Η σημερινή Ευρωπαϊκή Ένωση έχει τις ρίζες της στην Ευρωπαϊκή Ένωση Άνθρακα και Χάλυβα, που συγκροτήθηκε το 1951 ως ανάγκη. Ανάγκη συνθηκολόγησης και συνεργασίας γειτονικών κρατών, ανάγκη ειρήνης, για να οικοδομηθούν από τα ερείπια των παγκοσμίων πολέμων οι κατεστραμμένες πόλεις και να θρηνήσουν τους νεκρούς τους εκατομμύρια άνθρωποι. 

Η Ευρώπη όπως τη γνωρίζουμε σήμερα, με τις σημαντικές και σκοτεινές της στιγμές, αλλά από τότε λειτουργούσα εν ειρήνη, δεν είναι δεδομένη. Οι σημερινοί εβδομηντάρηδες είναι ίσως οι πρώτοι στην ιστορία της γηραιάς ηπείρου, που δεν έχουν ζήσει πόλεμο. Και εμείς, όσα δεινά και αν επισώρευσε η κρίση, ανήκουμε στις γενιές που, όπως έλεγε ένας δικός μου άνθρωπος που δεν ζει πια, «δράκου φωνή δεν ακούσαμε». 

Τα εύκολα λόγια της αποδόμησής της εις το όνομα των εθνών-κρατών είναι επικίνδυνα και στερούνται βάρους ιστορικού στοχασμού. Και εντέλει και αισθήματος εθνικής αυτοσυντήρησης. Πρώτη λοιπόν έγνοιά μας πρέπει να είναι η ειρήνη. Κατά δεύτερο, αλλά όχι ήσσονα λόγο, η ίδια η Ευρωπαϊκή Ένωση, στις καλές της στιγμές, έθεσε ψηλά τους στόχους της ποιοτικής δημοκρατίας και της ανακατανομής πλούτου από τον βορρά προς το νότο. 

Με την πρόκληση αυτή, πολλές φορές, και σήμερα πολύ περισσότερο, «εμετρήθη, εζυγίσθη και ευρέθη ελλιπής». Αλλά η απάντηση στις αποτυχίες της δεν μπορεί να είναι ούτε οι ιδέες που εκπορεύονται από τα διευθυντήριά της για «χώρες των πολλών ταχυτήτων» ούτε οι κλειστοφοβικές συμπεριφορές, ούτε οι εθνικιστικές εξάρσεις των αντιευρωπαϊκών κομμάτων. Μόνη απάντηση στη δημοκρατία, εθνική και υπερεθνική, παραμένει από την αρχαιότητα, μία. 

Και αυτή είναι η συμμετοχή. Σήμερα, ημέρα εκλογών, αλλά και καθ’ όλη τη διάρκεια των πέντε ετών που μεσολαβούν μέχρι τις επόμενες, χρέος των πολιτών είναι να απαιτούν, από κόμματα και ηγήτορες, να θέσουν με γενναιότητα, εκ νέου, τις βάσεις για μία ποιοτική αλλαγή στον τρόπο λειτουργίας της Ένωσης και τις προτεραιότητές της. Ο Μακρόν το είπε, εδώ στην Ελλάδα, στην Πνύκα, πριν από δύο χρόνια, και πριν και ο ίδιος λοξοδρομήσει. 

Αν η Ευρώπη δεν αλλάξει, θα αποσυντεθεί. Η αμηχανία της στις σύγχρονες προκλήσεις, η τιμωρητική της διάθεση απέναντι σε χώρες και λαούς, η υποβάθμιση των αξιών της εργασίας, της κοινωνικής μέριμνας, της αντιμετώπισης των ανισοτήτων, είναι οι μεγάλοι της δαίμονες. Παρ’ όλα αυτά, καθώς στον πλανήτη εδώ και καιρό αναδύονται νέες δυνάμεις, εάν επενδύουμε στην ευρωπαϊκή και εθνική μας επιβίωση, έχουμε χρέος να ενδυναμώσουμε τις βασικές ευρωπαϊκές αξίες και όχι να ενισχύσουμε τις κεντρόφυγες δυνάμεις, που έχουν ήδη επικίνδυνα πολλαπλασιαστεί. 

Οι φόβοι και τα προβλήματα εκατομμυρίων Ευρωπαίων είναι δικαιολογημένοι και η απάντηση των ευρωπαϊστών δεν μπορεί να είναι ο αφορισμός, αλλά η αλλαγή πολιτικής. Γιατί πράγματι η Ευρώπη δεν μπορεί να λειτουργήσει ερήμην των Ευρωπαίων, ούτε τα γραφειοκρατικά διευθυντήρια να δουλεύουν για την αυτοαναπαραγωγή τους και τα συμφέροντα των παγκόσμιων λόμπι, που έχουν προ πολλού αναχθεί σε θεσμικούς τους συνομιλητές. Παρ’ όλα αυτά τα προβλήματα, η απάντηση είναι ΝΑΙ σε μια Ευρώπη δυνατή.

Καλή ψήφος!

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

Οι απόψεις που κυριάρχησαν τη χρυσή εποχή τις δεκαετίες του ’80 και του ’90 ότι η ενιαία αγορά θα οδηγούσε νομοτελειακά σε οικονομική διεύρυνση, ηττήθηκαν από την ίδια την Ιστορία. 

Η πτώση του τείχους, η ανάδειξη των ασιατικών γιγάντων, η μεταφορά της κρίσης του 2008 σε ευρωπαϊκό έδαφος, απέδειξε ότι η πονηρή και κατά βάση νεοφιλελεύθερη λογική που συνοψίζεται στην αντίφαση να ορίζεται η οικονομική πολιτική στις Βρυξέλλες αλλά η κοινωνική πολιτική στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, μεγέθυνε επικίνδυνα την ανεργία, τη φτώχεια, την ανασφάλεια των νέων και μείωσε δραματικά τις δαπάνες για κοινωνικές υποδομές. Ταυτοχρόνως τροφοδότησε μια αμφιλεγόμενης αποτελεσματικότητας και προθέσεων ευρωπαϊκή γραφειοκρατία εις βάρος των εκλεγμένων αντιπροσώπων. Αυτά είναι προβλήματα που πρέπει να κοιτάξουμε κατάματα και να απαιτήσουμε στροφή πολιτικής. Όχι άρνηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης αλλά περισσότερη δημοκρατία εντός της.

ΚΑΙ ΛΙΓΟΤΕΡΗ ΟΜΦΑΛΟΣΚΟΠΗΣΗ

Και περισσότερη δημοκρατία σημαίνει επαναπροσδιορισμό του ρόλου των οργάνων της Ευρώπης και κυρίως των μη αιρετών εξ αυτών. Μη θεσμικά όργανα προικοδοτήθηκαν με υπερεξουσίες και τις περισσότερες φορές δείχνουν να λειτουργούν ως διεκπεραιωτές αποφάσεων που έχουν ληφθεί αλλού. 

Αυτός ο τρόπος λειτουργίας δεν μπορεί να προοιωνιστεί αναβάθμιση της Ένωσης και ανάκτηση εμπιστοσύνης από τους λαούς της. Αλλά τέτοια θέματα, που θα έπρεπε να έχουν πρωταγωνιστήσει στην προεκλογική μας συζήτηση, και στα οποία όλα τα κόμματα θα έπρεπε να πάρουν θέση, εξοστρακίστηκαν και αντ’ αυτών αναλωθήκαμε στην ενδοχώρια σκανδαλολογία, παροχολογία και επαναλαμβανόμενη τιποτολογία.

ΣΗΜΕΡΑ ΑΠΟΦΑΣΙΖΟΥΜΕ ΕΜΕΙΣ

Σε κάθε περίπτωση, αν επιχειρήσουμε, μόνο φιλολογικά, μια προσομοίωση της Ελλάδας εκτός Ευρώπης, θα δώσουμε αυτόματα την απάντηση για την ανάγκη της συμμετοχής στις εκλογές και τη θετική μας ψήφο σε μια κοινή ευρωπαϊκή πορεία. Και για μία διαρκή ανάγκη ποιοτικών μεταρρυθμίσεων στο εσωτερικό της.

Σε έναν κόσμο που αλλάζει με συγκλονιστική ταχύτητα είναι εθνική ανάγκη να είμαστε στην Ευρώπη μαζί. Και μόνο μια προσεκτική ματιά στο χάρτη, μπορεί εύκολα να μας πείσει. Λοιπά επιχειρήματα περιττεύουν. Τελευταία σκέψη πάνω από την κάλπη: «Η δημοκρατία είναι ένας μηχανισμός, ο οποίος εξασφαλίζει ότι θα κυβερνιόμαστε όπως μας αξίζει». (Τζορτζ Μπέρναρντ Σο)

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 25-26 Μαΐου 2019