«Ο καθημερινός άνθρωπος στη Λογοτεχνία και την Ιστορία». Αυτό ήταν το θέμα της συζήτησης στην οποία στράφηκαν σήμερα τα φώτα στο πλαίσιο του 1^ου Φεστιβάλ Λογοτεχνίας που διοργανώνουν στην όμορφη πόλη της Κρήτης ο δήμος και η Περιφέρεια με την υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού.

Ομιλητές ένας διεθνούς φήμης συγγραφέας και σκηνοθέτης ο Γάλλος Ερίκ Βυϊγιάρ αλλά και δύο γνωστοί Έλληνες συγγραφείς η Μάρω Δούκα και ο Μιχάλης Μοδινός με συντονιστή τον επίκουρο καθηγητή Νεοελληνικής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης Γιάννη Δημητρακάκη.

Στο έργο του Βυϊγιάρ η λογοτεχνία συνυφαίνεται με την ιστορία. Ο ίδιος περιορίζει το στοιχείο της μυθοπλασίας για να αναδείξει την ιστορική πραγματικότητα. Στα βιβλία του τον πρώτο ρόλο έχουν οι ταπεινοί και καταφρονεμένοι. «Το ερώτημα είναι τεράστιο. Υπάρχει μια πράγματι επιστροφή της ιστορίας στη λογοτεχνία στη Γαλλία και σε άλλες χώρες. Όλο και περισσότεροι συγγραφείς αναφέρονται σε ιστορικά επεισόδια. Λένε συχνά ότι οι συγγραφείς δεν έχουν φαντασία. Δεν είναι βέβαιο ότι η λογοτεχνία έχει να κάνει με τη φαντασία. Μπορεί να συνδέεται με την πραγματικότητα. Οι ‘Άθλιοι’ του Ουγκό για παράδειγμα είναι ένα έργο μυθοπλασίας αλλά οι περισσότεροι χαρακτήρες προέρχονται από ιστορίες που γνώρισε ο Ουγκό. Η λογοτεχνία όπως τη θεωρεί ο Ουγκό έχει σχέση με τη δράση, το γεγονός ότι η ιστορία ξαναγίνεται ένας τρόπος προσέγγισης της πραγματικότητας. Το να χρησιμοποιούμε την ιστορία έχει μέσα του κάτι ‘πολεμικό’. Όταν οι συγγραφείς του 19^ου αιώνα ασχολούνται με το παρόν είναι επειδή η κοινωνική τους θέση δεν είναι καθόλου ίδια με τη δική μας. Για παράδειγμα ο Ζολά έχει πανοραμική άποψη για τον κόσμο, γιατί η κοινωνία του επιτρέπει να έχει επαφές με ανθρώπους διαφόρων τάξεων. Σήμερα δεν συμβαίνει το ίδιο. Θα μπορούσα να πάρω πληροφορίες από τους εργάτες ενός εργοστασίου αλλά δεν έχω πρόσβαση στα αφεντικά, στα διοικητικά συμβούλια κ.α.», επεσήμανε μεταξύ άλλων ο Γάλλος συγγραφέας.

Κάθε συγγραφές ορίζεται από την ιδιοσυγκρασία του

Με μια αδιάλειπτη παρουσία της ιστορίας στο έργο της η πεζογράφος Μάρω Δούκα κατέχει κορυφαία θέση στον κανόνα της ελληνικής πεζογραφίας των τελευταίων πενήντα χρόνων παρακολουθώντας τις βαθύτερες διεργασίες και αλλαγές που συντελούνται στην Ελλάδα της μεταπολίτευσης. Η ίδια μίλησε για την ευρύτερη ανάγκη της να μιλήσει με το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον. «Η πρώτη μου σκέψη όταν έμαθα ότι ο γενικός τίτλος του φεστιβάλ ήταν «Στις γραμμές των συνόρων» είναι το παράδοξο των καιρών μας την εποχή της παγκοσμιοποίησης να αναβιώνουν επικίνδυνα οι φασιστικές τάσεις. Ολοένα και υψώνονται τα τείχη, ορατά και αόρατα. Ως πεζογράφος φιλοδόξησα άμεσα ή έμμεσα να συνομιλήσω με την ιστορία με το βλέμμα πάντα στο παρόν. Το μυθιστόρημα είναι προορισμένο από τη φύση του να συμπλέκεται ποιητικά με την ιστορία. Με την τριλογία μου ‘Στις γραμμές του μύθου και της ιστορίας’ διατρέχω 200 χρόνια ιστορίας μέσα από ερωτήματα όπως πώς ρυθμίζεται και πώς διαμορφώνεται η οπτική γωνία του παρατηρητή, ποιες οι επιπτώσεις των γεγονότων στη ζωή μας κ.α.».

Στη σύγχρονη Ελλάδα της κρίσης αναφέρονται τα μυθιστορήματα που έγραψε τα τελευταία χρόνια ο Μιχάλης Μοδινός, εισηγητής στην Ελλάδα του οικολογικού μυθιστορήματος. Ο ίδιος θέτει ζητήματα όπως η αποικιοκρατία, ο δυτικός κόσμος, αλλά και οι λογικές υπερανάπτυξης η ανάπτυξη μιας αρχέγονης πραγματικότητας σε αρμονία με τη φύση. «Η σχέση ιστορίας και λογοτεχνίας είναι πολυκύμαντη, αμφίσημη, δύσκολη, μια σχέση συναρπαστική αλλά επικίνδυνη. Και οι δύο υποψιάζονται η μια την άλλη, αλλά επίσης αξιοποιούν η μια την άλλη. Οι ιστορικοί καταφεύγουν σε λογοτέχνες για άντληση του υλικού της καθημερινότητας, αλλά και η λογοτεχνία δεν είναι δυνατόν να μην κοιτάει την ιστορία, να μην εντρυφεί, να μην κάνει τις ανασκαφές της ή να μην τη λαμβάνει υπόψη. Ακόμη και στην εποχή του μοντερνισμού, όταν η λογοτεχνία στράφηκε στο άτομο, ακόμη και τότε η ιστορία ήταν παρούσα», υποστήριξε.

Διχογνωμίες, προβληματισμοί και διαφορετικά σχόλια σχετικά με τη σχέση μυθοπλασίας και εξουσίας με τον Ερίκ Βυϊγιάρ να υποστηρίζει ότι συνδέονται άμεσα, οδήγησαν σε μια πολύ γόνιμη συζήτηση για τη διαλεκτική των δύο αυτών αντικειμένων με τρεις συγγραφείς να ξεκινούν με διαφορετικούς τρόπους και αφετηρίες καταλήγοντας στο ίδιο αποτέλεσμα, που δεν είναι άλλο από το να γράφουν λογοτεχνία υψηλού επιπέδου. Κάθε συγγραφές εξάλλου ορίζεται από την ιδιοσυγκρασία του και τα βιώματά του!

Η συζήτηση πραγματοποιήθηκε στην αίθουσα "Μίκης Θεοδωράκης" στο Ενετικό Λιμάνι. Η διοργάνωση θα ολοκληρωθεί στις 3 Ιουλίου.