύθμιση δεν θα υπάρξει, τουλάχιστον στο άμεσο μέλλον.

Στις ουρές αναστενάζουν οι επαγγελματίες

Τέλος του μήνα. Η ουρά στο Κέντρο Είσπραξης Ασφαλιστικών Οφειλών μεγαλώνει ώρα με την ώρα. Οι περισσότεροι είναι σιωπηλοί, κάποιοι ακούγονται να ψελλίζουν δικαιολογίες στους ταμίες γιατί άργησαν να πληρώσουν και έχασαν τη ρύθμιση. Οι περισσότεροι πλέον κάνουν τις ρυθμίσεις ηλεκτρονικά, ειδάλλως οι ουρές στο ΚΕΑΟ θα έφταναν μέχρι το πεζοδρόμιο. Όσοι μας μίλησαν, το έκαναν υπό τον όρο της ανωνυμίας. Κι ας ήταν η πρώτη κουβέντα όλων «Υπάρχει κάποιος που δεν χρωστά; Υπάρχει κανείς που δεν έχει χάσει ρύθμιση;». «Έχασα την ‘κατοστάρα’ ρύθμιση στην εφορία, δεν θα έχανα τη ‘δωδεκάρα’ στο ΙΚΑ;» μας λέει ο κ. Μιχάλης, που διατηρεί εμπορικό κατάστημα. Όπου με την «κατοστάρα» εννοεί τη ρύθμιση των 100 δόσεων στην εφορία, που είχε βγει πριν από τρία χρόνια και έκτοτε τη μνημονεύουν όλοι οι επαγγελματίες. Η «δωδεκάρα» είναι η πάγια ρύθμιση των 12 δόσεων, αυτή που δυσκολεύει όλους τους επαγγελματίες. «Στα χρόνια της κρίσης μαζεύτηκε το χρέος στο ΙΚΑ και το ΤΕΒΕ. Με τις 12 δόσεις έπρεπε να πληρώνω δόση 2.300 ευρώ το μήνα συν τα τρέχοντα. Και δεν είναι μόνο ο ΕΦΚΑ, είναι η εφορία, οι μισθοί των υπαλλήλων, οι προμηθευτές, τα λειτουργικά. Άντεξα τρεις μήνες, μετά δεν κατάφερα να είμαι συνεπής και έχασα τη ρύθμιση» λέει ο κ. Στέλιος, που έχει κατάστημα εστίασης. Πλέον είναι δεσμευμένος τόσο ο τραπεζικός λογαριασμός της ομόρρυθμης εταιρείας όσο και οι προσωπικοί λογαριασμοί του ίδιου και των συνεταίρων του. «Πληρώνω τις αμαρτίες του γιου μου» μας είπε ένας ηλικιωμένος, ενώ ένας άλλος ανέφερε ότι ο γιος του μετανάστευσε στο Ντουμπάι όπου βρήκε δουλειά ως μηχανικός και προσπαθεί να ξεχρεώσει βάζοντας τις οφειλές του στη «δωδεκάρα» ρύθμιση. «Τα περισσότερα μαγαζάκια της γειτονιάς και τα καταστήματα εστίασης προσπαθούν να μπουν σε ρύθμιση και να την τηρήσουν. Καταφέρνουν να πληρώσουν μία δόση, αλλά χάνουν την επόμενη, η οποία καθίσταται ληξιπρόθεσμη. Όταν δεσμευτεί ο τραπεζικός λογαριασμός τους, τότε πιέζονται και προσπαθούν να μπουν σε νέα ρύθμιση και ούτω καθεξής» μας λέει ο λογιστής Αλέξανδρος Παπαδόπουλος, τον οποίο συναντήσαμε στις ουρές του ΚΕΑΟ. Κάπως έτσι λειτουργεί ο κ. Κώστας. «Έχω χρέος 150.000 ευρώ, μια δόση πληρώνω, μία αφήνω». Η κ. Πόπη στήθηκε στην ουρά για να πληρώσει… μισή δόση της ρύθμισης. «Ο άντρας μου είναι ελεύθερος επαγγελματίας. Με την κρίση έπεσαν οι δουλειές και αφήσαμε απλήρωτο το ΤΕΒΕ… ήρθε κι ένα πρόστιμο από το ΙΚΑ και το χρέος έγινε βουνό. Φταίμε κι εμείς, αλλά δώσαμε προτεραιότητα στα παιδιά μας που σπούδαζαν. Με τις 12 δόσεις θα έπρεπε να πληρώνω 1.500 ευρώ συν τα τρέχοντα. Είναι εξοντωτικό και οι προσαυξήσεις είναι υπερβολικές. Πληρώνω έναντι τα 670, για να μη μας δεσμεύσουν τους λογαριασμούς» λέει. Όπως εξηγούν στη «ΜτΚ» φοροτεχνικοί, για να μη γίνει δέσμευση λογαριασμών θα πρέπει ο οφειλέτης να κρατά ενήμερο το λογαριασμό του, καταβάλλοντας κατ’ ελάχιστον το 2% της οφειλής.

Από το χρέος στη δέσμευση λογαριασμών

1. Μια οφειλή για ασφαλιστικές εισφορές ενός μήνα γίνεται ληξιπρόθεσμη αν δεν καταβληθεί μέχρι τις 30 του επόμενου μήνα.

2. Οι όφειλες που κατέστησαν ληξιπρόθεσμες στις 31/12/2016 μεταφέρονται από τον ΕΦΚΑ στο ΚΕΑΟ. Ο οφειλέτης ενημερώνεται ότι αν δεν ανταποκριθεί με εξόφληση ή διακανονισμό, θα ξεκινήσει η διαδικασία της αναγκαστικής είσπραξης.

3. Μετά από οκτώ μέρες τυπικά, στην πράξη κατόπιν αξιολόγησης του προφίλ του οφειλέτη (τι ποσό χρωστά, αν πρόκειται για παλιά οφειλή, αν ήταν συνεπής κτλ.) το ΚΕΑΟ μπορεί να στείλει ειδοποιητήριο στις τράπεζες όπου ο οφειλέτης έχει λογαριασμούς, για να δεσμευτούν. Η δέσμευση γίνεται αυτόματα και ταυτόχρονα, με αποτέλεσμα να μπλοκαριστεί ποσό που συχνά είναι πολλαπλάσιο της οφειλής. Από τη δέσμευση δεν γλιτώνουν και οι συνδικαιούχοι του λογαριασμού.

4. Ο οφειλέτης πρέπει να κάνει άμεσα πάγια ρύθμιση 12 δόσεων, να καταβάλει την 1η από τις 12 δόσεις αλλά και την οφειλή του τρέχοντος μήνα για τη δική του ασφάλιση (26,9% επί του εισοδήματος) και τα ένσημα του προσωπικού.

5. Στη συνέχεια πρέπει να κάνει αίτηση για άρση της δέσμευσης, η οποία όμως μπορεί να χρειαστεί αρκετές μέρες για να ολοκληρωθεί.

6. Ο οφειλέτης πρέπει να καταβάλλει κάθε μήνα το 1/12 των οφειλομένων και επιπλέον τις τρέχουσες υποχρεώσεις στον ΕΦΚΑ. Εάν έναν μήνα δεν είναι συνεπής, χάνει τη ρύθμιση και βρίσκεται ξανά χωρίς ασφαλιστική ενημερότητα και με τον κίνδυνο δέσμευσης λογαριασμών.

Κατασχέσεις σε 4,8 εκατ. λογαριασμούς

Από το 2015 μέχρι τον Μάιο του 2018 έχουν γίνει 4.850.000 κατασχέσεις σε τραπεζικούς λογαριασμούς για την εξασφάλιση της είσπραξης των φορολογικών και ασφαλιστικών εισφορών, όπως καταγράφεται σε ειδική έκθεση του Συνηγόρου του Πολίτη, με τίτλο «Κατασχέσεις τραπεζικών λογαριασμών για οφειλές προς το δημόσιο», που δόθηκε στη δημοσιότητα την εβδομάδα που μας πέρασε. Το 2015 η ΑΑΔΕ προέβη σε περίπου 650.000 κατασχέσεις τραπεζικών λογαριασμών, το 2016 ο αριθμός των κατασχέσεων διπλασιάστηκε, το 2017 οι κατασχέσεις υπερέβησαν τα 1,7 εκατομμύρια, ενώ έως τον Μάιο του 2018 οι συντελεσθείσες κατασχέσεις έχουν άγγιξε τα 1,2 εκατομμύρια. Αντίστοιχη είναι και η εικόνα από το ΚΕΑΟ σε ό,τι αφορά κατασχέσεις λογαριασμών για την είσπραξη ασφαλιστικών εισφορών. Σύμφωνα με την έκθεση, το ενδεχόμενο ενεργοποίησης διαδικασίας κατάσχεσης τραπεζικού λογαριασμού αφορά ανησυχητικά μεγάλη ομάδα του πληθυσμού -περίπου 4 εκατομμύρια υπόχρεους που ανήκουν στην ομάδα των οφειλετών, είτε προς τη φορολογική διοίκηση, είτε προς την ασφαλιστική, είτε και προς τις δύο.

Ο Συνήγορος του Πολίτη επισημαίνει στην έκθεσή του ότι η διαρκής αύξηση των ληξιπρόθεσμων οφειλών προς τη φορολογική και την ασφαλιστική διοίκηση επαναφέρει περιοδικά την ανάγκη εξέτασης διαδικασιών για διακανονισμό ή ρύθμιση χρεών με παράλληλη πρόβλεψη για λιγότερο ή περισσότερο γενναίο «κούρεμα» μέρους αυτών των οφειλών, ενώ η συνεχής αύξηση των υποχρεώσεων και βαρών συντείνει στην αύξηση της φοροδιαφυγής, της φοροαποφυγής και της εισφοροδιαφυγής, και κατά συνέπεια στη νόθευση του υγιούς ανταγωνισμού και τη διακινδύνευση της εισπραξιμότητας των οφειλών προς το δημόσιο.

Οι αριθμοί

3,1 δισ. ευρώ

οι εισπράξεις του ΚΕΑΟ την περίοδο 2015 - 2018

1,2 δισ. ευρώ

ο στόχος εισπράξεων από το ΚΕΑΟ για το 2018. Τα 632,9 εκατ. ευρώ έχουν εισπραχθεί το α’ εξάμηνο

10%-15%

των εσόδων του ΚΕΑΟ προέρχεται από κατασχέσεις λογαριασμών, ένα 30%-35% προέρχεται από καταβολές μέρους της οφειλής (έναντι), ενώ το 50%-55% από δόσεις εξόφλησης ρυθμισμένων χρεών.

1,2 εκατομμύριο

λογαριασμοί που ανήκουν σε 400.000 φυσικά και νομικά πρόσωπα είναι δεσμευμένοι λόγω οφειλών