Ο λαϊκισμός, είναι το θέμα της κεντρικής έκθεσης της Thessaloniki PhotoΒiennale 2023 του MOMus με τίτλο «Το φάντασμα του λαού», που εγκαινιάστηκε σήμερα στο MOMus-Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης, από τον υφυπουργό Πολιτισμού Χρίστο Δήμα.

Μέσα από φωτογραφίες και βίντεο, καλλιτέχνες από όλο τον κόσμο, διερευνούν τις πολλές διαφορετικές πτυχές αυτού του φαινομένου. Για παράδειγμα, ένα μέλος της φυλής αυτοχθόνων Xakriabá στη Βραζιλία κρατά μια φωτογραφική μηχανή και την προτάσσει ως άλλο βέλος, ενώ ένα ζευγάρι φωτογραφίζεται στην παραλία της Κοπακαμπάνα φορώντας στολές αστροναυτών, σε ένα σκωπτικό σχολιασμό της ανάγκης και της επιταγής να κυκλοφορούν ασφαλείς στην πόλη τους την περίοδο της πανδημίας.

 Παραμορφωμένα πορτρέτα πολιτικών ηγετών και άδεια κοινοβουλευτικά έδρανα συνυπάρχουν με φωτογραφίες από οικογένειες Ρομά, την παραδοξότητα της αμερικανικής κοινωνίας και τις επιπτώσεις του Brexit στην καθημερινότητα των απλών πολιτών. Γκροτέσκ φωτογραφίες από το αδυσώπητο κυνήγι για τον μυθικό πλούτο και την επίδειξή του «συνομιλούν» με ιστορικές φωτογραφίες από τα οδοφράγματα του Μάη του '68 στο Παρίσι, σκηνές διαμαρτυρίας και διαδηλώσεις από την Ουγγαρία, την Αθήνα, την Ινδία, την Αυστρία και το Ρίο Ντε Τζανέιρο και στιγμιότυπα που καταγράφουν τη ραγδαία άνοδο λαϊκιστικών κομμάτων και ακροδεξιών κινημάτων διεθνώς.

«Ο λαϊκισμός δεν είναι κάτι πρόσφατο. Ακόμα και ο Θουκυδίδης στον Πελοποννησιακό πόλεμο κάνει εκτενή αναφορά στη δημαγωγία και στον λαϊκισμό που είχαν κάποιοι πολιτικοί», είπε στον χαιρετισμό του ο υφυπουργός Πολιτισμού, επισημαίνοντας. βέβαια, ότι στη σύγχρονη εποχή υπάρχουν και οι νέες τεχνολογίες που έχουν αλλάξει το ...γήπεδο στο οποίο μπορεί να λάβει χώρα ο λαϊκισμός, κάτι που αποτυπώνεται στην έκθεση.

«Ο λαϊκισμός δεν έχει σύνορα, υπάρχει όπου υπάρχουν άνθρωποι και σε όλα τα πολιτεύματα, ενώ. Επίσης. δεν έχει ιδεολογικό πρόσημο, αφού λαϊκιστές υπάρχουν τόσο στη Δεξιά, όσο στο Κέντρο και στην Αριστερά και ειδικότερα όταν γίνεται συστηματική επίκληση στο συναίσθημα», συμπλήρωσε ο κ. Δήμας και έστειλε το μήνυμα ότι συμμετέχοντας στις εκλογικές αναμετρήσεις, μπορούμε όλοι μαζί συλλογικά να αντιμετωπίσουμε πολύ πιο ουσιαστικά τον λαϊκισμό.

Στην έκθεση συμμετέχουν 25 φωτογράφοι και καλλιτέχνες από χώρες όπως η Βραζιλία, η Ελλάδα, η Ουγγαρία, η Ινδία, η Ιταλία, οι Φιλιππίνες, η Πολωνία, η Ουκρανία, το Ηνωμένο Βασίλειο και οι ΗΠΑ. Την επιμέλειά της υπογράφει ο ιστορικός της τέχνης και θεωρητικός της φωτογραφίας Julian Stallabrass, που απευθύνθηκε στους παρευρισκόμενους και εξέφρασε την ελπίδα πως καθώς θα κινούνται μέσα στην έκθεση, αυτή θα τους γοητεύσει, θα τους διασκεδάσει, θα τους ...ενοχλήσει και θα τους συγκινήσει.

 «Ελπίζω ότι θα δημιουργήσει σκέψεις για τις πολλές πτυχές του λαϊκισμού και το πώς λειτουργεί οπτικά και ότι θα μπορέσετε να αναγνωρίσετε κάποιες από αυτές τις στρατηγικές την επόμενη φορά που θα τις συναντήσετε στην σφαίρα της πολιτικής», είπε χαρακτηριστικά ο κ. Stallabrass.

Κάθε φωτογραφία αφηγείται μια ιστορία, καταγράφοντας την άνοδο χαρισματικών ηγετών, τον ενθουσιασμό των μαζών και τη λεπτή ισορροπία ανάμεσα στην εξουσία της πλειοψηφίας και τα δικαιώματα των μειονοτήτων, είπε, από την πλευρά του, ο πρόεδρος του MOMus - Μητροπολιτικός Οργανισμός Μουσείων Εικαστικών Τεχνών Θεσσαλονίκης, Επαμεινώνδας Χριστοφιλόπουλος. «Σε μία εποχή μεταβολών του πολιτικού τοπίου διεθνώς, η έκθεση αυτή μας παρακινεί να αμφισβητήσουμε και να αναστοχαστούμε. 

Επιδιώκει να θέσει υπό κριτική εξέταση τις αντιλήψεις μας για το τι είναι φιλολαϊκό και τι βίαιο και το πώς αυτού του είδους οι διακρίσεις επηρεάζουν τον τρόπο διακυβέρνησης και την ίδια τη δημοκρατία», υπογράμμισε και κάλεσε τον κόσμο να επισκεφτεί τις υπόλοιπες 24 εκθέσεις της φετινής PhotoΒiennale που είναι σε εξέλιξη σε πολλούς χώρους της Θεσσαλονίκης.

«Αυτή η έκθεση ανοίγει ένα παράθυρο στην αναζήτηση της πολυπλοκότητας, της έννοιας του λαού, του λαϊκισμού στη σύγχρονη κοινωνία. Είναι μία ευκαιρία να σκεφτούμε βαθύτερα και να ανακαλύψουμε τη σημασία της φωτογραφίας ως μέσο για την ανάδειξη πολιτικών και κοινωνικών θεμάτων», τόνισε η αντιδήμαρχος πολιτισμού Μαρία Καραγιάννη.

Η έκθεση «Το φάντασμα του λαού» συγκροτείται σε τέσσερις κύριες, αλληλένδετες ενότητες, που παρουσιάζονται στο MOMus-Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης (Αποθήκη Α', λιμάνι Θεσσαλονίκης) και στο MOMus-Πειραματικό Κέντρο Τεχνών (Αποθήκη Β1, λιμάνι Θεσσαλονίκης). Θα διαρκέσει έως τις 11 Φεβρουαρίου 2024.