Σε τεντωμένο σχοινί κρέμεται η αγορά εργασίας της Θεσσαλονίκης με τις προβλέψεις για το ποσοστό της ανεργίας να μην είναι αισιόδοξες αν και σε μεγάλο βαθμό αυτό θα εξαρτηθεί από την επιβίωση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων.

Εκατοντάδες επιχειρήσεις στην περίοδο του lockdown έβαλαν λουκέτο, βαθαίνοντας την κρίση που έχει δημιουργηθεί στο εργασιακό περιβάλλον ενώ χιλιάδες άλλες κρέμονται από μία κλωστή, ιδιαίτερα στο λιανεμπόριο.

Υπό αυτό το πρίσμα, σε μία στοιχειώδη κανονικότητα προσπαθεί να επανέλθει η αγορά εργασίας μετά το κορονοσόκ την ώρα που η τηλεργασία και η δυνατότητα… ελαστικοποίησης του 8ωρου που προβλέπει ο εργασιακός νόμος που ψηφίστηκε πρόσφατα διαμορφώνουν μία νέα πραγματικότητα για επιχειρήσεις και εργαζομένους.

Η έκρηξη των ευέλικτων μορφών απασχόλησης και οι κουρεμένοι μισθοί ελέω πανδημίας εντείνουν τον προβληματισμό και την αγωνία των εργαζομένων για το μέλλον καθώς το κρατικό δίχτυ ασφαλείας των αναστολών συμβάσεων και της απαγόρευσης απολύσεων, μέτρα που κράτησαν όρθιους εργαζόμενους και επιχειρήσεις, έχει αποσυρθεί.

Η εργασία βίωσε μία πρωτοφανή αναταραχή καθώς περίπου 1.000.000 εργαζόμενοι τέθηκαν σε καθεστώς αναστολής σύμβασης πανελλαδικά τουλάχιστον τρεις φορές, από την αρχή της κρίσης. Η επέλαση του κορονοϊού δοκίμασε επιχειρήσεις και υπαλλήλους με την ελεύθερη πτώση τζίρων, μισθών και την ελαστικοποίηση της απασχόλησης να προκαλούν ανασφάλεια για το τι θα ξημερώσει την επόμενη μέρα.

«Η εικόνα δεν έχει αλλάξει σημαντικά, χαμηλές αμοιβές, ελαστικοποίηση των εργασιακών σχέσεων, μερική απασχόληση κυριαρχούν στην αγορά. Οι εργαζόμενοι των μικρομεσαίων καταστημάτων βρίσκονται σε πιο δύσκολη θέση», σημειώνει ο πρόεδρος του Εργατικού Κέντρου Θεσσαλονίκης, Χάρης Κυπριανίδης.

Παράλληλα, αναφέρεται και στις αλλαγές στην δήλωση της υπερεργασίας. Πιο συγκεκριμένα, ανατροπές στο καθεστώς των υπερωριών επιφέρει μία απόφαση του υπουργού Εργασίας, η οποία δίνει την ευχέρεια στους εργοδότες, από την 29η Νοεμβρίου, να μην δηλώνουν και φυσικά να μην πληρώνουν, υπερωρίες έως μία ώρα πέρα από το κανονικό ωράριο, ενώ αποκλείονται από τις υπερωρίες, όλα τα διευθυντικά στελέχη.

«Έτσι το ωράριο από 8ωρο ελαστικοποιείται και γίνεται 9ωρο, εφόσον το επιθυμεί ο εργοδότης, ο οποίος μπορεί να μην καταβάλει υπερωριακή αμοιβή. Για τη μία ώρα έξτρα απασχόλησης», υποστηρίζει.

Για το ποσοστό της ανεργίας στη Θεσσαλονίκη, θεωρεί πως θα φτάσει σε υψηλό επίπεδο ενώ εκτιμά ότι καθαρή εικόνα θα υπάρξει περίπου τον Φεβρουάριο όταν θα έχει κλείσει λογιστικά το 2021. «Πολλές επιχειρήσεις που επιβίωσαν με τα μέτρα στήριξης από το κράτος, δεν αποκλείεται να μην αντέξουν», επισημαίνει.

Ταυτόχρονα, ο κ. Κυπριανίδης, αξιολογεί θετικά μία νέα αύξηση του κατώτατου μισθού το νέο έτος. Βέβαια δεν πρέπει να παραβλέπεται ο επενδυτικός… οργασμός που παρατηρείται στη Θεσσαλονίκη με εταιρείες - κολοσσούς να δίνουν ψήφο εμπιστοσύνης στην πόλη με την δημιουργία καλοπληρωμένων θέσεων εργασίας υψηλής εξειδίκευσης, συμβάλλοντας έτσι στην εξωστρέφεια και στην μεγέθυνση της τοπικής οικονομίας.

Οι νέοι πληρώνουν το μάρμαρο της κορονοκρίσης

Η αγορά εργασίας, υποβοηθούμενη από την άρση των περιοριστικών μέτρων και την εποχικότητα της τουριστικής δραστηριότητας, εμφανίζει τους τελευταίους μήνες εικόνα σταθεροποίησης. Τον Σεπτέμβριο του 2021 ο αριθμός των απασχολουμένων ανήλθε στα 4.081,8 χιλ. άτομα (+140,9 χιλ. άτομα έναντι του Σεπτεμβρίου του 2020). Το ποσοστό ανεργίας διαμορφώθηκε τον Σεπτέμβριο του 2021 στο 13%, συνεχίζοντας την πτωτική πορεία που καταγράφει από τον Μάιο με το άνοιγμα της οικονομίας. Το ποσοστό αυτό είναι το χαμηλότερο επίπεδο που έχει καταγραφεί εδώ και πάνω από δέκα έτη συγκεκριμένα, από τον Αύγουστο του 2010.

Παρά τη βελτιωμένη εικόνα τους τελευταίους μήνες, οι προκλήσεις στην αγορά εργασίας παραμένουν σημαντικές, δεδομένης και της αβεβαιότητας που προκαλεί η εξέλιξη της πανδημίας τους προσεχείς μήνες. Το α’ τρίμηνο του 2021 το ποσοστό απασχόλησης στην Ελλάδα στις ηλικίες 15-64 ετών ανήλθε μόλις στο 52,7%, 13,6 ποσοστιαίες μονάδες χαμηλότερα συγκριτικά με την Ευρωζώνη. Το β’ τρίμηνο του 2021 το ποσοστό απασχόλησης στην Ελλάδα ανέκαμψε στο 57%, παραμένοντας ωστόσο 10,8 ποσοστιαίες μονάδες χαμηλότερα από το αντίστοιχο της Ευρωζώνης. Την ίδια περίοδο η απόκλιση του ποσοστού απασχόλησης μεταξύ ανδρών και γυναικών στη χώρα μας διαμορφώθηκε στις 17,8 ποσοστιαίες μονάδες (66% για τους άνδρες και 48,2% για τις γυναίκες), έναντι 9,4 ποσοστιαίων μονάδων στον μέσο όρο της Ευρωζώνης.

Η πανδημία φαίνεται να επιβάρυνε τα πιο νεαρά, και άρα τα πιο δυναμικά, τμήματα του εργατικού δυναμικού. Συγκεκριμένα, το β’ τρίμηνο του 2021 οι ηλικιακές ομάδες που υπέστησαν τη μεγαλύτερη μείωση απασχόλησης συγκριτικά με το β’ τρίμηνο του 2019 ήταν εκείνες μεταξύ 35-39 ετών (-68,4 χιλ. άτομα), 30-34 ετών (-61,7 χιλ. άτομα), 20-24 ετών (-21 χιλ. άτομα), 25-29 ετών (-17,5 χιλ. άτομα) και 40-44 ετών (-11,2 χιλ. εργαζόμενοι). Αντίθετα, αύξηση της απασχόλησης την ίδια περίοδο εμφάνισαν οι ηλικιακές ομάδες 50-54 ετών (+50,9 χιλ. άτομα), 55-59 (+44,6 χιλ. άτομα) και 60-64 ετών (+31,5 χιλ. εργαζόμενοι).

Μεταξύ του β’ τριμήνου του 2019 και του β’ τριμήνου του 2021 δεκατρείς από τους συνολικά είκοσι έναν κλάδους οικονομικής δραστηριότητας κατέγραψαν κάμψη της απασχόλησης (στις ηλικίες 15-64 ετών), με τη μεγαλύτερη μείωση να εντοπίζεται στους κλάδους παροχής υπηρεσιών καταλύματος και εστίασης (-85,8 χιλ. άτομα), παροχής νερού κ.τ.λ. (-16,9 χιλ. άτομα), γεωργίας, δασοκομίας και αλιείας (-14,2 χιλ. άτομα), καθώς και σε εκείνους των διοικητικών και υποστηρικτικών δραστηριοτήτων (-13,7 χιλ. άτομα), της εκπαίδευσης (-13,5 χιλ. άτομα) και των κατασκευών (-13,1 χιλ. άτομα).

Εννέα από τις δεκατρείς περιφέρειες της χώρας κατέγραψαν το 2020 μείωση της απασχόλησης (στις ηλικίες 15-64 ετών) έναντι του 2019, με τη μεγαλύτερη μείωση να εμφανίζουν οι περιφέρειες της Κρήτης και του Νοτίου Αιγαίου (-23,3 χιλ. άτομα και -15,6 χιλ. άτομα αντίστοιχα). Σημαντική υποχώρηση κατέγραψε η απασχόληση και στην Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης (-10 χιλ. άτομα) και στα Νησιά του Ιονίου (-5,7 χιλ. άτομα). Αντίθετα, ενίσχυση της απασχόλησης παρατηρήθηκε στην Περιφέρεια Αττικής (+23,6 χιλ. άτομα), καθώς στις περιφέρειες Δυτικής Ελλάδας (+2,2 χιλ. άτομα), Πελοποννήσου (+1,9 χιλ. άτομα) και Θεσσαλίας (+0,4 χιλ. άτομα).

Η μείωση των απασχολουμένων στις ηλικίες 15-64 ετών το 2020 αφορούσε κυρίως άτομα χαμηλότερου μορφωτικού επιπέδου, με την απασχόληση μεταξύ των αποφοίτων προσχολικής, πρωτοβάθμιας και κατώτερης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης να υποχωρεί στο σύνολο της χώρας έναντι του 2019 κατά 67,9 χιλ. άτομα. Αύξηση της απασχόλησης παρατηρήθηκε αντίθετα στους αποφοίτους ανώτερης δευτεροβάθμιας και μετά δευτεροβάθμιας μη τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (+11,2 χιλ. άτομα) και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (+12,4 χιλ. άτομα). Έξι από τις δεκατρείς περιφερειακές ενότητες της χώρας, συγκεκριμένα η Κρήτη, το Νότιο Αιγαίο, η Ανατολική Μακεδονία-Θράκη, τα Νησιά Ιονίου, η Στερεά Ελλάδα και η Ήπειρος, κατέγραψαν το 2020 μείωση της απασχόλησης σε αποφοίτους όλων των επιπέδων εκπαίδευσης.

Το ποσοστό των νέων ηλικίας 15-29 ετών που βρίσκονται εκτός εργασίας (τυπικής και άτυπης) εκπαίδευσης ή κατάρτισης διαμορφώθηκε το 2020 στην Ελλάδα στο 18,7%, έναντι 17,7% το 2019. Το ποσοστό αυτό κινήθηκε αυξητικά στο σύνολο των περιφερειών της χώρας, με εξαίρεση τη Δυτική Μακεδονία και την Αττική.

Αρνητική πρωτιά

Νέα μείωση στο 13,3% σημείωσε η ανεργία στην Ελλάδα από 13,8% τον Αύγουστο και 16,3% τον Σεπτέμβριο του 2020, σύμφωνα με στοιχεία που ανακοίνωσε σήμερα η Eurostat. Ο αριθμός των ανέργων μειώθηκε στις 625 χιλιάδες από 656 χιλιάδες και 765 χιλιάδες, αντίστοιχα.

Σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία, η Ελλάδα έχει το δεύτερο υψηλότερο ποσοστό ανεργίας στην ΕΕ, με την Ισπανία να είναι στην πρώτη θέση με 14,6%. Από την άλλη πλευρά, τα χαμηλότερα ποσοστά καταγράφηκαν στην Ολλανδία (3,1%), τη Μάλτα (3,2%), την Πολωνία και τη Γερμανία (3,4% και οι δύο).

Οι απολύσεις νίκησαν τις προσλήψεις τον Οκτώβριο

Αρνητικό ήταν τον Οκτώβριο του 2021 το ισοζύγιο ροών μισθωτής απασχόλησης, σύμφωνα με τα στοιχεία του πληροφοριακού συστήματος «ΕΡΓΑΝΗ», ενώ στο δεκάμηνο Ιανουαρίου-Οκτωβρίου παρέμεινε θετικό, σύμφωνα με στοιχεία του υπουργείου Εργασίας.

Συγκεκριμένα, οι αναγγελίες πρόσληψης ανήλθαν σε 230.174, ενώ οι αποχωρήσεις σε 300.222 (97.272 οικειοθελείς αποχωρήσεις και 202.950 καταγγελίες συμβάσεων αορίστου χρόνου ή λήξεις συμβάσεων ορισμένου χρόνου). Συνεπώς, το ισοζύγιο του Σεπτεμβρίου ήταν αρνητικό κατά 70.048 θέσεις εργασίας.

Στο 10μηνο Ιανουαρίου-Οκτωβρίου, οι αναγγελίες προσλήψεων ανήλθαν στις 1.999.631 και οι αποχωρήσεις έφτασαν τις 1.784.822 (978.813 καταγγελίες συμβάσεων αορίστου χρόνου ή λήξεις συμβάσεων ορισμένου χρόνου και 806.009 οικειοθελείς αποχωρήσεις). Έτσι, το ισοζύγιο των ροών μισθωτής απασχόλησης του εννεάμηνου του έτους 2021 ήταν θετικό κατά 214.809 θέσεις εργασίας.

«Ψαλίδι» στις δαπάνες για ΟΑΕΔ - ΟΠΕΚΑ

Μικρότερη προβλέπεται να είναι η κρατική χρηματοδότηση για το 2022 σε δύο κρίσιμης σημασίας Οργανισμούς που στηρίζουν ευάλωτες κοινωνικές ομάδες και ανέργους.

Σύμφωνα με τον Προϋπολογισμό, η κρατική χρηματοδότηση στον ΟΑΕΔ υπολείπεται της αντίστοιχης του 2021 κατά 126 εκατ. ευρώ, εξαιτίας της απόσυρσης των μέτρων στήριξης των ανέργων από τις επιπτώσεις της πανδημίας. Αντίστοιχα για τον ΟΠΕΚΑ προβλέπονται μειωμένες δαπάνες κατά 86 εκατ. ευρώ, κυρίως λόγω της λήξης του προγράμματος «Γέφυρα» (για πληττόμενους δανειολήπτες).

Το μαχαίρι στην χρηματοδότηση των δύο Οργανισμών έρχεται σε μια κρίσιμη συγκυρία, δεδομένου ότι -ειδικά για τον ΟΑΕΔ- ο αριθμός των απολύσεων μεγαλώνει μήνα με τον μήνα, οι εγγεγραμμένοι άνεργοι φτάνουν τους 987.763 (στοιχεία Οκτωβρίου), εκ των οποίω μόνο το 10% περίπου λαμβάνει επιδότηση (104.184 άτομα).

Παράλληλα, για το επόμενο έτος προβλέπεται η συνολική αναμόρφωση του επιδόματος ανεργίας σε δύο άξονες:

- αύξηση του επιπέδου κάλυψης του επιδόματος μακροχρόνιας ανεργίας και

- τιμαριθμική αναπροσαρμογή του τυποποιημένου επιδόματος ανεργίας στο επίπεδο του τελευταίου μισθού.

Συνεπώς η κλιμάκωση του επιδόματος θα συνδέεται με τον προηγούμενο μισθό του ανέργου, πριν από την απόλυση του, με ανώτατο και κατώτατο όριο (στο ύψος του σημερινού επιδόματος ανεργίας).

Εφόσον ο άνεργος είναι εγγεγραμμένος στους καταλόγους του ΟΑΕΔ και λαμβάνει επίδομα, θα πρέπει να είναι και άμεσα διαθέσιμος για να συμμετάσχει σε προγράμματα κατάρτισης αλλά και στην λεγόμενη «ενεργή αναζήτηση εργασίας».

Στόχος της ηγεσίας του υπουργείου Εργασίας είναι η ενοποίηση και ο εξορθολογισμός των επιδομάτων και των παροχών ανεργίας για τη βελτίωση της αποδοτικότητας των δημοσίων δαπανών.

Οργανισμός Απασχόλησης Εργατικού Δυναμικού (ΟΑΕΔ)

Σύμφωνα με τον Προϋπολογισμό, προβλέπεται σημαντική μείωση κατά 126 εκατ. ευρώ της κρατικής χρηματοδότησης του ΟΑΕΔ, εξαιτίας του γεγονότος ότι στο 2022 δεν έχουν προβλεφθεί έκτακτες χρηματοδοτήσεις για την υλοποίηση και χρηματοδότηση παρεμβάσεων για την αντιμετώπιση των συνεπειών της πανδημίας.

Το ισοζύγιο του Οργανισμού Απασχόλησης Εργατικού Δυναμικού για το 2022, εκτιμάται ότι θα ανέλθει σε πλεόνασμα ύψους 356 εκατ. ευρώ, αυξημένο κατά 211 εκατ. ευρώ έναντι της εκτίμησης για το 2021.

Τα συνολικά έσοδα του φορέα προβλέπεται να παρουσιάσουν αύξηση κατά 33 εκατ. ευρώ σε σχέση με το 2021. Ειδικότερα, οι ασφαλιστικές εισφορές για το 2022, συμπεριλαμβανομένων των εσόδων από τη ρύθμιση οφειλών, αναμένεται να είναι αυξημένες κατά 159 εκατ. ευρώ. Η άνοδος αυτή οφείλεται στην εκτιμώμενη αύξηση της απασχόλησης, σύμφωνα με το αναθεωρημένο μακροοικονομικό σενάριο και τα στοιχεία εκτέλεσης του προϋπολογισμού του 2021.

Η εν λόγω αύξηση προβλέπεται, παρά την παράταση και για το 2022 του μέτρου της μείωσης κατά τρεις ποσοστιαίες μονάδες των ασφαλιστικών εισφορών των μισθωτών του ιδιωτικού τομέα με συνολικό κόστος 849 εκατ. ευρώ (συμπεριλαμβανομένης και της απώλειας των εισφορών του e-ΕΦΚΑ), στο πλαίσιο των παρεμβάσεων για την αντιμετώπιση των συνεπειών της πανδημίας.

Για την αναπλήρωση των εσόδων αυτών, έχει προβλεφθεί στον προϋπολογισμό του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων έτους 2022 ισόποση (849 εκατ. ευρώ) μεταβίβαση προς τους Οργανισμούς Κοινωνικής Ασφάλισης και ειδικότερα το ποσό των 594,3 εκατ. ευρώ θα δοθεί ως επιχορήγηση προς τον ΟΑΕΔ, καλύπτοντας την καθαρή απώλεια εσόδων για τον Οργανισμό, ενώ ποσό ύψους 254,7 εκατ. ευρώ που θα έπρεπε να επιστραφεί από τον ΟΑΕΔ στον e-ΕΦΚΑ ως κοινωνικός πόρος του άρθρου 42 του ν. 3863/2010, θα δοθεί αντίστοιχα ως επιχορήγηση στον e-ΕΦΚΑ.

Στο σκέλος των δαπανών προβλέπεται ότι θα παρουσιαστεί μείωση κατά 178 εκατ. ευρώ σε σχέση με το 2021, κυρίως λόγω της μειωμένης πρόβλεψης για το ύψος της δαπάνης για τα επιδόματα ανεργίας εξαιτίας της αναμενόμενης αύξησης της απασχόλησης.

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 12 Δεκεμβρίου 2021