Είναι το γκράφιτι τέχνη ή βανδαλισμός; Και πόσο εύκολα μπορεί να αφαιρεθούν τα προϊόντα του ή άλλα συνθήματα από τα αρχαία μνημεία στα οποία αναγράφονται; «Όταν τα γκράφιτι δεν γίνονται με τους όρους του νόμου είναι παράνομη πράξη. Μπορούν να χαρακτηριστούν τέχνη όταν δεν επιβαρύνουν το περιβάλλον και τα μνημεία». Την απάντηση έδωσε σήμερα ο προϊστάμενος της Εφορείας Αρχαιοτήτων Πόλης Θεσσαλονίκης Γεώργιος Σκιαδαρέσης με αφορμή την παρουσίαση του καθαρισμού του περιβόλου της Ροτόντας από την υπηρεσία σε συνεργασία με την Πολιτιστική Εταιρεία Επιχειρηματιών Βορείου Ελλάδος. «Η αφαίρεση είναι χρονοβόρα και απαιτεί εξειδικευμένη γνώση. Συχνά το αποτέλεσμα δεν είναι ικανοποιητικό, μένουν σκιές, άλλες φορές όταν επαναλαμβάνεται ο καθαρισμός μπορεί να γίνει και καταστροφικός για την επιφάνεια», πρόσθεσε θέλοντας να τονίσει την καταστροφή που μπορούν να επιφέρουν στα μνημεία τέτοιες πρακτικές.

Όσο για τους συνήθεις τρόπους που επιλέγονται για τον καθαρισμό των μνημείων από αυτές τις παρεμβάσεις είναι είτε η χημική είτε η μηχανική οδός, αλλά η πιο αποτελεσματική λύση είναι ένας συνδυασμός και των δύο. «Υπάλληλοι της Εφορείας είναι καθημερινά στους δρόμους για να εντοπίζουν τέτοια φαινόμενα ώστε να αντιμετωπίζονται άμεσα», τόνισε ο κ. Σκιαδαρέσης.

Ωστόσο, ο καλύτερος τρόπος αντιμετώπισης των βανδαλισμών είναι η… πρόληψη, γι’ αυτό η Εφορεία στο πλαίσιο του έργου της επιχειρεί επαφές με μαθητές μέσω ενημερωτικών συναντήσεων στα σχολεία για τον καθαρισμό των μνημείων, αλλά και προσεγγίσεις των φιλάθλων των ομάδων – πρόσφατα αθλητές καθάρισαν περιβάλλοντες χώρους των μνημείων γι αυτό τον σκοπό. Όπως τόνισε εξάλλου ο προϊστάμενος της Εφορείας θα πρέπει από την πολιτεία να παραχωρηθούν χώροι για τη δημιουργία γκράφιτι, να γίνουν ενημερωτικές καμπάνιες, να διδάσκεται το αντικείμενο στο σχολείο και να εφαρμόζεται με σεβασμό, ενώ θα πρέπει το γκράφιτι να διέπεται από κανόνες.

Η Ροτόντα, σαν καινούργια…

Από τα πιο τρανταχτά παραδείγματα καθαρισμού αρχαιολογικού μνημείου είναι η εμβληματική Ροτόντα της Θεσσαλονίκης ο περίβολος της οποίας δεν έχει πια καμία σχέση με αυτό που έβλεπαν προ καιρού οι διερχόμενοι. Το έργο πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με την Πολιτιστική Εταιρεία Επιχειρηματιών Βορείου Ελλάδος και κόστισε 7500 ευρώ, ενώ δούλεψε γι αυτό ένας ειδικός σε συνεργασία με δύο υπαλλήλους του φορέα για έναν μήνα. «Αφορμή ήταν το γεγονός ότι περνώντας είδα κάποια στιγμή μια βαριά βεβήλωση του περίβολου του μνημείου, στα όρια της λεηλασίας», τόνισε ο πρόεδρός της Σταύρος Ανδρεάδης, ενώ εστίασε στην ανάγκη συνέργιας μεταξύ των φορέων της Θεσσαλονίκης.

Έτσι, τώρα το μνημείο που αποτελεί πόλο έλξης εκατοντάδων χιλιάδων τουριστών όλο τον χρόνο δίνει την εικόνα ενός ευπρεπούς καθαρού χώρου όπως θα έπρεπε να είναι όλα τα αρχαιολογικά μνημεία της πόλης. Το αποτέλεσμα που παρουσιάστηκε σήμερα εντυπωσιάζει, ενώ οι διαφορές σε σχέση με το παρελθόν είναι εμφανείς και ευδιάκριτες.

Η λάμψη του ψηφιδωτού

Εξάλλου, στο πλαίσιο της παρουσίασης πραγματοποιήθηκε ξενάγηση στην έκθεση «Η λάμψη του ψηφιδωτού – Αυθεντικά και Αντίγραφα από τη Θεσσαλονίκη και τη Ραβέννα», που θα παρουσιάζεται έως τις 30 Οκτωβρίου 2019 στο μνημείο. Πρόκειται για μια περιοδική έκθεση που επιχειρεί μια πολυδιάστατη αρχαιολογική προσέγγιση στην τέχνη του ψηφιδωτού που περιλαμβάνει επιλεγμένα αντίγραφα εντοίχιων ψηφιδωτών από πρωτοβυζαντινά μνημεία της Ραβέννας, 5^ου και 6^ου αιώνα σε συνδυασμό με την αναφορά στη σύνθεση του ψηφιδωτού διακόσμου της Ροτόντας όπως και στα άλλα εντοίχια ψηφιδωτών μνημείων αυτής της περιόδου από τη Θεσσαλονίκη.