Τα σενάρια περί του ενδεχόμενου ιδιωτικοποίησης του νερού είχαν αρχίσει να εξυφαίνονται το τελευταίο διάστημα με αφορμή τη θέσπιση της Ανεξάρτητης Ρυθμιστικής Αρχής Αποβλήτων Ενέργειας και Υδάτων (πρώην ΡΑΕ). Η κυβέρνηση τα είχε διαψεύσει τότε κατηγορηματικά και σε συνδυασμό με την επιστροφή των μετοχών των ΕΥΑΘ και ΕΥΔΑΠ από το Υπερταμείο στο Δημόσιο, με τροπολογία τον περασμένο Ιούλιο, η σεναριολογία κόπασε. Επανέρχεται όμως μετά την κυβερνητική πρωτοβουλία να προχωρήσει σε ουσιαστική κατάργηση των Δημοτικών Επιχειρήσεων Ύδρευσης και Αποχέτευσης. Συγκεκριμένα, η προωθούμενη μεταρρύθμιση, όπως χαρακτηρίζεται από την κυβέρνηση, προβλέπει τη συγχώνευση των συνολικά 126 ΔΕΥΑ σε 13 έως 15 περιφερειακά σχήματα τα οποία θα διοικούνται από 9μελη ή 11μελη διοικητικά συμβούλια όπου την πλειοψηφία θα έχει η αυτοδιοίκηση, η οποία θα επιλέγει και τον διευθύνοντα σύμβουλο, δύο μέλη θα διορίζει το κράτος και ένα θα προέρχεται από την επιστημονική κοινότητα.

Παρουσιάζοντας την πρόταση στους εκπροσώπους της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδας ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Θεόδωρος Σκυλακάκης εξήγησε ότι στόχος είναι, μέσω των συγχωνεύσεων, να προκύψουν μεγαλύτερα και αποτελεσματικότερα σχήματα, να επιτευχθούν οικονομίες κλίμακας, με την ενοποίηση διοικήσεων και τμημάτων, αλλά και την υλοποίηση μεγάλων έργων, να μειωθούν τα χρέη και κυρίως οι ανείσπρακτοι λογαριασμοί κ.ο.κ. Παράλληλα, απέκλεισε κατηγορηματικά ότι μέσω αυτού του σχεδίου η κυβέρνηση επιδιώκει την ιδιωτικοποίηση του νερού.

Σε κάποια πράγματα ο υπουργός έχει δίκιο. Για παράδειγμα, αρκετές ΔΕΥΑ δεν φροντίζουν να εισπράξουν τους ανεξόφλητους λογαριασμούς για να μην δυσαρεστήσουν τους πολίτες. Χαρακτηριστική, εδώ στη γειτονιά μας, είναι η περίπτωση του δήμου Δέλτα όπου ολόκληρες κοινότητες δεν είχαν πληρώσει ποτέ λογαριασμό ύδρευσης. Επίσης, σε πολλές ΔΕΥΑ υπάρχει κακοδιοίκηση με αποτέλεσμα να είναι ζημιογόνες.

Ωστόσο, η προωθούμενη συγχώνευση των ΔΕΥΑ ενέχει πολλούς κινδύνους:

1. Οι ΔΕΥΑ λειτουργούν με κοινωνικοοικονομικά κριτήρια, με ανταποδοτικό και όχι κερδοσκοπικό χαρακτήρα και πάντα υπέρ της τοπικής κοινωνίας. Με τις διατάξεις που προωθούνται ακυρώνεται ο κοινωνικός χαρακτήρας των ΔΕΥΑ και η ανταποδοτική χρέωση των υπηρεσιών ύδρευσης. Είναι αμφίβολο, για παράδειγμα, εάν θα μπορέσουν να διατηρηθούν τα ειδικά τιμολόγια που αφορούν κοινωνικά ευπαθείς ομάδες.

2. Θα δημιουργήσει λειτουργικά προβλήματα διότι η δημιουργία μεγάλων απρόσωπων, συγκεντρωτικών φορέων ύδρευσης χωρίς γνώση των τοπικών συνθηκών και ιδιαιτεροτήτων θα υποβαθμίσει τις υπηρεσίες ύδρευσης-αποχέτευσης με κίνδυνο να δημιουργηθούν ακόμη και προβλήματα στην πρόσβαση σε πόσιμο νερό πολιτών που κατοικούν σε απομακρυσμένες περιοχές, σε ορεινούς ή νησιωτικούς οικισμούς. Σήμερα, η παραμικρή βλάβη στο δίκτυο ύδρευσης, ακόμη και σε ένα απομακρυσμένο χωριό, επιδιορθώνεται αυθημερόν ή, το πολύ την επόμενη μέρα. Στην περίπτωση που η ευθύνη θα ανατεθεί σε περιφερειακό φορέα, υπάρχει ο κίνδυνος, ολόκληροι οικισμοί να μείνουν για μέρες χωρίς νερό. Επιπλέον, οι ΔΕΥΑ διαθέτουν διάσπαρτες εκατοντάδες εγκαταστάσεις με αποτέλεσμα η διαχείρισή τους από περιφερειακούς φορείς να είναι πλημμελής έως αδύνατη.

3. Οι ΔΕΥΑ πράγματι έχουν χρέη, όμως το μεγαλύτερο μέρος τους οφείλονται κυρίως στην αύξηση του ενεργειακού κόστους. Για παράδειγμα στη ΔΕΥΑ Θέρμης το ενεργειακό κόστος, δηλαδή το κόστος ηλεκτρικής ενέργειας, εκτοξεύτηκε από το 40% στο 80% των λειτουργικών δαπανών της επιχείρησης. Στο μεταξύ οι ΔΕΥΑ, σε αντίθεση με τα νοικοκυριά, αλλά και πολλούς φορείς, δεν έλαβαν καμία επιδότηση από την πολιτεία για το ενεργειακό κόστος. Επιπλέον, δεν τους δίνεται η δυνατότητα να αποκτήσουν ενεργειακή αυτάρκεια, με την κατασκευή φωτοβολταϊκών συστημάτων, λόγω έλλειψης «χώρου» στο δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας.

4. Η συγχώνευση των ΔΕΥΑ θα πλήξει και τις τοπικές οικονομίες καθώς πολλές τοπικές επιχειρήσεις συνεργάζονται με τις ΔΕΥΑ.

5. Και βεβαίως υπάρχει πάντα πάνω στο τραπέζι ο κίνδυνος της ιδιωτικοποίησης, είτε με άμεσο τρόπο είτε με έμμεσο, όπως για παράδειγμα η εμπλοκή των ιδιωτών στην κατασκευή έργων υποδομής υπό μορφή ΣΔΙΤ.

Όπου υπάρχουν προβληματικές ΔΕΥΑ μπορούν να ληφθούν μέτρα οικονομικής εξυγίανσης ή ακόμη και να συγχωνευθούν με όμορες υγιείς επιχειρήσεις. Όμως, η καθολικότητα του μέτρου και η οριζόντια εφαρμογή του είναι εσφαλμένη και ενέχει πολλούς κινδύνους για τις τοπικές κοινωνίες και κυρίως για τους οικονομικά ασθενέστερους.