Μπορεί ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας να επιβάλει για τη βιωσιμότητα των πόλεων 8 με 10 τ.μ. ανά κάτοικο και αυτό το πράσινο θα πρέπει να ήταν σωστά κατανεμημένο σε όλη την πόλη, ωστόσο η Θεσσαλονίκη, απέχει πολύ από αυτόν τον στόχο, ενώ η κατάσταση γίνεται χειρότερη, επειδή η δεύτερη πόλη της χώρας έχει και πολλά περιβαλλοντικά προβλήματα.

Στην πόλη με πυκνή δόμηση, επικαιροποιημένα στοιχεία δείχνουν ότι η αναλογία πρασίνου παραμένει σήμερα 2 τ.μ. ανά κάτοικο, όταν πόλεις αντίστοιχες στην Ιταλία, την Ισπανία, την Πορτογαλία και το Βέλγιο έχουν το πράσινο ως πρότυπο της αστικής ζωής, λαμβάνοντας υπόψη ότι η είναι το «κλειδί» για την ευημερία των πολιτών.

Ο σχεδιασμός για νέα Μητροπολιτικά πάρκα στη Θεσσαλονίκη που θα δώσουν «ανάσα» στους κατοίκους, όπως στην έκταση της ΔΕΘ και το πρώην στρατόπεδο Παύλου Μελά, είναι φιλόδοξος, αλλά η υλοποίησή του καθυστερεί. Είναι χαρακτηριστικό ότι στο Μητροπολιτικό Πάρκο Παύλου Μελά, η μεγαλύτερη αστική παρέμβαση που έγινε ποτέ, οι μπουλντόζες μπήκαν στον χώρο τον Νοέμβριο του 2021, ωστόσο τρία χρόνια μετά οι εργασίες ανάπλασης προχωρούν με ρυθμούς… χελώνας.

Την κακή κατάσταση που επικρατεί στη Θεσσαλονίκη, αναφορικά με το πράσινο, παραδέχθηκε ο γενικός γραμματέας Δασών του υπουργείου Περιβάλλοντος Στάθης Σταθόπουλος, μιλώντας σε ημερίδα για τη Βιωσιμότητα των Χώρων Αστικού Πρασίνου που πραγματοποίησε η Κεντρικήγ Ένωση Δήμων Ελλάδος (ΚΕΔΕ), στο πλαίσιο του έργου LIFE Green Infrastructure (LIFE GrIn), στο οποίο είναι ο βασικός εταίρος.

«Η εικόνα του αστικού πρασίνου είναι προβληματική, κυρίως σε Αττική και Θεσσαλονίκη, όπου έχουμε από τους χαμηλότερους μέσους όρους αστικού πρασίνου στην Ευρώπη» τόνισε ο κ. Σταθόπουλος, εικόνα που, όπως είπε, έχει ξεκινήσει προσπάθεια να αλλάξει, αξιοποιώντας τα χρηματοδοτικά εργαλεία από το Ταμείο Ανάκαμψης, το ΕΣΠΑ, το Πράσινο Ταμείο κ.λπ.

Ο ίδιος γνωστοποίησε μάλιστα ότι η διεύθυνση Δασών από τον περασμένο Ιούλιο έχει τεθεί στη διάθεση των δήμων για να οργανωθούν κοινές δράσεις για τα αστικά πάρκα και τα περιαστικά δάση. «Ένα μεγάλο μέρος του προγράμματος AntiNero, που είναι αφιερωμένο στον καθαρισμό περιαστικών δασών, συνεχίζεται με νέες προγραμματικές συμβάσεις στη Δράμα και την Κεντρική Μακεδονία, ενώ σχεδιάζεται μεγάλη παρέμβαση στο Δάσος Σέιχ Σου» εξήγησε ο κ. Σταθόπουλος.

Στο πλαίσιο αυτό κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού στο Σέιχ Σου πραγματοποιήθηκαν εργασίες καθαρισμού, δημιουργίας αντιπυρικών ζωνών και θρυμματισμού των υπολειμμάτων των υλοτομιών στο δάσος της Θεσσαλονίκης, οι οποίες εντάχθηκαν στο πλαίσιο του προγράμματος πρόληψης «Αntinero» που αφορά σε ένα εκτεταμένο επιχειρησιακό σχέδιο προληπτικού καθαρισμού που περιλαμβάνει έκταση περίπου 2.600 στρεμμάτων.

Γίνεται κακοδιαχείριση στο πράσινο της πόλης

Πάντως δεν είναι τυχαίο ότι οι επιστήμονες, πλην της μικρής αναλογίας πρασίνου, συμφωνούν και στο γεγονός ότι στη Θεσσαλονίκη υπάρχει και μεγάλη κακοδιαχείριση στο υφιστάμενο πράσινο. Ο καθηγητής της σχολής Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος του ΑΠΘ Θεοχάρης Ζάγκας, μιλώντας σε εκδήλωση της Κίνησης Πολιτών «ΔΕΘ Μητροπολιτικό Πάρκο για μία βιώσιμη Θεσσαλονίκη», ήταν αυτός που έθεσε ζήτημα κακοδιαχείρισης του πράσινου στην πόλη, λέγοντας ότι γίνονται θανατηφόρες κλαδεύσεις μαζική υλοτομία δέντρων, χωρίς αξιολόγηση με μαζικότητα κάτι που δεν συνάδει με την υπάρχουσα κατάσταση. Υπογράμμισε ακόμη πως «θα πρέπει να εφαρμόζουμε τις αρχές τις κλάδευσης και τις αισθητικής των δέντρων διότι όπως τα διαχειριζόμαστε τα βλέπουμε να καταντούν πραγματικά ξόανα μέσα στην πόλη, που οδηγεί σε κάτι παράταιρο με την αισθητική της πόλης».

Στις εργασίες της ημερίδας της ΚΕΔΕ επιστήμονες ερευνητές αναφέρθηκαν σε ευρωπαϊκές πόλεις με το λιγότερο πράσινο και με τα σοβαρότερα προβλήματα ατμοσφαιρικής ρύπανσης και θορύβου, στις οποίες περιλαμβάνεται η Θεσσαλονίκη. Τόνισαν ότι ο ρόλος του πρασίνου σε μία πόλη όπως η Θεσσαλονίκη είναι πρωταρχικός και η ανάγκη ικανών χώρων πρασίνου είναι επιτακτική, ενώ παρουσίασαν τις επιστημονικές μεθόδους για την αποδοτικότερη διαμόρφωση και συντήρηση των χώρων πρασίνου υπό το πρίσμα των ακραίων κλιματικών συνθηκών.

«Το αστικό πράσινο πρέπει να αντιμετωπίζεται ως αστική υποδομή απαραίτητη για τη λειτουργία της πόλης με στόχο τη δημιουργία δικτύου πρασίνου. Όχι αποσπασματικά. Πρέπει να γίνει ένα ολοκληρωμένο σύμπλεγμα οδών και υπαίθριων χώρων που θα πρέπει να διατρέχει μια πόλη. Αυτό είναι το κρίσιμο και σημαντικό που θεωρώ ότι μέσα στο πρόγραμμα αυτό έχουμε εντάξει και τους δήμους» είπε η Δρ. Νανά Τσαγκάρη, ερευνήτρια στο Εργαστήριο Δασικής Οικολογίας και Υδρολογίας, τ. Διευθύντρια Ερευνών Ινστιτούτο Μεσογειακών Δασικών Οικοσυστημάτων (ΙΜΔΟ).

Μάλιστα αναφερόμενη στις δημοτικές αρχές, δήλωσε με έμφαση ότι θα πρέπει να διαδραματίσουν κρίσιμο ρόλο στη δημιουργία υποστηρικτικών μηχανισμών σχεδιασμού, παρακολούθησης αλλά και χρηματοδότησης.

«Η ανάπτυξη των χώρων πρασίνου απαιτεί οπωσδήποτε στρατηγική σκέψη για τον σχεδιασμό. Πολιτικές και στρατηγική διαχείριση, η οποία να αντιμετωπίζει τις τρέχουσες αλλά και μελλοντικές ανάγκες μίας πόλης. Και τα σχέδια δράσης να ικανοποιούν τις ιδιαίτερες συνθήκες της πόλης», υπογράμμισε η κ. Τσαγκάρη.

Το πρόγραμμα Life GrIn

To πρόγραμμα «LIFE GrΙn» του υπουργείου Περιβάλλοντος έχει καινοτόμες δράσεις που θα καλύψουν κάποια από τα προβλήματα γιατί παρέχει μία ολοκληρωμένη προσέγγιση για την αντιμετώπιση των προκλήσεων των αστικών περιοχών, μέσω σύγχρονων τεχνολογιών υποστήριξης με το αναγκαίο νομοθετικό πλαίσιο για τη θέσπιση προδιαγραφών και την ενσωμάτωση του κλίματος στη διαχείριση πρασίνου.

Βασικός σκοπό του αποτελεί η ενσωμάτωση της διακυβέρνησης για το κλίμα στη διαχείριση των αστικών πράσινων υποδομών, σε τοπικό επίπεδο, μέσα από ένα ολοκληρωμένο πολιτικό πλαίσιο. Το έργο προωθεί την ανάπτυξη και εφαρμογή στρατηγικού σχεδιασμού διαχείρισης αστικού πρασίνου για την ενίσχυση της προσαρμογής των πόλεων στην κλιματική αλλαγή βάσει των αρχών της Δασοκομίας Πόλεων, κατά το οποίο οι αστικοί χώροι πρασίνου δε θα αποτελούν μεμονωμένα και απομονωμένα σημεία, αλλά ένα ολοκληρωμένο σύνολο ζωτικής σημασίας.