Τον Νοέμβριο του 2019, πενήντα άνθρωποι από διάφορες περιοχές του πλανήτη, που δεν γνώριζαν ο ένας τον άλλο και δεν είχαν ποτέ συναντηθεί, αποφάσισαν να ενώσουν εθελοντικά τις δυνάμεις τους, ώστε κάποιες οικογένειες στη Νιγηρία να αποκτήσουν πρόσβαση σε πράσινη ενέργεια από φωτοβολταϊκά. Το κοινό στοιχείο των 50 εθελοντών ήταν η επιστημονική τους ιδιότητα. Και η δύναμή τους; Τα Δεδομένα.

Ως επιστήμονες δεδομένων άντλησαν data από διάφορες πηγές -δορυφορικές φωτογραφίες, στοιχεία από ανοιχτές βάσεις- και κατάφεραν να βοηθήσουν μια εταιρεία να εντοπίσει τις περιοχές όπου έπρεπε να εγκαταστήσει τα φωτοβολταϊκά της, για να έχει τον μέγιστο θετικό αντίκτυπο, σε μια χώρα όπου μεγάλο μέρος του πληθυσμού δεν έχει πρόσβαση σε ηλεκτρισμό.

Ανάμεσα στους 50 ήταν και ο 28χρονος τότε Αναστάσης Σταμάτης, που έχοντας εργαστεί ως μηχανικός σε συμβουλευτική εταιρεία στο Μπέρμινχαμ, επέστρεψε τελικά στην Ελλάδα ως επιστήμονας δεδομένων. Το αποτέλεσμα εκείνης της συνεργασίας με 49 αγνώστους εθελοντές, αποτέλεσε -όπως λέει- την αφορμή, ώστε ν' αρχίσει να ασχολείται συστηματικότερα με τη χρήση των Δεδομένων για το κοινό καλό.

Η πρώτη startup στην Ελλάδα που κάνει πράξη το «data for good»

Πώς θα ήταν λοιπόν αν μια εταιρεία χρησιμοποιούσε την τεχνολογία, για να κάνει πράξη το «data-for-good» (δεδομένα για καλό σκοπό), βοηθώντας κοινωνικά/περιβαλλοντικά ευαισθητοποιημένους οργανισμούς να λαμβάνουν πιο «ενημερωμένες» αποφάσεις, να αυξήσουν την απήχησή τους και τη συνεισφορά τους στο κοινό καλό;

Με αφετηρία αυτό το ερώτημα, ο Αναστάσης Σταμάτης και η 30χρονη πολιτικός μηχανικός Φένια Σούρλα ίδρυσαν στις αρχές του 2021, εν μέσω πανδημίας, τη Dataphoria, την πρώτη νεοφυή επιχείρηση στην Ελλάδα, που κάνει αυτό ακριβώς.

Όπως εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Φένια Σούρλα, η ιδέα προέκυψε πριν από περίπου έναν χρόνο: «Για χρόνια δραστηριοποιούμαστε στον χώρο της κοινωνικής προσφοράς και του εθελοντισμού. Προσπαθώντας να ισορροπήσουμε τον χρόνο και την ενέργειά μας ανάμεσα στη δουλειά και τις δραστηριότητες αυτές, συνειδητοποιήσαμε ότι μπορούμε να τα συνδυάσουμε. Ξεκινήσαμε με κεφάλαια δικά μας αρχικά. Η εταιρεία ιδρύθηκε φέτος».

Η θετική πτυχή της πανδημίας, ο ενθουσιασμός και ο φόβος

Ο Αναστάσης Σταμάτης επισημαίνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ότι η εφαρμογή της ιδέας πιθανώς θα είχε καθυστερήσει, αν η Covid-19 και τα lockdown δεν είχαν δημιουργήσει τις προϋποθέσεις -λόγω της ύπαρξης περισσότερου ελεύθερου χρόνου- για εξερεύνηση κι εφαρμογή εναλλακτικών. Κι αυτή είναι μια θετική πτυχή της πανδημικής κρίσης.

«Αυτή τη στιγμή κάνουμε τα πρώτα μας βήματα σε αυτόν τον καινούριο κόσμο. Για να είμαι ειλικρινής, νιώθω ταυτόχρονα ενθουσιασμένος και τρομοκρατημένος. Αλλά μού πήρε 10 χρόνια να βρω αυτό που πραγματικά θέλω να προσφέρω σε αυτόν τον κόσμο. Και δεν θα το άλλαζα με τίποτα», λέει.

Το παράδειγμα του Σικάγου

Σύμφωνα με την κ. Σούρλα, οι ίδιοι αλγόριθμοι που χρησιμοποιούνται σε ένα ηλεκτρονικό κατάστημα, για να αυξηθούν οι πελάτες και να γίνουν περισσότερες πωλήσεις, μέσω της συλλογής δεδομένων από τα «κλικ», μπορούν να ωφελήσουν τους οργανισμούς με κοινωνικό και περιβαλλοντικό προσανατολισμό να αυξήσουν την απήχησή τους, να έχουν καλύτερη εικόνα και να λαμβάνουν πιο στοχευμένα μέτρα.

Ο κ. Σταμάτης παραθέτει ένα παράδειγμα: «Το 2014, η πόλη του Σικάγου σχεδίαζε υγειονομικούς ελέγχους σε καταστήματα εστίασης. Όμως, οι ελεγκτές ήταν λίγοι και τα καταστήματα πάρα πολλά. Χρησιμοποίησαν λοιπόν τα analytics, για να προβλέψουν πού θα καταγράφονταν πιθανώς οι πιο σοβαρές παραβάσεις, ώστε να πάνε εκεί να κάνουν τους πρώτους ελέγχους. Το όφελος ήταν διπλό: για τη δημόσια υγεία και την οικονομική διαχείριση του δήμου. Κι αυτό το 2014. Φανταστείτε τι μπορούμε να κάνουμε σήμερα, που έχουμε στη διάθεσή μας πολύ περισσότερα εργαλεία και data, τα οποία υπάρχει πλέον τρόπος να είναι ανοιχτά χωρίς το ευαίσθητο στοιχείο των προσωπικών δεδομένων!».

Προχωρημένες συζητήσεις με 10 οργανισμούς

Οι μεγάλες δυνατότητες που υπάρχουν για αξιοποίηση των δεδομένων προς την κατεύθυνση ενός πιο βιώσιμου μέλλοντος, έχουν πλέον γίνει «ορατές» και η Dataphoria βρίσκεται σε προχωρημένες συζητήσεις με δέκα οργανισμούς, για να τους βοηθήσει να πλοηγηθούν σε αυτό το περιβάλλον. Παρότι «νεογέννητη» ήδη υλοποιεί τέσσερα έργα, σύμφωνα με τον κ. Σταμάτη, ο οποίος είναι επίσης επικεφαλής της ομάδας περιβάλλοντος στο «Global Shapers Athens Hub» του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ και πρεσβευτής του Ευρωπαϊκού Συμφώνου για το Κλίμα.

«Στόχος μας είναι να γίνουν πολύ περισσότερα πρότζεκτ και το όραμά μας οι οργανισμοί στην Ελλάδα να αποκτήσουν πιο data- driven κουλτούρα και να λειτουργούν με πιο σύγχρονες τακτικές και εργαλεία. Και ίσως αργότερα να βγούμε από τα σύνορα της Ελλάδας» επισημαίνει η κ. Σούρλα.

Μέρος μιας παγκόσμιας συζήτησης

Η Dataphoria, semi-finalist στον διαγωνισμό MIT Enterprise Forum Greece, έχει επίσης ως στόχο να συνεισφέρει στην περαιτέρω ανάπτυξη των «πράσινων» κοινωνικών επιχειρήσεων, αρχικά στην Ελλάδα και μετέπειτα σε Βαλκάνια και Ευρώπη, σε μια περίοδο που η ιδέα της χρήσης των δεδομένων για ένα βιώσιμο μέλλον διαδίδεται παγκοσμίως.

«Είναι πολύ ωραίο το συναίσθημα ότι άνθρωποι από διαφορετικές πλευρές του πλανήτη, προσπαθούμε ο καθένας στη χώρα μας για το βιώσιμο μελλον. Με γεμίζει αισιοδοξία ότι γινόμαστε μέρος μιας παγκόσμιας κουβέντας, συνειδητοποιούμε πως είμαστε σε κρίση, και δεν πηγαίνουμε στη λύση αρκετά γρήγορα, άρα πρέπει να είμαστε εδώ για να βοηθήσουμε να υπάρξει μια δεκαετία δράσης» λέει ο κ. Σταμάτης.

Στο μεταξύ, όπως εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, η 29χρονη Μιρέλλα Αλέξου, ειδική στρατηγικής, κοινωνικού αντικτύπου και Εταιρικής Κοινωνικής Υπευθυνότητας στην εταιρεία, έχουμε περάσει πλέον στην εποχή που οι μεγάλοι χρηματοδοτικοί οργανισμοί, για να χρηματοδοτήσουν ένα πρότζεκτ, θέτουν ως κριτήριο επιλεξιμότητας το να πληροί συγκεκριμένες προδιαγραφές και κριτήρια, σε επίπεδο περιβαλλοντικό, κοινωνικό και διακυβέρνησης (ESG).

Αν όχι εμείς, τότε ποιος;

Ερωτηθείς για τους προβληματισμούς που ανακύπτουν γύρω από τη χρήση των Δεδομένων, ο Αναστάσης καταλήγει: «Οι data scientists έχουμε μεγάλη ευθύνη για τους αλγορίθμους, αν δεν τους εκπαιδεύσουμε με βάση συμπεριληπτικά παραδείγματα, τότε και οι αλγόριθμοι δεν θα είναι συμπεριληπτικοί και έτσι η πράξη μιας μικρής ομάδας ανθρώπων, μπορεί να επηρεάσει αρνητικά χιλιάδες ή εκατομμύρια συνανθρώπους παγκοσμίως. Αρκετοί νέοι και νέες δουλεύουμε πάνω σε αυτό, στο να λειτουργούν οι αλγόριθμοι σωστά, στο να χρησιμοποιηθεί η δύναμη των δεδομένων για το καλό. Αν όχι εμείς, τότε ποιος; Και αν όχι τώρα, πότε;»

ΑΠΕ-ΜΠΕ