Στην τελική ευθεία βρίσκεται η προετοιμασία του 59ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, καθώς απομένουν μόλις δύο εβδομάδες για την έναρξη της μεγάλης γιορτής του σινεμά (1-11 Νοεμβρίου). Στο πλαίσιο του δεκαημέρου, πέρα από το διαγωνιστικό μέρος, τα αφιερώματα και το ελληνικό τμήμα, τρεις βραβευμένοι σκηνοθέτες θα επιστρέψουν με ταινίες που σκιαγραφούν ανάγλυφα τις πολιτικές και κοινωνικές συνθήκες τριών ξεχωριστών ιστορικών περιόδων στη Ρωσία, τη Ρουμανία και την Ουγγαρία.

Ο ρώσος δημιουργός, που εξακολουθεί να διώκεται από το καθεστώς της χώρας του, Κίριλ Σερεμπρένικοφ, ο Ράντου Τζούντε, από τα πιο σημαντικά ονόματα του νέου ρουμάνικου σινεμά, και ο Ούγγρος Λάζλο Νέμες, που επανακάμπτει μετά το «Γιο του Σαούλ», μας ταξιδεύουν στο παρελθόν μέσα από ιστορίες που θα ξετυλιχθούν στο πλαίσιο του 59ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης.

«Leto» (καλοκαίρι)

Η ταινία έχει χαρακτηριστεί ως ένα ροκ βιογραφικό μιούζικαλ, αφού καταγράφει τις πρώτες μέρες της σοβιετικής μπάντας Kino στο Λένινγκραντ των αρχών τις δεκαετίας του ’80. Η πλοκή είναι τοποθετημένη στη διάρκεια ενός καλοκαιριού, ενώ στη χώρα κυκλοφορούν λαθραία δίσκοι των Λου Ριντ και Ντέιβιντ Μπάουι και καθώς η underground ροκ μουσική σκηνή είναι σε έξαρση. Όλα αυτά με την περεστρόικα να βρίσκεται προ των πυλών.

Το φιλμ δανείζεται κάποια στοιχεία μιας τυπικής βιογραφίας, αφού καταπιάνεται με το ερωτικό τρίγωνο που σχηματίζεται ανάμεσα στον τοπικό θρύλο Mike, τη σύζυγό του Natasha και τον ανερχόμενο Viktor Tsoi. Προβλήθηκε στο διαγωνιστικό μέρος του Φεστιβάλ των Καννών με τον σκηνοθέτη να είναι απών από τη διοργάνωση, αφού βρίσκεται εδώ και καιρό σε κατ’ οίκον περιορισμό από το καθεστώς Πούτιν με την αιτιολογία της υπεξαίρεσης χρημάτων από το δημόσιο. Ωστόσο, πολλοί είναι αυτοί που υποστηρίζουν ότι η πραγματική αιτία της φυλάκισης του καλλιτέχνη είναι ο αντιπολιτευτικός του λόγος.

«I do not care if we go down in history as barbarians» (Δεν με ενδιαφέρει αν θα καταγραφούμε στην ιστορία ως βάρβαροι)

Η ταινία είναι μια σατιρική κωμωδία και αναφέρεται στη συμμετοχή των Ρουμάνων στο Ολοκαύτωμα το 1941. Τα λόγια του τίτλου ανήκουν σε απόσπασμα λόγου το καλοκαίρι του 1941 στο υπουργικό συμβούλιο, όταν υπό την επίβλεψη του τότε πρωθυπουργού της Ρουμανίας άρχισε η εθνοκάθαρση. Ο σκηνοθέτης αναπαριστά στο σήμερα τη σφαγή στην Οδησσό, ένα άγνωστο γεγονός στη διάρκεια του οποίου εξολοθρεύτηκαν εβραίοι και Τσιγγάνοι του Ανατολικού Μετώπου. Ο γνωστός από τις ταινίες του «Άφεριμ» και «Σημαδεμένες καρδιές» δημιουργός ρίχνει μια κριτική ματιά στη συμπεριφορά των συμπατριωτών του απέναντι στους εβραίους στη διάρκεια του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου, κάνοντας παράλληλα ένα επίκαιρο καυστικό σχόλιο στη στάση της σημερινής Ρουμανίας στο μεταναστευτικό, μια στάση που ίσως και να μην απέχει πολύ από την παλαιότερη θέση της έναντι των εβραίων. Η ταινία απέσπασε την Κρυστάλλινη Σφαίρα, τη μεγαλύτερη δηλαδή διάκριση, στο 53ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Κάρλοβι Βάρι της Τσεχίας.

«Sunset» (Ηλιοβασίλεμα)

Ο δημιουργός της βραβευμένης με Όσκαρ ταινίας «Ο γιος του Σαούλ» τοποθετεί αυτήν τη φορά την πλοκή της ταινίας του το 1913, πριν από τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Την εποχή που η Βουδαπέστη θεωρείται η καρδιά της Ευρώπης, η 20χρονη Ίρις Λάιτερ, μια δυναμική νεαρή γυναίκα, αφήνοντας το ορφανοτροφείο όπου μεγάλωσε, φτάνει στην ουγγρική πρωτεύουσα αποφασισμένη να εργαστεί ως σχεδιάστρια καπέλων στο θρυλικό πιλοποιείο (καπελάδικο), που ανήκε στους γονείς της. Αυτό όμως δεν είναι εύκολο μιας και τώρα διευθυντής του καταστήματος είναι ο πρώην βοηθός των γονιών της, ο οποίος δεν της επιφυλάσσει καθόλου ευχάριστη υποδοχή. Η Ίρις, καθώς αρχίζει να ξετυλίγει το κουβάρι του παρελθόντος της οικογένειάς της, έρχεται αντιμέτωπη με τα σκοτεινά του μυστικά.

Ο ίδιος ο δημιουργός χαρακτηρίζει την ταινία ως «μία ιστορία ενηλικίωσης», ενώ τονίζει ότι αυτή μιλά για την κατάρρευση ενός ολόκληρου πολιτισμού, ωστόσο δεν αναφέρεται στην παρακμή αλλά στην πτώση, στο πώς δηλαδή από τη μία στιγμή στην άλλη όλα μπορούν να βρεθούν από το ζενίθ στο ναδίρ. Η ταινία, κατά προτίμηση του σκηνοθέτη, γυρίστηκε σε φιλμ 35 mm, ενώ η νεαρή πρωταγωνίστριά της επελέγη ανάμεσα σε 1.000 υποψήφιες ηθοποιούς και είχε επίσης πρωταγωνιστήσει στο «γιο του Σαούλ».