Επιδιώκουν να «συνοδέψουν» νεαρούς πρόσφυγες στα πρώτα τους βήματα προς την ενηλικίωση ως συνετοί σύμβουλοι και φίλοι όπως είναι ο ορισμός του μέντορα στο Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής. Μιλούν για μια σχέση αμφίδρομη και ουσιαστική, με βασικά στοιχεία ενσυναίσθησης για τα ανήλικα παιδιά, τα οποία αναγκάστηκαν να βαδίσουν μόνα τους στη ζωή, μακριά από την οικογένεια και τον τόπο τους.

Πολλές τέτοιες μεντορικές σχέσεις δημιουργήθηκαν στη Θεσσαλονίκη και τα Ιωάννινα στο πλαίσιο των προγραμμάτων καθοδήγησης (mentoring) που υλοποιεί η ΑΡΣΙΣ από το 2018 συμπράττοντας με διάφορες οργανώσεις. Μία απ' αυτές είναι της Γεωργίας Τσιαμαντά και του 18χρονου Σεϊφουλά που «ξεπήδησε» μέσα από το πρόγραμμα «RoAD to Adulthood - Mentorship to Help Migrant and Refugee Unaccompanied Minors Navigate Adulthood» της ΑΡΣΙΣ.

Η Γεωργία, μέσω της οργάνωσης, γνώρισε τον Σεϊφουλά και τους τελευταίους 8 μήνες αποτελεί ένα από τα σημεία αναφοράς για τον νεαρό Αφγανό, ο οποίος ζει και εργάζεται πλέον στη Θεσσαλονίκη. «Δεν είμαστε αλτρουιστές, κάνουμε κάτι που μας ευχαριστεί» εξηγεί η σύμβουλος υποστήριξης πελατών (Customer Support & Operations Consultant) Γεωργία Τσιαμαντά, η οποία ξεκίνησε αρχικά να συναντιέται με τον νεαρό πρόσφυγα σε διάφορα εξωτερικά σημεία, στο κέντρο της Θεσσαλονίκης.

«Είναι συνεπής στα ραντεβού μας και όταν κάτι του τυχαίνει, με ειδοποιεί. Μου έχει πει πως νιώθει ότι μπορεί να βασιστεί σε μένα γιατί τον νοιάζομαι» λέει η κ. Τσιαμαντά. Για την ίδια, που η προσφορά αποτελεί, όπως λέει, κάτι έμφυτο και η επαφή με άλλους ανθρώπους είναι σημαντική, η μεντορική σχέση είναι κάτι που χτίζεις καθημερινά.

«Δεν είναι εύκολο και για τους δύο, μαθαίνεις σιγά σιγά καθώς γνωρίζεις μια διαφορετική κουλτούρα. Αν είσαι παρούσα και διαθέσιμη, όλα θα γίνουν, χρειάζεται συνέπεια, παρουσία και αφοσίωση» περιγράφει δείχνοντας με καμάρι ένα δώρο του Σεϊφουλά, ένα μεγάλο λουλούδι οριγκάμι που έφτιαξε και της χάρισε.

Η Σπυριδούλα και ο Αμπντού

Η Σπυριδούλα Σούκη γνώρισε τον Αμπντού από την Γκάνα μέσω του προγράμματος «Road» που παρακολούθησε από τα Γιάννενα και έχτισαν μια σχέση που οι δεσμοί της δεν έσπασαν μετά την εγκατάσταση του 19χρονου πρόσφυγα στην Αθήνα.

«Αυτό που κυρίως έχω να σας μεταφέρω είναι ότι αν και εκ πρώτης όψεως περιμένει κανείς ότι η μεντορική σχέση αναπτύσσει κυρίως τον μεντορευόμενο, αυτό που εισπράττεις ως μέντορας είναι στο πολλαπλάσιο. Πολλές φορές, έπιασα τον εαυτό μου να αντλώ δύναμη από αυτή τη σχέση και κυρίως να αναθεωρώ πράγματα και καταστάσεις και να σκέφτομαι λίγο διαφορετικά από πριν. Βέβαια, χρειάζομαι αρκετή δουλειά ακόμη...» λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η κ.Σούκη δηλώνοντας παράλληλα περήφανη για το «παιδί» της. «Δεν το βάζει κάτω με τίποτα, έχει λύσεις για όλα και συζητούμε σαν φίλοι. Πολλές φορές, μάλιστα, νιώθω ότι εκείνος είναι ο μέντορας και όχι ο μεντορευόμενος» αναφέρει η κ. Σούκη.

Μαζί με τον Αμπντού, ο οποίος επιλέγει να ντύνεται πολλές φορές με παραδοσιακές αφρικανικές ενδυμασίες, έβγαιναν για περπάτημα, βόλτες στην πόλη, ακόμη και για ποδόσφαιρο με τον γιο της κ. Σούκη. «Θέλει έναν άνθρωπο που να έχει μια σταθερή σχέση μαζί του και να μπορεί να τον συμβουλεύεται» τονίζει η μεντόρισσα. Ο Αμπντού πήγε σχολείο στα Γιάννενα, έμαθε ελληνικά, ξεκίνησε να δουλεύει και πλέον βρίσκεται στην Αθήνα όπου συνεχίζει τις σπουδές του ως τεχνικός εγκαταστάσεων κλιματιστικών. Μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, υπογραμμίζει τη σπουδαιότητα του προγράμματος μέσα από το οποίο γνώρισε την μεντόρισσά του με την οποία αισθανόταν άνετα να συζητάει και να βγαίνει μαζί της. Είναι δε ενδεικτικό, ότι παρά το γεγονός ότι έχει μετακομίσει τον τελευταίο καιρό στην Αθήνα, μιλάνε συχνά στο τηλέφωνο και πρόσφατα ταξίδεψε μέχρι τα Γιάννενα για να την επισκεφθεί.

Εξαιρετικά εποικοδομητική η σύνδεση νεαρών προσφύγων με μέντορες

Τα δύο προγράμματα mentoring που υλοποιήθηκαν από την ΑΡΣΙΣ στη Θεσσαλονίκη και στα Ιωάννινα απευθύνονταν σε ανήλικους ασυνόδευτους και νέους ως 21 ετών πρόσφυγες, για να διευκολύνουν την κοινωνική τους ένταξη μέσα από διαδικασία προσωπικής σχέσης που ενθαρρύνει, συμβουλεύει, δικτυώνει με ασφάλεια τον έφηβο ή την έφηβη στα πρώτα βήματα προς την ενηλικίωση.

Αρχικά, από τον Δεκέμβριο του 2018 έως τον Μάιο του 2022, υλοποιήθηκε το πρόγραμμα RΕ-GENERATIONS στοχεύοντας στην ενίσχυση της υποστήριξης σε νεαρούς υπηκόους τρίτων χωρών, ηλικίας 18-21, μέσα από την ενεργή συμμετοχή των εθελοντών πολιτών (μέντορες). Συγχρηματοδοτήθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και υλοποιήθηκε σε τρεις ευρωπαϊκές χώρες, στην Ιταλία (DCI), στην Ισπανία (PDR) και στην Ελλάδα (ΑΡΣΙΣ). Στη διάρκεια του προγράμματος υποστηρίχθηκαν ψυχοκοινωνικά, μέσα από ατομικές και ομαδικές δράσεις, 86 νεαροί πρόσφυγες και δημιουργήθηκαν 42 μεντορικές σχέσεις.

Τέλη Ιανουαρίου του 2024 ολοκληρώνεται και το πρόγραμμα «RoAD to Adulthood», που στοχεύει στην ενίσχυση της υποστήριξης των ασυνόδευτων παιδιών και νέων ηλικίας 16-21, συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και υλοποιείται σε 4 ευρωπαϊκές χώρες: στην Ελλάδα (ΑΡΣΙΣ) η οποία έχει τον ηγετικό ρόλο στην σύμπραξη των εταίρων, στην Ιταλία (DCI), στην Ισπανία (PDR) και στην Ολλανδία (Mentoring Europe). Η ομάδα έργου παρείχε μέχρι τώρα συμβουλευτική και ψυχοκοινωνική υποστήριξη σε 160 σσυνόδευτα παιδιά και νέους πρόσφυγες και δημιουργήθηκαν 15 σχέσεις μεταξύ μεντόρων και νέων.

«Από την εμπειρία μας στην υλοποίηση προγραμμάτων mentoring, παρατηρούμε ότι η σύνδεση των ασυνόδευτων ανηλίκων ηλικίας 16+ με ενεργούς πολίτες - μέντορες έχει αποδειχθεί εξαιρετικά εποικοδομητική. Η δημιουργία αυτής της σχέσης έχει θετικές επιδράσεις, συμβάλλοντας στην ενίσχυση της αυτοεκτίμησης, της ψυχικής ανθεκτικότητας και της ετοιμότητας τους για την αντιμετώπιση των προκλήσεων που σχετίζονται με την ενηλικίωση. Επιπλέον, συμβάλλει στη βελτίωση των συναισθηματικών δεξιοτήτων για την αντιμετώπιση συγκρούσεων και τη διαχείριση του τραύματος αναλογιζόμενοι πως αρκετά από τα εμπόδια και τις αντιξοότητες με τα οποία έρχονται αντιμέτωποι οι ασυνόδευτοι ανήλικοι κατά την ενηλικίωση τους, είναι κοινά με εκείνα που βιώνουν τα παιδιά που μεγαλώνουν σε ιδρύματα παιδικής προστασίας» αναφέρει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Νίκη Γκόντα, κοινωνική λειτουργός και υπεύθυνη του προγράμματος στην ΑΡΣΙΣ.

Στη φάση ολοκλήρωσης πλέον του δεύτερου προγράμματος mentoring, η κ. Γκόντα ευχαριστεί όλους τους πολίτες που ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα της ΑΡΣΙΣ να αναλάβουν ένα ρόλο ενεργό στη ζωή των ασυνόδευτων παιδιών και νέων προσφύγων αλλά και τα παιδιά που τους εμπιστευτήκαν. «Τους ευχαριστούμε», καταλήγει, «γιατί παρά τις όποιες αντιξοότητες βίωναν, ακόμη και αν η Ελλάδα δεν ήταν ο προορισμός τους, ακόμη και αν στην αρχή ήταν δύσκολο για αυτούς να κατανοήσουν τον ρόλο του μέντορα, εκείνοι αντί να στρέφονται περισσότερο στον εαυτό τους αποφάσιζαν να συναντούν τους μέντορές τους και να επενδύουν στη σχέση και στο νέο άνθρωπο που γνώριζαν».