O όρος fake news έφτασε στο απόγειο της δημοφιλίας του το 2017 αλλά δεν έχει παράπονο και από το 2019, έτος εκλογικό τόσο για την Ευρώπη όσο και για τη μικρή μας χώρα. Όχι πως είναι προϋπόθεση η προεκλογική περίοδος για την διακίνηση των ψευδών ειδήσεων. Απλώς την ευνοεί. 

Αν θυμάστε, η χρονιά ξεκίνησε με μία δήθεν επίσκεψη του παππού και της γιαγιάς ενός εύζωνα στο φυλάκιο όπου τον συντρόφεψαν σε όλη τη σκοπιά του. Η «είδηση» έγινε viral μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης γιατί ήταν ανώδυνη, είχε μέσα συναίσθημα και μία εσάνς εθνικής υπερηφάνειας ενώ από την άλλη δεν έκανε και κακό σε κανένα.

Το μεγαλύτερο κακό είναι η ευκολία των ανθρώπων να πιστεύουν ό,τι διαβάζουν στα κοινωνικά δίκτυα -τα οποία για πολλούς αποτελούν αποκλειστική πηγή ενημέρωσης.

Τα fake news βέβαια διακινούνται και μέσα από τα κλασικά ΜΜΕ, κυρίως από τα ηλεκτρονικά. Επιβιώνουν, αναπαράγονται και βρίσκουν εύκολα χώρο να πολλαπλασιαστούν γιατί φέρνουν κλικ -και τα κλικ φέρνουν διαφημίσεις.

Στα πρώτα μαθήματα δημοσιογραφίας μαθαίνεις ότι η διασταύρωση της είδησης είναι απαραίτητη. Η διασταύρωση όμως θέλει κόπο και χρόνο, γι’ αυτό και πολλά sites κυριολεκτικά σιτίζονται από τις ψευδείς ειδήσεις που διαδίδονται σε χρόνο dt και κερδίζουν αναγνώστες-πελάτες, την ώρα που εσύ παλαιομοδίτη δημοσιογράφε ψάχνεις να μάθεις αν πρόκειται για είδηση.

Έτσι ήταν πολύ πιο εύκολο να αναπαράξεις την «είδηση» που ήθελε μία καρέτα-καρέτα να έχει δεθεί σε κατάρτι για να τη δει ο Κυριάκος Μητσοτάκης στην επίσκεψή του στο Καστελόριζο, από το να το σκαλίσεις το θέμα.

Δυστυχώς η οικονομική κρίση δημιούργησε κατάλληλο έδαφος για την εξάπλωση ημιεπαγγελματικών sites που ατύπως διασφάλισαν το δικαίωμα να γράφουν ό,τι θέλουν και να επενδύουν στην αύξηση της πελατείας τους κερδίζοντας κλικ. Εύκολα θα μπει κάποιος να διαβάσει την είδηση που φέρει έναν εντυπωσιακό τίτλο. Όταν διαπιστώσει ότι ο τίτλος δεν ανταποκρίνεται στον περιεχόμενο θα είναι αργά. Τσίμπησαν ήδη το κλικ του κι αύξησαν τη δύναμη και την επιρροή τους.

Η φθηνή δημοσιογραφία (κυριολεκτικά φθηνή γιατί είναι περιττοί οι εργάτες που θα σκάψουν για την είδηση) είναι στη μόδα. Η ταχύτητα τρώει την αλήθεια και τα fake news καταπίνουν τη δημοσιογραφία και τους επίμονους υπηρέτες της. Πιο χρήσιμα είναι τα κλικ που φέρνουν διαφήμιση -και ειδικά τώρα που δεκάδες υποψήφιοι μοιράζουν το χρήμα που έχουν αποφασίσει να διαθέσουν προεκλογικά στα ΜΜΕ.

Καλά θα έκαναν όμως οι επίδοξοι εκπρόσωποί μας στη Βουλή να μπουν στον κόπο να ξεχωρίσουν την ήρα από το στάρι. Με την επιλογή Μέσων που βασίζουν την ύπαρξή τους στα fake news, ουσιαστικά εγκρίνουν τον τρόπο που λειτουργούν. Αν όμως συμβαίνει αυτό, αύριο δεν θα δικαιούνται να τα καταγγείλουν όταν θα πέσουν οι ίδιοι θύματα αυτής της τακτικής. Γιατί τότε θα είναι αργά και για τους ίδιους και για τα σοβαρά Μέσα που λειτουργούν με κανόνες και εργαζόμενους που πληρώνονται με βάση -ότι απέμεινε από- τις συλλογικές συμβάσεις εργασίας.

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 30 Ιουνίου 2019