Την ανάγκη ανάδειξης της Νοτιοανατολικής Ευρώπης «σε συνδετικό κρίκο και εγγυητή της ασφάλειας και της συνεργασίας, σε πολλαπλά επίπεδα που αφορούν την ευρωπαϊκή κοινή πολιτική και αγορά», κατέδειξαν οι εργασίες της Συνόδου Κοινωνικού Διαλόγου 2023, που πραγματοποιήθηκε στη Θεσσαλονίκη, σύμφωνα με κοινή δήλωση των συμμετεχόντων εκπροσώπων των οικονομικών και κοινωνικών συμβουλίων και συναφών φορέων των Βαλκανίων.

«Η ΝΑ Ευρώπη» επισημαίνεται στην κοινή δήλωση, «καλείται να αξιοποιήσει τα διαχρονικά γεωπολιτικά και στρατηγικά πλεονεκτήματά της, προκειμένου να αναδείξει τη σημασία της οικονομικής συνεργασίας, της αλληλεγγύης, της βιώσιμης ανάπτυξης και της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης εν γένει. Ιδιαίτερα σημαντικές είναι οι εξελίξεις στον τομέα ενέργειας, στον οποίο απαιτούνται συντονισμένες πολιτικές για την διασφάλιση της επάρκειας, της παραγωγής, της αξιοποίησης των υφιστάμενων ενεργειακών φυσικών πόρων, της δίκαιης πράσινης μετάβασης, της περιφερειακής ανάπτυξης και της τεχνολογικής αναβάθμισης».

Η Σύνοδος Κοινωνικού Διαλόγου, με θέμα «Νέες προκλήσεις στην πορεία της περιφερειακής ενσωμάτωσης της Νοτιοανατολικής Ευρώπης- Τα Οικονομικά και Κοινωνικά Συμβούλια ως κινητήριος δύναμη για βιώσιμες επιλογές», που διοργανώθηκε από την Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή (ΟΚΕ) Ελλάδος, με τη συμμετοχή πληθώρας εκπροσώπων των κοινωνικών εταίρων, της πολιτείας, των ευρωπαϊκών και διεθνών οργανισμών και της επιστημονικής κοινότητας από τις χώρες της ΝΑ Ευρώπης, αποτελεί μια σημαντική πρωτοβουλία που θα μπορούσε να λειτουργήσει ως οδηγός στην κατεύθυνση της εμβάθυνσης της ευρωπαϊκής συνεργασίας και της ανάπτυξης θεσμών κοινωνικού διαλόγου στις χώρες που βρίσκονται στο νοτιοανατολικό τμήμα της Ευρώπης.

Στην κοινή δήλωση επισημαίνεται ακόμη πως η ανάληψη από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή της πρωτοβουλίας για την έναρξη προενταξιακού διαλόγου με τα κράτη των Δυτικών Βαλκανίων, αλλά και ο σταθερός προσανατολισμός των Οικονομικών και Κοινωνικών Επιτροπών και Συμβουλίων στην προώθηση της συνεργασίας στην ευρωπαϊκή περιφέρεια, έχουν δημιουργήσει τους όρους για την ανάληψη μιας ολοκληρωμένης και συγκροτημένης πολιτικής για τη ΝΑ Ευρώπη.

«Η συγκυρία είναι ιδιαίτερα ευνοϊκή για τη Νοτιοανατολική Ευρώπη, καθώς μετά από καιρό έχουν διαμορφωθεί προϋποθέσεις ευρύτερων συναινέσεων και συνεργασιών, ενώ φαίνεται ότι υφίσταται μια ισχυρή παραγωγική και αναπτυξιακή δυναμική σε κρίσιμους τομείς όπως είναι η ενέργεια, οι υποδομές και τα δίκτυα, το περιβάλλον, ο τουρισμός, το εμπόριο. Ασφαλώς, μαζί με την προώθηση της στρατηγικής συνεργασίας στους τομείς ενέργειας, υποδομών και δικτύων, θεωρείται αντίστοιχα σημαντική η ανάπτυξη συνεργιών στο πεδίο των επενδύσεων, των επιχειρήσεων, της γνώσης, της καινοτομίας και της αμοιβαιότητας. Η διεθνής και η ευρωπαϊκή κοινότητα βρίσκονται το τελευταίο διάστημα στο μεταίχμιο σημαντικών προκλήσεων, αποτέλεσμα των συσσωρευμένων κρίσεων που ενέσκηψαν την τελευταία δεκαετία. Οι χώρες της ΝΑ Ευρώπης ιδιαίτερα, ήρθαν διαδοχικά και πρωτογενώς αντιμέτωπες με τις επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης της δεκαετίας του 2010, γεγονός που επέδρασε επιβραδυντικά στις προοπτικές θεσμικής ολοκλήρωσης και εμβάθυνσης των θεσμών κοινωνικού διαλόγου.

Στη συνέχεια κλήθηκαν να διαχειριστούν την προσφυγική κρίση και τον μεγάλο όγκο προσφυγικών ροών από εμπόλεμες περιοχές, ενώ στο τέλος της δεκαετίας του 2020, ο συνδυασμός της πανδημικής κρίσης και της κλιματικής αλλαγής οδήγησαν σε μείζονες αναδιαρθρώσεις και μετασχηματισμούς στα μοντέλα οργάνωσης της οικονομικής και κοινωνικής ζωής. Σήμερα, μαζί με τα παραπάνω, η ΕΕ και οι χώρες μέλη καλούνται να συμβάλλουν αποφασιστικά στη διαδικασία ειρήνευσης και οριστικού τερματισμού της παρατεταμένης πολεμικής σύγκρουσης στην Ουκρανία, σύμφωνα με τις επιταγές του διεθνούς δίκαιου και σε πλαίσιο σεβασμού των συνόρων» υπογραμμίζεται.

Τα κύρια συμπεράσματα και προτάσεις πολιτικής, που προέκυψαν κατά τη διάρκεια της Συνόδου Κοινωνικού Διαλόγου στη Θεσσαλονίκη, εστιάζουν στα εξής:

-Αναγνωρίζεται η σημασία της ΝΑ Ευρώπης ως μιας σύγχρονης περιφέρειας οικονομικής και τοπικής ανάπτυξης και ο ρόλος της ως επενδυτικού και εμπορικού κόμβου, με έμφαση στις επενδύσεις στους τομείς ενέργειας, δικτύων και υποδομών.

-Αξιολογείται θετικά ο αναπροσανατολισμός της στοχοθεσίας του Ταμείου Ανθεκτικότητας και Ανάκαμψης σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ώστε να οδηγηθούμε σε περισσότερο συμπεριληπτικές πολιτικές για τη βιώσιμη ανάπτυξη, την ενεργειακή ασφάλεια και την κοινωνική ευημερία.

-Κρίνεται απαραίτητη η εντατικότερη αξιοποίηση των υφιστάμενων εργαλείων και πολιτικών για την κοινή αντιμετώπιση των κλιματικών και περιβαλλοντικών προκλήσεων, με καθιέρωση εναρμονισμένων και αποτελεσματικών μηχανισμών πολιτικής προστασίας και αντιμετώπισης έκτακτων αναγκών.

-Τα Οικονομικά και Κοινωνικά Συμβούλια εξέφρασαν την κοινή θέση για την επίτευξη ενός ελάχιστου επιπέδου ενεργειακής αυτονομίας, γεγονός που υπηρετεί τους στόχους της επάρκειας και της άμβλυνσης της ενεργειακής φτώχειας.

-Αναγνωρίζεται η ανάγκη ενδυνάμωσης και ανάδειξης του ρόλου του θεσμοθητημένου κοινωνικού διαλόγου σε εθνικό, διεθνές και ευρωπαϊκό επίπεδο.

-Επισημαίνεται η ανάγκη θεσμικής αναβάθμισης των κοινωνικών φορέων που εκπροσωπούν τον κοινωνικό διάλογο και υποστηρίζεται η διαθεσμική συνεργασία σε ευρωπαϊκό, εθνικό και υπερεθνικό επίπεδο.

-Τονίζεται η αναβάθμιση της οικονομικής, πολιτιστικής και θεσμικής συνεργασίας μεταξύ κρατών της ΝΑ Ευρώπης, με δράσεις και πρωτοβουλίες διαλόγου που θα υπηρετούν τους στόχους της εμπέδωσης της ασφάλειας, της εποικοδομητικής συνεργασίας και της ειρηνικής συνύπαρξης.