Ο καθηγητής Ιατρικής και Κοσμήτορας της Σχολής Επιστημών Υγείας του ΑΠΘ μιλάει στη «ΜτΚ» για την εξέλιξη της πανδημίας τους επόμενους μήνες και τη σημασία του εμβολιασμού κατά της νόσου COVID-19. 

Αναφέρεται στους συναδέλφους του καθηγητές, που έχουν προσβληθεί από κορονοϊό, με τέσσερις από αυτούς να δίνουν σήμερα μάχη για να κρατηθούν στη ζωή, αλλά και για την κόπωση των γιατρών και την ανάγκη επανεκκίνησης του ΕΣΥ, ενώ δεν αποκλείει το ενδεχόμενο παράτασης του εξαμήνου για τους φοιτητές της ιατρικής.

Ιατροί και νοσηλευτές αποτελούν αδιαμφισβήτητα τα πρόσωπα της χρονιάς που αφήσαμε πίσω μας, αλλά και εκείνα που συναντάμε στην πρώτη γραμμή της μάχης κατά της πανδημίας στο κατώφλι του 2021…

Η πανδημία του νέου κορονοϊού υπήρξε ένα καινοφανές υγειονομικό πρόβλημα παγκόσμιας εμβέλειας που αναστάτωσε τόσο τα εθνικά συστήματα υγείας, όσο τις οικονομίες και τις κοινωνίες όλων των χωρών του κόσμου.

Οι γιατροί κλήθηκαν να διαχειριστούν τις αθρόες εισαγωγές ασθενών και στη συνέχεια τη νοσηλευτική τους φροντίδα στις κλινικές και τις ΜΕΘ. Στην κυριολεξία έφθασαν στα όρια της επαγγελματικής εξουθένωσης, διότι αναγκάζονταν να προσφέρουν υπηρεσίες επί πολλές ώρες, υπό ένταση, οπωσδήποτε με ενθουσιασμό, αλλά βιώνοντας κάποια στιγμή κόπωση και ορισμένοι εξ αυτών αισθήματα απογοήτευσης και μια δυσθυμία γενικότερα.

Σε κάθε περίπτωση θεωρώ ότι η συντριπτική πλειοψηφία του ιατρονοσηλευτικού προσωπικού στάθηκε στο ύψος της. Ήταν μία πολύ δύσκολη χρονιά που αναστάτωσε στην κυριολεξία τις δομές και τις υποδομές του Εθνικού Συστήματος Υγείας. Επί μήνες, χρόνια περιστατικά δεν αντιμετωπίστηκαν ή αντιμετωπίστηκαν αργότερα με ό,τι αυτό συνεπάγεται. 

Πολλά προγραμματισμένα χειρουργεία αναβλήθηκαν, κλινικές έπαψαν προσωρινά να λειτουργούν αυτόνομα και δημιουργήθηκε μία γενικότερη αναστάτωση, λόγω της ανάγκης να δοθεί έμφαση στο θέμα της πανδημίας. 

Το διάστημα αυτό υπήρξε μια κάθετη αύξηση του αριθμού των μονάδων ΜΕΘ που από 500, έφτασαν περίπου στις 1.100. Ήταν μια σημαντική ανάσα για το ΕΣΥ και αφορά κυρίως σε δωρεές από ιδιωτική πρωτοβουλία. Έγιναν προσλήψεις, αλλά χρειάζονται περισσότερες σε ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό και σίγουρα απαιτείται μια γενικότερη επανεκκίνηση του ΕΣΥ για τα επόμενα χρόνια.

Όσον αφορά στο 2021, το ευτύχημα είναι ότι λίγες ημέρες πριν τη νέα χρονιά η ευρωπαϊκή επιτροπή φαρμάκων ενέκρινε την πραγματοποίηση του πρώτου εμβολίου της εταιρείας Pfizer και ήδη έχουν ξεκινήσει οι πρώτοι εμβολιασμοί. Βέβαια, η παραγωγή των εμβολίων δεν ήταν η αναμενόμενη, όπως αρχικά είχε δηλώσει η εταιρεία. Συγκεκριμένα είναι υποδιπλάσια, που σημαίνει ότι και οι δόσεις είναι πολύ λιγότερες από όσες αναμένονταν.

Σε κάθε περίπτωση αναμένουμε την παραγωγή και άλλων εμβολίων και με τον εμβολιασμό του υγειονομικού προσωπικού και των ευάλωτων πληθυσμιακών ομάδων θα γίνουν τα πρώτα σημαντικά βήματα.

Ποιες είναι οι ακαδημαϊκές επιπτώσεις της πανδημίας στους φοιτητές ιατρικής που φέτος βιώνουν πολλαπλά εμπόδια εξαιτίας της κατάστασης και μάλιστα βρίσκονται αντιμέτωποι με τον κίνδυνο παράτασης του εξαμήνου για τα εργαστηριακά και κλινικά μαθήματά τους;

Η ιατρική εκπαίδευση είναι ένας συνδυασμός θεωρητικών μαθημάτων, εργαστηριακών και κλινικών ασκήσεων. 

Η θεωρητική εκπαίδευση προσφέρει γνώσεις οι οποίες συνδυαζόμενες με την πρακτική άσκηση, συγκροτούν τον σύγχρονο γιατρό. Βεβαίως, η θεωρητική εκπαίδευση συνεχίστηκε με την τηλεκπαίδευση, ωστόσο περιορίστηκε η πρακτική άσκηση στο ελάχιστο. Το μείζον ζήτημα είναι ότι χάθηκε η ζωντανή επαφή μεταξύ διδάσκοντα και φοιτητή, κάτι το οποίο είναι πολύ σημαντικό, γιατί στη δια ζώσης εκπαίδευση δεν μεταδίδουμε μόνο γνώση, αλλά μεταδίδουμε και αρχές, στάσεις, συμπεριφορές, αξίες ηθικής και δεοντολογίας. 

Στο εργαστηριακό σκέλος υπάρχει ένα έλλειμμα που θα εξετάσουμε εν καιρώ, πως θα αναπληρωθεί, όταν τα πράγματα ομαλοποιηθούν. Σε κάθε περίπτωση η πρακτική άσκηση είναι πάρα πολύ σημαντική για τους φοιτητές μας. Ως καθηγητές της Ιατρικής κάναμε ότι μπορούσαμε για να προσφέρουμε την κλινική εκπαίδευση που είναι απαραίτητη, αντιλαμβάνεστε όμως ότι όταν δεσμεύθηκαν κλινικές, λόγω του COVID-19, δεν υπήρξαν περιστατικά πάνω στα οποία θα μπορούσαν να ασκηθούν οι φοιτητές. 

Για την παράταση του έτους δεν έχει ληφθεί κάποια απόφαση. Θα αξιολογηθεί η κατάσταση, με πολύ προσοχή, θα μετρηθούν τα θετικά και τα αρνητικά και αν κριθεί ότι συνεισφέρει προς την κατεύθυνση μιας καλύτερης επάρκειας του φοιτητή τότε νομίζω ότι θα πρέπει να εφαρμοστεί και αυτό να γίνει αποδεκτό. Εάν μπορέσουμε να συμπτύξουμε με κάποιους τρόπους τους επόμενους μήνες την εκπαίδευση που χάθηκε το περασμένο διάστημα, πολύ πιθανόν να μη χρειαστεί, παράταση του ακαδημαϊκού εξαμήνου.

Ποια είναι η δική σας εκτίμηση για την εξέλιξη της πανδημίας τους επόμενους μήνες;

Το διάστημα των εορτών, με τα ρεβεγιόν που ελπίζω να είναι ολιγομελή, αποτελεί μία κρίσιμη περίοδο, γιατί μπορεί να υπάρξει έξαρση της επιδημίας αν δεν τηρηθούν τα μέτρα που έχουν υποδειχθεί. Το ευτύχημα είναι ότι έχουμε στη διάθεσή μας τα εμβόλια, που αποτελούν και τη μοναδική προοπτική ανάκαμψης από το πρόβλημα της πανδημίας. Επίσης, δοκιμάζονται κάποια φάρμακα που εμφανίζουν υψηλή αποτελεσματικότητα και έχουν γίνει πρόοδοι στη θεραπεία των ασθενών. 

Ωστόσο, το μείζον ζήτημα του οποίου τη σημασία πρέπει να καταλάβει ο κόσμος, είναι ο εμβολιασμός. Θέλω να σταθώ στο σημείο αυτό και να τονίσω ότι η ανθρωπότητα οφείλει πολλά στους εμβολιασμούς. Σε παλαιότερες εποχές η βρεφική, νεογνική, η παιδική θνησιμότητα, στην κυριολεξία προκαλούσε κατακόμβες θυμάτων. 

Τα εμβόλια έδωσαν ζωή, παράταση και ποιότητα ζωής και γι’ αυτό εμείς οι γιατροί προβληματιζόμαστε και θυμώνουμε με το αντι-εμβολιαστικό κίνημα που εκδηλώθηκε χωρίς να υπάρχει επιστημονική τεκμηρίωση και χωρίς αν θέλετε, να υπάρχει ηθικό υπόβαθρο, που να το δικαιολογεί. 

Ο εμβολιασμός έναντι του COVID-19 δεν πρέπει να αντιμετωπιστεί με επιφύλαξη, αλλά σαν κάτι που θα οδηγήσει την ανθρωπότητα στην ελευθερία.

Ως κοσμήτορας της Σχολής Επιστημών Υγείας, όλο αυτό το διάστημα βλέπετε τις κλινικές του ΑΠΘ και τους συναδέλφους σας να έχουν ριχθεί σε μια δύσκολη μάχη. Ποιες είναι οι δικές σας σκέψεις;

Συμπάσχω με τους συναδέλφους μου. Ξέρετε, αυτή τη στιγμή που μιλάμε 22 συνάδελφοί μου, καθηγητές, έχουν προσβληθεί από τον κορονοϊό, εκ των οποίων οι 4 βρίσκονται σε σοβαρή κατάσταση. Τους σκέπτομαι, τους στέλνω μηνύματα, δεν ανταποκρίνονται βέβαια, αλλά θέλω να αισθάνονται ότι είμαστε κοντά τους. 

Το πρώτο διάστημα της πανδημίας επισκεπτόμουν τα νοσοκομεία, για να μιλήσω με τους συναδέλφους, να τους ευχαριστήσω, να τους ενθαρρύνω, να ρωτήσω τυχόν ανάγκες τους και να συνδράμω όσο γίνεται, με τον τρόπο που μπορούσα. 

Η εξέλιξη της πανδημίας και η αυστηρότητα των μέτρων ελέγχου στα νοσοκομεία άλλαξε την κατάσταση, καθώς η είσοδος στα νοσοκομεία είναι και πρέπει να είναι αυστηρά οριοθετημένη. Οι συνάδελφοί μας που έχουν εμπλακεί, άμεσα με την πανδημία, πρέπει να αισθάνονται την υπερηφάνεια και το ενδιαφέρον, όλων μας, τόσο από την πλευρά της Κοσμητείας της Σχολής Υγείας του ΑΠΘ, όσο και όλης της πανεπιστημιακής κοινότητας.

Σε μια στιγμή με μεγάλο συμβολισμό επιλέξατε να δημιουργήσετε και να κυκλοφορήσετε για πρώτη φορά την ιστορία της Ιατρικής Σχολής του ΑΠΘ μέσα από έναν ειδικό τόμο.

Η Κοσμητεία της Σχολής Επιστημών Υγείας έχοντας συναίσθηση ότι η ιστορική μνήμη με το πέρασμα των χρόνων χάνεται και έχοντας επίσης την αντίληψη ότι το κύρος ενός πανεπιστημιακού ιδρύματος συναρτάται και με την ιστορία του, ξεκίνησε μια προσπάθεια εδώ και δυο χρόνια να δημιουργηθεί ένα αρχειακό υλικό το οποίο αφορά στην ιστορική πορεία των τμημάτων που συγκροτούν την Σχολή Επιστημών Υγείας. Ασχοληθήκαμε πρώτα με την Ιατρική Σχολή γιατί είχαμε αμεσότερη προσβασιμότητα στα αρχεία της. 

Το αποτέλεσμα της προσπάθειας είναι η συγγραφή και η κυκλοφορία προ ημερών του πρώτου τόμου. Πρόκειται ένα τόμο 470 μεγαλόσχημων σελίδων, με εκατοντάδες φωτογραφικά τεκμήρια και ενδιαφέρον υλικό όπου καταγράφει την πορεία του Τμήματος Ιατρικής από το 1942, έτος ίδρυσης, μέχρι και το 1982. Ευελπιστούμε τους προσεχείς μήνες να εκδοθεί και ο δεύτερος τόμος, ο οποίος θα αναφέρεται στην περίοδο του 1982 μέχρι και το 2020. 

Στις εκδόσεις αυτές περιλαμβάνονται αναλυτικά στοιχεία για την ίδρυση της Σχολής, τα πρώτα χρόνια λειτουργίας της, στοιχεία για τη φοιτητική ζωή εκείνης της εποχής, την ίδρυση των πρώτων κλινικών και νοσοκομείων, τους κοσμήτορες της Σχολής, τους καθηγητές που συνέβαλαν στη θεμελίωση του ιδρύματος και άλλα. 

Πιστεύω ότι είναι μια σημαντική συνεισφορά που αναδεικνύει το έργο και την προσφορά της Ιατρικής Σχολής σε όλες τις πτυχές της.

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 3 Ιανουαρίου 2021