Ένας νεαρός Παλαιστίνιος βοσκός, ψάχνοντας το κατσικάκι που έχασε από το κοπάδι του μέσα στην έρημο, έπεσε πάνω σε μια τρύπα στο έδαφος, μια σπηλιά. Στην προσπάθειά του να φοβίσει το ζώο για να βγει έξω, έριξε μια πέτρα. Τότε άκουσε κάτι να σπάει. Ήταν ένα πιθάρι μέσα στο οποίο βρέθηκαν αυτά που σήμερα γνωρίζουμε ως τα αρχαιότερα χειρόγραφα της Βίβλου, τα Χειρόγραφα της Νεκράς Θάλασσας που ήρθαν τυχαία στο φως της δημοσιότητας τη δεκαετία του 1940, στο εσωτερικό πολλών σπηλαίων κοντά στην ευρύτερη περιοχή του Κουμράν (Νεκρά Θάλασσα).

 "Από τι είναι φτιαγμένα αυτά τα χειρόγραφα; Πώς βρέθηκαν εκεί; Ποιος τα έγραψε; Γιατί τα έγραψαν σε αυτή την «ακαταλαβίστικη» γραφή;" ρωτούσαν επιτακτικά οι μαθητές. 

Η ώρα των θρησκευτικών εξελίχθηκε σε ένα συναρπαστικό ταξίδι στο παρελθόν. H εκπαιδευτικός τους Ευλαμπία Τσιρέλη ξετύλιξε το νήμα της ιστορίας από την αρχή. Αφηγήθηκε στους μαθητές της το «ταξίδι» της γραφής στο χρόνο, πώς περάσαμε από την πέτρα, τον πάπυρο και την περγαμηνή, στον χειρόγραφο κώδικα και στην αντιγραφή βιβλίων στα μεσαιωνικά μοναστήρια. Η ιστορία έφτασε μέχρι την τυπογραφία και το σήμερα, και πώς αυτά τα χειρόγραφα διασώθηκαν χάρη στις δυνατότητες που μας προσφέρει η τεχνολογία μέσω της ψηφιοποίησης.

Οι μαθητές «επισκέφτηκαν» διαδικτυακά το εικονικό μουσείο του Πατριαρχικού Ιδρύματος Πατερικών Μελετών, μέσω του οποίου, τα τελευταία χρόνια, τρέχει μια τεράστια προσπάθεια να ψηφιοποιηθούν βυζαντινά χειρόγραφα, τα πολυτιμότερα πολιτιστικά κειμήλια του Αγίου Όρους. Έμαθαν για την παλαιογραφία, για τους μεγαλογράμματους και μικρογράμματους κώδικες που είναι γραμμένα τα βυζαντινά χειρόγραφα.

«Τα παιδιά ενθουσιάστηκαν. Πραγματοποίησαν έρευνα για την εξέλιξη των υλικών γραφής και είχαν την ευκαιρία να γράψουν το δικό τους χειρόγραφο, το οποίο στη συνέχεια τους ζητήθηκε να διασώσουν. Με ποιον τρόπο; Φωτογραφίζοντάς το και δημιουργώντας ένα ψηφιακό αρχείο. Έτσι, τους δείξαμε πώς μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τη σύγχρονη τεχνολογία για να διασώσουμε το παρελθόν και πως η διατήρηση αυτού του παρελθόντος είναι δική μας ευθύνη» λέει στο makthes.gr η εκπαιδευτικός στα Εκπαιδευτήρια Φρυγανιώτη Ευλαμπία Τσιρέλη, επιστημονική συνεργάτης του Π.Ι.Π.Μ στα εκπαιδευτικά προγράμματα και υποψήφια διδάκτωρ βιβλικής γραμματείας και θρησκειολογίας στο ΑΠΘ.

Τα παιδιά μιμούνται τη γραφή βυζαντινών χειρογράφων και τα διακοσμούν με μικρογραφίες. Στη συνέχεια τα ψηφιοποιούν για να τα διατηρήσουν

Το εκπαιδευτικό αυτό πρόγραμμα άρχισε ως μια πρωτοβουλία του Πατριαρχικού Ιδρύματος Πατερικών Μελετών και της υπεύθυνης επιμέλειας των εκπαιδευτικών προγραμμάτων, Ιωάννας Κλιάρη, σε συνεργασία με δομές τις πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.

Επιστέγασμα των πολιτιστικών και περιβαλλοντικών δράσεων του Π.Ι.Π.Μ. με την ψηφιοποίηση χειρογράφων, είναι ότι, για πρώτη χρονιά φέτος, βγαίνει στο φως της δημοσιότητας το χειρόγραφο της Βοτανικής του Διοσκουρίδη της Ιεράς Μονής Μεγίστης Λαύρας, που φιλοξενείται στην Ιερά Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή Μονή Βλατάδων στη Θεσσαλονίκη.

Ζωγραφίζοντας τα χειρόγραφα του Διοσκουρίδη

Η φωτογραφική έκθεση «Η φύση στην τέχνη. Το παράδειγμα ενός Βυζαντινού Χειρογράφου» όχι μόνο αποκαλύπτει τα πολύτιμα χειρόγραφα του μεγαλύτερου βοτανολόγου της αρχαιότητας, αλλά εκθέτει και έργα ζωγραφικής μαθητριών και μαθητών της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, εμπνευσμένα από τις μικρογραφίες του κώδικα.

Κάτω από τα αυθεντικά χειρόγραφα έχουν στηθεί σε καμβάδες τα έργα των μικρών μαθητών. Τα έργα αναπαριστούν βότανα, θάμνους και δένδρα

Η Ευλαμπία Τσιρέλη μαζί με την Ιωάννα Κλιάρη και τις μαθήτριες του γυμνασίου  των Εκπαιδευτηρίων Φρυγανιώτη

Βράβευση μαθητριών και εκπαιδευτικών από τον Συμεών Πασχαλίδη διευθυντή του Π.Ι.Π.Μ

Τα έργα των παιδιών, με φυτά και δέντρα εμπνευσμένα από το χειρόγραφο, πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιο των καινοτόμων εκπαιδευτικών δράσεων του Πατριαρχικού ιδρύματος για το έτος 2020-2021. Στόχος της εκπαιδευτικής αυτής δράσης είναι τα παιδιά να εμπεδώσουν με βιωματικό τρόπο την αξία της φύσης για τη σωματική, ψυχική και πνευματική υγεία του ανθρώπου καθώς και να αντιληφθούν την επιρροή που άσκησε η φύση στο αέναο ταξίδι της γραφής, της τέχνης, της επιστήμης, της θρησκείας και του πολιτισμού γενικότερα.

Η έκθεση διοργανώνεται από το Ευρωπαϊκό Κέντρο Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων σε συνεργασία με την Ιερά Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή Μονή Βλατάδων και το Πατριαρχικό Ίδρυμα Πατερικών Μελετών στο πλαίσιο του έργου «ΜοΝa: Monuments in Nature: A Creative Co-existence (Intereg V_B Balkan Mediterranean 2014-2020». Στην έκθεση συμμετείχαν με έργα τους μαθήτριες και μαθητές από το Big Bang School, το 19ο γυμνάσιο Θεσσαλονίκης, και το Γυμνάσιο των Εκπαιδευτηρίων Φρυγανιώτη.

*Η έκθεση θα διαρκέσει έως τις 23-7-2021. Ημέρες και ώρες λειτουργίας: Καθημερινές και Σαββατοκύριακα από τις 10.00 -13.00 και 18.30 -20.30 με ελεύθερη είσοδο.