«Δεν πιστεύω ότι η τεχνητή νοημοσύνη πρόκειται ποτέ να δικάσει ή να χειρουργήσει άνθρωπο, αλλά μπορεί να σταθεί δίπλα σε αυτούς οι οποίοι πρέπει να πάρουν κρίσιμες αποφάσεις για τον άνθρωπο» τόνισε ο υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Δημήτρης Παπαστεργίου σε συνέντευξή του στο ΑΠΕ-ΜΠΕ αναφερόμενος στους βασικούς τομείς στους οποίους η ΑΙ θα αλλάξει την καθημερινότητα των πολιτών. Ο υπουργός μιλά αναλυτικά για τον κάθε τομέα ξεχωριστά, την Πολιτική Προστασία, την δικαιοσύνη, την υγεία, τις μεταφορές, τον πολιτισμό, την παιδεία, την φορολογική πολιτική, την κυβερνοασφάλεια λέγοντας χαρακτηριστικά ότι «τρέχουμε έχοντας δίπλα μας την τεχνητή νοημοσύνη για να είναι πιο αποτελεσματικό, πιο λειτουργικό, πιο δομημένο το Δημόσιο».

Ακολουθεί η συνέντευξη του υπουργού Ψηφιακής Διακυβέρνησης Δημήτρη Παπαστεργίου στο ΑΠΕ-ΜΠΕ και στη δημοσιογράφο Κάτια Παπαδοπούλου

ΕΡ: Πιστεύετε ότι οι πολίτες έχουν αντιληφθεί τι σημαίνει τεχνητή νοημοσύνη; Γνωρίζουν τις καινοτομίες που φέρει η ΤΝ ή είναι ακόμη επιφυλακτικοί, υπάρχει φόβος; Διότι σε πρόσφατη δήλωσή σας σε ρεπορτάζ του ΑΠΕ-ΜΠΕ μιλήσατε για μικρή επανάσταση.

ΑΠ: Θεωρώ λογικό οι πολίτες ακόμη να μην έχουν αντιληφθεί απόλυτα όλες τις διαστάσεις, γιατί νομίζω πως και άνθρωποι οι οποίοι ασχολούνται με την τεχνολογία δεν έχουν ακόμη ευδιάκριτα στο μυαλό τους τα όρια της τεχνητής νοημοσύνης. Σίγουρα θεωρώ πως δεν θα δούμε σκηνές από ταινίες επιστημονικής φαντασίας. Η τεχνητή νοημοσύνη, από την ώρα που πλέον και με ευρωπαϊκή πρωτοβουλία μπαίνει σε ένα συγκεκριμένο πλαίσιο λειτουργίας, μπορεί να είναι το πιο ισχυρό εργαλείο τεχνολογίας δίπλα στον άνθρωπο. Δεν πιστεύω ότι πρόκειται ποτέ να δικάσει ή να χειρουργήσει άνθρωπο, αλλά μπορεί να σταθεί δίπλα σε αυτούς οι οποίοι πρέπει να πάρουν κρίσιμες αποφάσεις για τον άνθρωπο. Αυτό που μπορούν οι πολίτες να δουν, είναι οι δυνατότητες της τεχνητής νοημοσύνης να βελτιώσει σημαντικούς τομείς της ζωής του, όπως η κυκλοφορία στις πόλεις, η ασφάλεια των μεταφορών, η συμβολή της σε ένα δικαιότερο φορολογικό σύστημα, στην εξέλιξη της ιατρικής επιστήμης σε τομείς που μέχρι σήμερα χρειάζονταν περισσότερη υπολογιστική ισχύ.

ΕΡ: Σε ποιους τομείς θα δούμε τη μεγάλη διαφορά στις ζωές μας; Αρχίζοντας από την Πολιτική Προστασία, τι πρόκειται να περιμένουμε;

ΑΠ: Η Πολιτική Προστασία αφορά κυρίως την ασφάλεια των πολιτών σε καταστάσεις όπως πλημμύρες ή πυρκαγιές. Στις πλημμύρες, όσον αφορά στην στάθμη των ποταμών, -και μάλιστα όντας Θεσσαλός θα ήθελα να το δω πιο σύντομα- είναι το να βλέπουμε από πού έρχονται στο επόμενο πχ. δίωρο έντονες βροχοπτώσεις και χιονοπτώσεις. Γνωρίζουμε τις λεκάνες απορροής, από πού θα περάσουν αυτά τα νερά, άρα μπορούμε να υπολογίσουμε ταχύτητες και πιθανούς λόγους για τους οποίους θα πρέπει να ειδοποιήσουμε τους κατοίκους να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους. Αντίστοιχα, με τις πυρκαγιές η τεχνητή νοημοσύνη βοηθά όχι μόνο να εντοπίσουμε γρήγορα μια πυρκαγιά, αλλά ακόμη και ανάλογα και με την κατεύθυνση των ανέμων μπορούμε με μοντελοποιημένο τρόπο, να βγάλουμε σχετικές ειδοποιήσεις. 'Αρα σε αυτό το κομμάτι η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να επεξεργαστεί τεράστιους όγκους δεδομένων σε πολύ μικρό χρόνο.

ΕΡ: Η δικαιοσύνη επίσης, είναι ένας τομέας όπου θα γίνουν πολλές αλλαγές, όπως και η υγεία.

ΑΠ: Η τεχνητή νοημοσύνη θα έχει ρόλο σε αυτούς τους τομείς, όπως και στο Κτηματολόγιο, όπου υπάρχει όλος αυτός ο όγκος δεδομένων που τώρα ψηφιοποιούνται με χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης. Θα μπορέσει πραγματικά να μας δώσει απίστευτη πληροφορία και να βελτιώσει την οικονομική και κοινωνική ζωή. Συγκεκριμένα στο κομμάτι της δικαιοσύνης, δεν είναι μόνο το αίσθημα δικαιοσύνης που θα πρέπει όλοι να νιώθουμε αλλά είναι και ο χρόνος απονομής της που πολλές φορές πλήττει το αίσθημα αυτό. Όταν συσσωρεύονται όγκοι δικογραφιών, όταν οι δικαστές έχουν πραγματικά να επεξεργαστούν τεράστιους τέτοιους όγκους, το να έχουν στα χέρια τους κωδικοποιημένη την νομοθεσία ή ακόμη και όλη τη νομολογία που έχει προκύψει, είναι πολύ σημαντικό. Η ψηφιοποίηση είναι πολύ σημαντική για να γίνει η ζωή των δικαστών πιο εύκολη και η απονομή της δικαιοσύνης πολύ πιο αποτελεσματική, διότι οι δικαστές θα μπορούν να τις έχουν κωδικοποιημένες στον υπολογιστή τους δικογραφίες τις οποίες κουβαλούν σε χαρτί. Φυσικά, η επιτάχυνση της δικαιοσύνης θα έχει θετικό αντίκτυπο τόσο στην ποιότητα ζωής των πολιτών όσο και στο επιχειρηματικό κλίμα.

Όσον αφορά στο θέμα της υγείας, επιταχύνεται πολύ γρήγορα η έρευνα γύρω από τον καρκίνο και άλλες ασθένειες οι οποίες επιβάλλουν ανάλυση σε πολύ πιο βαθύ επίπεδο. Ακόμη, η ΤΝ θα προσφέρει και στο κομμάτι της συνταγογράφησης, στο να αναλύσουμε όλα αυτά τα δεδομένα που μέχρι σήμερα έχουμε μαζέψει όλα αυτά τα χρόνια και να βγάλουμε επιδημιολογικά δεδομένα ανάλογα με την ηλικία, τη διατροφή, τη δουλειά ή το μέρος όπου ζει κάποιος. Παράλληλα όμως, και στην αναζήτηση κάποιας απάτης που πιθανώς έχει γίνει. Επίσης, στις συντάξεις και στην απόδοσή τους, η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να μοντελοποιήσει δεδομένα και πολύ γρήγορα να εξάγει δεδομένα προκειμένου να υπολογίσει με ακρίβεια και τεράστια ταχύτητα την σύνταξη.

ΕΡ: Έχετε αναφερθεί και στην ψηφιοποίηση του Κτηματολογίου. Πώς θα βοηθήσει η τεχνητή νοημοσύνη;

ΑΠ: Η ψηφιοποίηση των δεδομένων στο Κτηματολόγιο με αφορμή και τον ψηφιακό φάκελο μεταβίβασης, τα νέα ψηφιακά αντίγραφα των συμβολαίων θα συμβάλλει στο να μην χρειάζεται το ανθρώπινο μάτι να ‘κουμπώσει' στις ιδιοκτησίες και να δει αν κάποια πέφτει πάνω σε μια άλλη, αλλά όλο αυτό να γίνεται με έναν ψηφιακό τρόπο πολύ γρήγορα.

Σε αυτό το σημείο θα ήθελα να αναφερθώ σε ένα νομοσχέδιο για τα αυθαίρετα που έρχεται από το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Στην ουσία θα χρησιμοποιήσουμε την δυνατότητα που μας δίνει η τεχνολογία να σκανάρουμε, να δημιουργήσουμε ψηφιακά δίδυμα των περιοχών και να συγκρίνουμε τις άδειες που έχουν εκδοθεί. Είναι πολύ χρήσιμο για περιπτώσεις αναδασωτέων εκτάσεων, παραλιών. Σε αυτό έρχεται να προστεθεί μια ενδιαφέρουσα εφαρμογή και θα λειτουργήσει του χρόνου το καλοκαίρι. Αφουγκραζόμενοι την αγωνία των πολιτών για ελεύθερη πρόσβαση σε παραλίες, σκανάρουμε τις φωτογραφίες (θα έχουμε πιο συχνές, πυκνές και ακριβείς πληροφορίες με μια φορά την βδομάδα τουλάχιστον) και με τεχνητή νοημοσύνη ελέγχουμε ποιος είναι ο χώρος που επίσημα νοικιάστηκε, ποιος χώρος καταλαμβάνεται και πολύ εύκολα πλέον μπορούμε να δούμε τις αυθαιρεσίες και να ειδοποιήσουμε τις Αρχές να κάνουν τους ελέγχους που πρέπει.

ΕΡ: Και στις μεταφορές θα υπάρξουν αλλαγές, όπως έχετε πει.

ΑΠ: Το πιο απλό το οποίο σήμερα συζητιέται και έχει υλοποιηθεί σε μεγάλο βαθμό είναι το πώς μπορούμε να αναλύσουμε κυκλοφοριακά δεδομένα των τελευταίων για παράδειγμα δύο ετών, μέρα με τη μέρα και να προταθούν λύσεις. Αυτό μπορεί να γίνει με πολύ μικρές παρεμβάσεις, μπορεί να διευκολύνει τη ζωή μας σημαντικά, ρυθμίζοντας λίγο διαφορετικά τα φανάρια ανάλογα με τις μέρες και τις ώρες. Αν αυτό γίνει και δυναμικά συνεκτιμώντας ειδικές συνθήκες, όπως γιορτές, μεγάλες εκδηλώσεις, αγώνες τότε πραγματικά μπορεί να δώσει άμεσες και εντοπισμένες λύσεις σε σχέση με την ζωή μας στην πόλη.

ΕΡ: Έχετε μιλήσει για πιο δίκαιο φορολογικό σύστημα.

ΑΠ: Είναι πολύ σημαντικό το πώς μπορούμε πλέον με πολύ πιο ακριβή τρόπο να υπολογίσουμε τα εισοδήματα βάσει και του τρόπου με τον οποίο κάποιος ζει. Τα στοιχεία αυτά πλέον μπορούν να διασταυρωθούν. 'Αρα, αν όλοι θέλουμε ένα δικαιότερο σύστημα και θέλουμε να πληρώνουμε αυτά που μας αναλογούν, η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί με την επεξεργασία τεράστιου όγκου σχετικών δεδομένων να μας βοηθήσει στην υιοθέτηση ενός πιο δίκαιου φορολογικού συστήματος.

ΕΡ: Στους τομείς της παιδείας και του πολιτισμού τι πρόκειται να αλλάξει;

ΑΠ: Έχει αναφερθεί και ο προκάτοχός μου, Κ. Πιερρακάκης για το κατά πόσο μπορούν όντως οι καθηγητές όλη αυτήν την γνώση την οποία θέλουν να περάσουν στα παιδιά να την εξειδικεύσουν ανάλογα με τα σχολεία και τα ενδιαφέροντα των παιδιών. Έτσι, μπορούν να μεταδώσουν πολύ πιο «ομαδοποιημένη» την γνώση με τρόπο τον οποίο τα παιδιά σήμερα θέλουν να χρησιμοποιούν. Αλλιώς γινόταν η διδασκαλία πριν από 50 χρόνια και αλλιώς με τα μέσα που έχουμε σήμερα. Παρότι δεν είναι στον πυρήνα του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης η παιδεία, μπορούμε να υλοποιήσουμε από κοινού τέτοιες, νέας γενιάς πρωτοβουλίες και να βοηθήσουμε και τις υποδομές των σχολείων. Ας μην ξεχνάμε ότι η τεχνητή νοημοσύνη απαιτεί και υποδομές και πιο γρήγορες ταχύτητες. Ήδη, σχεδιάζουμε μαζί με το υπουργείο Παιδείας και ένα σχετικό πρόγραμμα για οπτικές ίνες στα σχολεία.

Για τον πολιτισμό, νομίζω πως είναι η πιο ωραία και δημιουργική έκφανση της τεχνητής νοημοσύνης. Πράγματα τα οποία δεν είχαμε την τύχη να δούμε, καθώς έγιναν σε προηγούμενους αιώνες, μπορούμε πλέον με τεχνητή νοημοσύνη να τα αναπαράξουμε, να ολοκληρώσουμε σημεία πολιτισμού τα οποία μπορεί να λείπουν. Είναι συγκλονιστικό για παράδειγμα το να μπορείς να ξαναγεννήσεις για ειδικούς σκοπούς φωνές, ηθοποιούς, πάντα φυσικά με τις άδειες που πρέπει υπάρξουν. Δεν υπάρχει όριο στην τεχνητή νοημοσύνη στον τομέα του πολιτισμού.

ΕΡ: Στο θέμα της κυβερνοασφάλειας τι να περιμένουμε;

ΑΠ: Όταν μιλάμε για έναν κόσμο ο οποίος διασυνδέεται όλο και περισσότερο, προφανώς θα πρέπει να δούμε πώς όλα αυτά θα είναι ακόμα πιο θωρακισμένα. Να διασφαλίσουμε ότι στη ζωή μας θα διατηρήσουμε τον σεβασμό στην ιδιωτικότητα και δεν θα δούμε τα προσωπικά μας δεδομένα βορά οποιουδήποτε επιτήδειου στο διαδίκτυο. Για τον λόγο αυτό, φέρνουμε στην Βουλή τις επόμενες μέρες το νομοσχέδιο για την κυβερνοασφάλεια, με τη σύσταση του νέου Εθνικού Φορέα της Κυβερνοασφάλειας. Περίπου 2000 οργανισμοί θα πρέπει να τεθούν υπό την εποπτεία του συγκεκριμένου οργανισμού. Επίσης, έρχεται προς νομοθέτηση το Digital Services Act, πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σχετικά με το πώς θα μπορέσουν οι πολίτες να προστατευτούν από παραπλάνηση, απάτη, παραπληροφόρηση στο διαδίκτυο. Κυρίως μιλάμε για τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, marketplaces κ.α. Στόχος του νομοσχεδίου είναι να υπάρξει δομημένα και επίσημα ένας φορέας στην Ελλάδα προκειμένου να απευθυνθούν εκεί οι πολίτες. Ο φορέας θα είναι η Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων, σε συνεργασία με το υπουργείο Ανάπτυξης, το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης, την Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα, προκειμένου το όποιο προσβλητικό ή παραπλανητικό περιεχόμενο να κατέβει όσο πιο γρήγορα γίνεται. Σε αυτόν τον ψηφιακό κόσμο, της τεχνητής νοημοσύνης που αλλάζει ραγδαία δεν είμαστε μόνοι, για αυτό και έρχονται νομοθετήματα έγκαιρα προκειμένου ο πολίτης να νιώσει ασφαλής.

ΕΡ: Για όλα αυτά δεν απαιτούνται όμως και ψηφιακές δεξιότητες;

ΑΠ: Υπάρχουν νομίζω δυο διαφορετικοί τομείς: ο ένας είναι το εκπαιδευτικό κομμάτι. Ήδη η ΤΝ αποτελεί κομμάτι πολλών πανεπιστημίων και πολλών σχολών, αλλά πρέπει ακόμη πιο εξειδικευμένα να εκπαιδεύσουμε ανθρώπους στην «τροφοδοσία» των γλωσσικών μοντέλων, να μάθουν τις νέες ανάγκες που θα προκύπτουν από τεχνολογίες.

Το άλλο κομμάτι είναι το εργασιακό και κατά πόσο σήμερα η αγορά πληροφορικής στην Ελλάδα μπορεί να ικανοποιήσει όλη αυτήν την ζήτηση. Λείπουν μυαλά πληροφορικής από την ελληνική αγορά. Ο ψηφιακός μετασχηματισμός της χώρας είναι πολύ καλό κίνητρο να καλέσουμε πίσω και νέα μυαλά, τα οποία σήμερα είναι σε διάφορες χώρες ανά τον κόσμο. Οι σχολές και ο αριθμός των σπουδαστών πρέπει να αντιστοιχούν στις νέες προκλήσεις που φέρνει η τεχνητή νοημοσύνη. Ακόμη, μπορεί να αξιοποιήσουμε επαγγελματίες από κλάδους που μέχρι σήμερα δεν ήταν ίσως οι παραδοσιακοί, κλασικοί κλάδοι πληροφορικής όπως φυσικοί, χημικοί, μαθηματικοί.

Όσον αφορά στους απλούς χρήστες της τεχνολογίας είναι σημαντικό να μπορούν τουλάχιστον να νιώθουν κομμάτι μιας αλλαγής που τον αφορά, όπως συνέβη με τον ψηφιακό βοηθό που δεν χρειάζεται καλή γνώση της πληροφορικής για να χρησιμοποιηθεί από έναν πολίτη. Αρκεί να πληκτρολογήσει ή να εκφωνήσει το αίτημα του.

ΕΡ: Υπάρχει κάποιο χρονοδιάγραμμα, πότε περίπου θα τα δούμε στην πράξη όλα αυτά;

ΑΠ: Ο πρωθυπουργός από πολύ νωρίς διέγνωσε τις προκλήσεις της Τεχνητής Νοημοσύνης και προχώρησε στην σύσταση μιας επιτροπής. Το πάντρεμα της γνώσης της επιτροπής με την δική μας εμπειρία και με έναν φορέα, ο οποίος όπως προβλέπεται και από το ΑΙ Act πρέπει να δημιουργηθεί για την Τεχνητή Νοημοσύνη, θα δώσει πολύ σύντομα τα πρώτα αποτελέσματα. Ήδη, το 2023 δημιουργήσαμε τον ψηφιακό βοηθό, ο οποίος έχει δεχτεί πάνω από 300 χιλιάδες ερωτήσεις, μάλιστα έγινε πολύγλωσσος ώστε να εξυπηρετεί και ανθρώπους εκτός Ελλάδας. 'Αρα, η πρώτη εφαρμογή της ήταν αυτή, ενώ δεν πρέπει να παραλείπουμε και την πιλοτική εφαρμογή TN σε συστήματα πολιτικής προστασίας, που υλοποιήσαμε πέρυσι τον Οκτώβρη. Όσο ταχύτερα προχωράει το πρόγραμμα ψηφιοποίησης των αρχείων του κράτους, έργο που έχει ενταχθεί στο Ταμείο Ανάκαμψης, τόσο πιο γρήγορα η χώρα θα προχωρά σε περισσότερες εφαρμογές και λύσεις στηριγμένες στην ΤΝ.

Τρέχουμε, έχοντας δίπλα μας την τεχνητή νοημοσύνη για να είναι πιο αποτελεσματικό, πιο λειτουργικό, πιο δομημένο Δημόσιο.