«Πώς μπορεί σε ένα μήνα να έχει ξεχάσει όλος ο κόσμος τι συνέβη στα Τέμπη;». Η Μαρία Καρυστιανού επαναλαμβάνει ξανά και ξανά αυτό το ερώτημα που την πληγώνει και τη θυμώνει. Η ζωή της δεν θα είναι ποτέ ξανά η ίδια μετά το τραγικό σιδηροδρομικό δυστύχημα όπου έχασαν τη ζωή τους 57 άνθρωποι, ανάμεσά τους και η 22χρονη κόρη της, Μάρθη.

Η Μαρία Καρυστιανού

Εκείνο το βράδυ η Μάρθη ήταν στο τρένο με τη φίλη της Φραντζέσκα και επέστρεφαν από την Αθήνα. «Πήγαινε συχνά στην Αθήνα, μου έλεγε ‘μα πώς κάνεις έτσι βρε μαμά, με τρένο πάω, δεν είμαι με το αυτοκίνητο να φοβάσαι’. Κι εγώ είχα πολλή εμπιστοσύνη στα τρένα. Δεν είχα κανένα προαίσθημα ότι θα συνέβαινε κάτι τέτοιο», λέει και η φωνή της σπάει... «Αν ήξερα ότι βάζουμε τα τρένα σε αντίθετη φορά χωρίς να υπάρχει σύστημα επικοινωνίας, δεν θα άφηνα το παιδί να μπει μέσα».

Η κ. Καρυστιανού πιστεύει πως όλοι έχουμε ένα μερίδιο ευθύνης «αρχίζοντας από αυτούς που αποφάσισαν ότι δεν αξίζει να πληρώσουμε για την ασφάλεια των επιβατών», φτάνοντας μέχρι τους εργαζόμενους που ήξεραν τι συμβαίνει και είχαν χρέος να το βγάλουν προς τα έξω αλλά και την κοινωνία που θα έπρεπε να την αφορά και να επιδιώκει την απόδοση δικαιοσύνης, «όχι από λύπηση προς τα θύματα και τους συγγενείς τους αλλά γιατί σε αυτό το τρένο θα μπορούσε να βρίσκεται ο καθένας μας». 

Της φαίνεται αδιανόητο ότι έναν μήνα μετά άρχισαν ξανά τα δρομολόγια των τρένων, με τις ίδιες συνθήκες μη ασφάλειας απλώς με χαμηλότερη ταχύτητα, ότι δεν αποδόθηκαν πολιτικές ευθύνες γι’ αυτό που συνέβη κι ότι όλοι ξεχάσαμε ότι θα μπορούσαμε να βρισκόμαστε εμείς οι ίδιοι πάνω σε αυτό το τρένο.

«Η έρευνα έγινε κομμάτι της καθημερινότητάς μας»

Η κ. Καρυστιανού είναι πρόεδρος του συλλόγου που συνέστησαν οι συγγενείς των θυμάτων του σιδηροδρομικού δυστυχήματος. Ο αρχικός τους στόχος ήταν να μείνει ζωντανή η μνήμη των δικών τους ανθρώπων μέσα από δράσεις, υποτροφίες και φιλανθρωπικές εκδηλώσεις, όμως πολύ σύντομα διαπίστωσαν ότι πρωτίστως έπρεπε να κάνουν ό,τι είναι δυνατόν για να μην υπάρξει συγκάλυψη και να αποδοθεί δικαιοσύνη. «Όποτε βρισκόμαστε, όσο διαφορετικοί και να είμαστε, έχουμε έναν πόνο κοινό, δεν χρειάζεται ούτε καν να μιλήσουμε, καταλαβαινόμαστε. 

Η έρευνα είναι αναγκαστικό κομμάτι της καθημερινότητάς μας. Πάμε στο μνήμα να ανάψουμε ένα καντήλι και έχουμε να σκεφτόμαστε τι δεν έκανε ο ανακριτής, τι πήγε λάθος στη διαδικασία. Πολλές φορές είναι τόσο έντονα όλα αυτά που δεν προλαβαίνουμε να πενθήσουμε. Έχω ανάγκη να σκέφτομαι το παιδί μου, να θυμάμαι τις ιστορίες μαζί της και αντί γι’ αυτό πρέπει μιλώ με δικηγόρους και πραγματογνώμονες... Προσωπικά θα δώσω τον αγώνα μέχρι την τελευταία μέρα της ζωής μου, η διαδρομή μου πλέον είναι αυτή».

Τα αυτονόητα ερωτήματα

«Το λιγότερο που θα περίμενα θα ήταν οι αρμόδιοι να έχουν προφυλακιστεί. Αντί γι’ αυτό φτάσαμε οχτώ μήνες μετά να μιλάμε για πλημμέλημα και αυτοί που φταίνε, να ζουν τη ζωή τους κανονικά... 

Ζω κάτι αφύσικο και αισθάνομαι ότι παραβιάζονται τα βασικά συστατικά της ανθρώπινης ηθικής», λέει και με βομβαρδίζει με ερωτήματα στα οποία η απάντηση θα έπρεπε να είναι αυτονόητη: «Είναι δυνατόν η τύχη τόσων επιβατών -γιατί έχει τρία δρομολόγια την ημέρα- να εξαρτάται από την επάρκεια ή μη ενός υπαλλήλου, ο οποίος σε αυτή την ηλικία άρχισε να εκπαιδεύεται για κάτι τόσο σοβαρό και ήταν μόνος του, με δύο μήνες εκπαίδευση; 

Αν πάθαινε ανακοπή και δεν γύριζε το κλειδί, έπρεπε όσοι ήτανε μέσα να πεθάνουν; Είναι δυνατόν, όταν όλη την ημέρα ανεβοκατέβαζαν τρένα, να πει κάποιος ‘δεν πειράζει, ας φύγω πιο νωρίς, δεν έχει γίνει κάτι τόσες φορές, τώρα θα γίνει;’. Είναι δυνατόν το 2023 να μην υπάρχει σύστημα ενδοεπικοινωνίας ανάμεσα στα τρένα για το οποίο πήραμε λεφτά από την ΕΕ; Είναι δυνατόν η Ρυθμιστική Αρχή Σιδηροδρόμων, που είναι η καθ’ ύλην αρμόδια αρχή, να λέει ‘το τρένο έχει ασφάλεια, μπορεί να φύγει;’ και να μην της έχουν απαγγελθεί κατηγορίες;»

Οι υποψίες για την πυρκαγιά

Πέρα από τα προφανή, οι συγγενείς εστιάζουν και στο τι προκάλεσε τη φωτιά. «Δεν ξέρουμε τι μετέφερε η εμπορική αμαξοστοιχία που μπορεί να συνέβαλε στο μέγεθος της φωτιάς. Έχει καταρριφθεί ο ισχυρισμός της πυροσβεστικής ότι οφείλεται στα έλαια σιλικόνης που υπάρχουν στα ηλεκτροκίνητα γιατί στη βιβλιογραφία δεν έχει καταγραφεί ότι μπορούν να προκαλέσουν τέτοιου μεγέθους φωτιά και να ανεβάσουν τόσο υψηλές θερμοκρασίες.

Ζητάμε να μάθουμε τι ακριβώς μετέφερε το εμπορικό, τα παραστατικά έλεγαν ότι φορτώθηκαν τρόφιμα και πλάκες αλουμινίου και κάποια βαγόνια ήταν κενά. Ο ανακριτής έκανε δύο μήνες να ζητήσει το βίντεο της φόρτωσης, το οποίο είχε εξαφανιστεί».

Οι συγγενείς των θυμάτων πιστεύουν ότι αν η εμπορική αμαξοστοιχία μετέφερε όντως φρούτα κάποιοι άνθρωποι θα είχαν σωθεί. «Υπάρχουν μαρτυρίες ότι κάποιοι φώναζαν μέσα στα φλεγόμενα βαγόνια, αυτοί οι άνθρωποι ήταν τραυματίες που δυνητικά θα μπορούσα να είχαν σωθεί. 

Άρα έχουμε τη φωτιά σαν το κύριο αίτιο θανάτου για κάποιους ανθρώπους. Εμείς υποψιαζόμαστε παράνομη μεταφορά νοθευμένων καυσίμων, αυτό είχε αναφερθεί στη βουλή αλλά ο ανακριτής δεν έχει καλέσει αυτούς που το ισχυρίστηκαν. Στην περιοχή βρέθηκε ξυλόλιο, που χρησιμοποιείται για την νοθεία καυσίμων», σημειώνει η κ. Καρυστιανού.

«Μπαίνουν εμπόδια και χάνονται συνεχώς στοιχεία»

Οκτώ μήνες μετά το δυστύχημα έχουν προφυλακιστεί μόνο δύο άτομα. Η ανάκριση θα ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του 2023 -οπότε και ο εφέτης ανακριτής παίρνει μετάθεση από τη Λάρισα. Οι συγγενείς φοβούνται ότι οι κατηγορίες θα αφορούν μόνο πλημμελήματα και θεωρούν ότι υπάρχει μια προσπάθεια συγκάλυψης.

«Υπάρχει μία πολύ μεγάλη προσπάθεια να μπαίνουν εμπόδια και να χάνονται συνεχώς στοιχεία, έτσι ώστε να οδηγηθούμε σε δική με τα λιγότερα στοιχεία στα χέρια μας και φυσικά να μας εξοντώσουν ψυχικά», υποστηρίζει η κ. Καρυστιανού, προσθέτοντας ότι αυτό «ενισχύει την πεποίθησή μας ότι υπάρχει κάτι να κρύψουν».

Η ίδια θυμάται ότι όταν έμαθαν για το ατύχημα η ίδια έμεινε στη Θεσσαλονίκη «μήπως τη φέρουν στα εδώ νοσοκομεία και ο πρώην σύζυγος στο νοσοκομείο της Λάρισας ‘γιατί δεν θέλεις να το πιστέψεις’». Τη δεύτερη μέρα, όταν πια κατάλαβε ότι δεν θα ξαναέβλεπε την κόρη της, πήγε στον τόπο του δυστυχήματος να αφήσει ένα λουλούδι και τότε είδε ότι άρχισαν να μεταφέρουν τα βαγόνια. 

«Σου ορκίζομαι, θα ανέβαινα πάνω σε έναν γερανό για να τους σταματήσω αλλά μου είπαν ότι σηκώνουν τα βαγόνια για να βγάλουν θύματα. Έκανα πίσω, το πίστεψα. Πήγα ξανά την Κυριακή και είχαν όλα εξαφανιστεί, ο χώρος είχε καλυφθεί με ένα άσπρο χαλίκι και ένα μηχάνημα να στρώνει πίσσα. Τρελάθηκα. Μου είπαν ότι ετοίμαζαν τον χώρο για μνημόσυνο. 

Καλά, τους λέω, αλλοιώνετε το χώρο πριν γίνει έρευνα γιατί θα έρθουν οι παπάδες; Στις 40 μέρες που είχαμε πάει, ρώτησα τον περιφερειάρχη γιατί μπάζωσε τον χώρο και μου είπε, για να κινηθούν με ευκολία οι γερανοί που μαζεύουν τα βαγόνια. Μα τα βαγόνια δεν αποτελούν τμήμα του εγκλήματος; Δεν έπρεπε πρώτα να γίνει η έρευνα; Ο ανακριτής, οκτώ μήνες μετά, δεν έχει πάει ποτέ στα Τέμπη ούτε στο Κουλούρι όπου φυλάσσονται τα βαγόνια. 

Προχθές έδωσε άδεια για νέους έλεγχους, κάτι που είχαμε ζητήσει κατ’ επανάληψη τον Μάρτιο, τον Απρίλιο, τον Μάιο, τον Ιούνιο. Στις συνθήκες που είναι τα βαγόνια δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι άλλο παρά μόνο έλεγχο DNA, μήπως τυχόν βρούμε κάποια οστά. Οι δικοί μας πραγματογνώμονες πήγαν σε μία άσφαλτο να πάρουν δείγμα. Μας στέρησαν από την αρχή το δικαίωμα της έρευνας».

Εκδήλωση μνήμης

Η 19η Νοεμβρίου ορίστηκε Παγκόσμια Ημέρα Μνήμης θυμάτων τροχαίων συγκρούσεων. Φέτος οι Σύλλογοι «SOS Τροχαία Εγκλήματα» και «Τέμπη 27-2-2023» συνδιοργανώνουν εκδήλωση μνήμης για τα θύματα των τροχαίων δυστυχημάτων αλλά και του τραγικού σιδηροδρομικού δυστυχήματος των Τεμπών. 

«Η Παγκόσμια Ημέρα Μνήμης Θυμάτων Τροχαίων Συγκρούσεων, η οποία φέτος τιμάται την Κυριακή 19 Νοεμβρίου, είναι μία ημέρα μνήμης και τιμής των δικών μας θυμάτων. Είναι όμως και μία ημέρα αλληλεγγύης και συλλογικής κινητοποίησης, μία ημέρα καταγγελίας της αδιαφορίας των υπευθύνων, μία ημέρα αγώνα για να σταματήσει αυτή η εκατόμβη. Δυστυχώς φέτος στη χώρα μας, εκτός από τα θύματα του αυτοκινήτου, έχουμε και τα θύματα του εγκλήματος των Τεμπών. 

Μίας εγκληματικής τροχαίας σύγκρουσης τρένων, μέσου σταθερής τροχιάς δηλαδή. Στην περίπτωση αυτή η εγκληματική διάσταση της σύγκρουσης είναι εξωφρενικά προφανής και οι ευθύνες στο ανώτατο πεδίο», αναφέρουν οι συνδιοργανωτές. «Αιτία των συνθηκών που προκάλεσαν αυτό το αποτρόπαιο και μαζικό έγκλημα είναι η μακρόχρονη, συνεχής και ενσυνείδητη πολιτική υποβάθμισης, υποχρηματοδότησης, ιδιωτικοποίησης και τελικά απαξίωσης του σιδηρόδρομου στη χώρα μας. 

Πολιτική η οποία όχι μόνον δεν διακόπηκε μετά το τραγικό συμβάν αλλά, όπως φαίνεται, το χρησιμοποιεί για να εδραιωθεί η πλήρης απαξίωση των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς στη χώρα και η συνεπαγόμενη απόλυτη κυριαρχία του ιδιωτικού αυτοκινήτου στις μεταφορές», αναφέρεται σε σχετική ανακοίνωση.

Η εκδήλωση μνήμης θα πραγματοποιηθεί την Κυριακή 19 Νοεμβρίου στις 12.00, στην πλατεία Αριστοτέλους.

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 12.11.2023