Τα εγκαίνια του Μετρό Θεσσαλονίκης αποτέλεσαν ένα ιστορικό γεγονός για την πόλη, φέρνοντας μαζί τους σημαντικές βελτιώσεις στη μετακίνηση και την καθημερινότητα των πολιτών. Είναι γεγονός ότι το εν λόγω έργο έχει σχεδιαστεί με γνώμονα την προσβασιμότητα, καθώς είναι εξοπλισμένο με ειδικές υποδομές για άτομα με αναπηρίες. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, περίπου το 10% του πληθυσμού της πόλης αντιμετωπίζει κάποια μορφή αναπηρίας, καθιστώντας ακόμη πιο επιτακτική τη δημιουργία ενός προσβάσιμου και φιλικού προς όλους δημόσιου συγκοινωνιακού συστήματος.

Εκτός από το σημαντικό ζήτημα της μετακίνησης, ωστόσο, τα άτομα με αναπηρίες πρέπει να μπορούν να γνωρίσουν και να θαυμάσουν, στον βαθμό που γίνεται, και το πολιτιστικό κομμάτι που περικλείει τους σταθμούς του έργου, ειδικότερα εκείνους της Αγίας Σοφίας και της Βενιζέλου.

Ο σταθμός Mετρό της Αγίας Σοφίας ειδικότερα, κατά τη διάρκεια των εργασιών κατασκευής του, ανέδειξε μία σειρά από σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα, που αποδεικνύουν την πλούσια ιστορία της πόλης. Τα ευρήματα που ήρθαν στο φως περιλαμβάνουν αρχαία τείχη, δρόμους, κτίρια και διάφορα αντικείμενα που χρονολογούνται από τη Ρωμαϊκή και Βυζαντινή περίοδο, αποκαλύπτοντας τη σημαντική θέση της Θεσσαλονίκης ως εμπορικό και πολιτιστικό κέντρο.

Με αφορμή τα παραπάνω, η τοποθέτηση ενός απτικού χάρτη στον σταθμό της Αγίας Σοφίας του Μετρό, είναι ένα εξαιρετικό βήμα συμπερίληψης για μεγάλο ποσοστό ανθρώπων με αναπηρίες που διαμένουν ή επισκέπτονται την πόλη.

Πρόκειται για μία πρωτοβουλία που φέρει την υπογραφή της Mind the Map, εταιρείας από τη Θεσσαλονίκη, με στόχο να βοηθήσει τα άτομα με οπτική αναπηρία να περιηγηθούν στον χώρο και να γνωρίσουν τα αρχαιολογικά ευρήματα με τρόπο πλήρη και ασφαλή.

Η ιδέα για τη δημιουργία ενός τέτοιου χάρτη προέκυψε από την επικοινωνία του Mind the Map με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Πόλης Θεσσαλονίκης. Όπως εξηγεί ο Γιώργος Μικρού, ιδρυτής της εταιρείας, η πρώτη επαφή έγινε στο πλαίσιο μίας γενικότερης ενημέρωσης για τις εφαρμογές των απτικών χαρτών του Mind the Map. Σταδιακά, η επικοινωνία εξελίχθηκε σε ουσιαστική συνεργασία, με την τελική συμφωνία να αφορά την ενσωμάτωση ενός απτικού χάρτη στον σταθμό της Αγίας Σοφίας για άτομα με οπτική αναπηρία.

Ένας χάρτης για όλους

«Η πρόταση για την ένταξη υλικού για άτομα με οπτική αναπηρία στον σταθμό της Αγίας Σοφίας έγινε στις αρχές του 2024. Έτσι, καταλήξαμε να συνεργαστούμε για τον απτικό χάρτη του σταθμού», αναφέρει ο κ. Μικρού.

Το έργο απαιτούσε αρκετό χρόνο για την υλοποίησή του. «Κάθε εφαρμογή είναι μοναδική και ο χρόνος που απαιτείται για την υλοποίησή της καθορίζεται από το μέρος, τα υλικά και την αποτύπωση που θα αποδοθεί πάνω στον χάρτη. Ο συγκεκριμένος χάρτης χρειάστηκε περίπου 4 μήνες για την ολοκλήρωσή του», διευκρινίζει.

Η Θεσσαλονίκη, όπως και άλλες μεγάλες πόλεις της Ελλάδας, αντιμετωπίζει προβλήματα προσβασιμότητας για τα άτομα με αναπηρίες. Παρά τις δυσκολίες, τα τελευταία χρόνια γίνονται σημαντικά βήματα για τη βελτίωση των συνθηκών στους δρόμους και τη δημιουργία υποδομών που διευκολύνουν την καθημερινότητα αυτών των ατόμων.

«Δεδομένων των προβλέψεων για ράμπες, οδηγούς όδευσης στα πεζοδρόμια και άλλες υποδομές, περισσότερα άτομα με αναπηρίες θα μπορούν να κυκλοφορούν αυτόνομα στους δρόμους. Αυτό θα τους επιτρέψει να φτάνουν σε περισσότερα σημεία», τονίζει ο κ. Μικρού.

Η συνεργασία αυτή δεν περιορίζεται μόνο στον χάρτη της Αγίας Σοφίας, αλλά συνεχίζεται με νέες πρωτοβουλίες. «Τους πρώτους μήνες του 2025 θα παραδώσουμε έναν τρισδιάστατο απτικό χάρτη στην Αρχαία Αγορά της Θεσσαλονίκης και είμαστε σε συνεννόηση για άλλες δύο εφαρμογές σε κεντρικά σημεία της πόλης», αποκαλύπτει ο ίδιος.

Γιατί ο σταθμός Αγίας Σοφίας;

Ο σταθμός της Αγίας Σοφίας επιλέχθηκε για τη συγκεκριμένη πρωτοβουλία για δύο βασικούς λόγους. Ο πρώτος είναι ότι η περιοχή διαθέτει έναν μεγάλο όγκο αρχαιολογικών ευρημάτων, ο οποίος είναι ορατός στο κοινό. «Με την απτική πινακίδα προσπαθήσαμε να περιγράψουμε στον οπτικά ανάπηρο επισκέπτη τις περιόδους και την ιστορία πίσω από τα ευρήματα», εξηγεί ο κ. Μικρού.

Ο δεύτερος λόγος είναι η κατασκευή του σταθμού, με τον μεγάλο στεγασμένο χώρο, ο οποίος επιτρέπει στους περαστικούς να σταματήσουν και να αφιερώσουν χρόνο στην απτική πινακίδα χωρίς να επηρεάζονται από τις καιρικές συνθήκες. «Ευελπιστούμε ότι και άλλοι σταθμοί θα ακολουθήσουν αντίστοιχα πρότυπα», καταλήγει ο κ. Μικρού.

Η «φωνή» πίσω από τον χάρτη

Ένα ακόμα σημαντικό κομμάτι της πρωτοβουλίας αυτής είναι η ηχογράφηση των οδηγιών για τον απτικό χάρτη. Η Βασιλική Ζήση, μουσειολόγος και μουσικός, είναι υπεύθυνη για την ακουστική περιγραφή του που λαμβάνει ο επισκέπτης και αναφέρει ότι η εμπειρία αυτή τη γεμίζει με τιμή και ευθύνη.

«Η φωνή μου γίνεται οδηγός κατεύθυνσης για τόσους ανθρώπους καθημερινά. Κάθε λέξη και κάθε τόνος που χρησιμοποιώ είναι προσεκτικά μελετημένα, ώστε να δημιουργήσω μία εμπειρία σαφή και φιλόξενη για τους ανθρώπους που βασίζονται σε αυτήν την υποστήριξη», σημειώνει η κ. Ζήση.

Αυτός ο ρόλος της ακουστικής περιγραφής απαιτεί εξειδίκευση και προσοχή, καθώς είναι απαραίτητο να δημιουργείται μία νοητική εικόνα για τον ακροατή χωρίς να τον επιβαρύνει. «Η ακουστική περιγραφή απαιτεί σαφήνεια, συνοπτικότητα και τη δυνατότητα να μεταδίδεις τις απαραίτητες πληροφορίες με τρόπο που να ενδυναμώνει τον ακροατή», εξηγεί η κ. Ζήση.

Όραμα για το μέλλον

Το Mind the Map και η Βασιλική Ζήση δεν σταματούν εδώ. Το όραμά τους είναι να συνεχίσουν να δουλεύουν για τη δημιουργία προσβάσιμων πολιτιστικών χώρων για όλους, ανεξαρτήτως αναπηρίας. «Αυτός ο χάρτης δεν είναι μόνο ένα εργαλείο πρόσβασης αλλά και ένα σύμβολο συμπερίληψης. Θέλω να κάνω την εμπειρία του επισκέπτη όχι μόνο πρακτική αλλά και ενδυναμωτική», καταλήγει η κ. Ζήση.

Η Θεσσαλονίκη δείχνει τον δρόμο για μία πιο συμπεριληπτική πόλη, και οι πρωτοβουλίες όπως ο απτικός χάρτης στον σταθμό της Αγίας Σοφίας αποτελούν ένα θετικό βήμα προς την κατεύθυνση αυτή.

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 22.12.2024