Έχει ασπρόμαυρο περίβλημα για την αποφυγή της υπερδιέργερσης που προκαλούν σε παιδιά με αυτισμό τα έντονα χρώματα, είναι κατασκευασμένο από λείο πλαστικό υλικό με κάποια λούτρινα σημεία, έχει ενσωματωμένα ροδάκια για κίνηση και μπορεί να σταθεί σε όρθια θέση. Τα μάτια του είναι φωτιζόμενα με δυνατότητα απενεργοποίησης και οι εκφράσεις του προσώπου του απλοποιημένες.

Είναι το ρομπότ Panda, με το όνομα Bady, το οποίο μπορεί να λειτουργήσει ως διαμεσολαβητής για την ενίσχυση της κοινωνικής αλληλεπίδρασης παιδιών με διαταραχές στο φάσμα του αυτισμού. Παρουσιάστηκε σε ημερίδα με τίτλο «Συμπεριληπτική Πολιτική και Τεχνολογίες Αιχμής» που διοργανώθηκε στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ατόμων με Αναπηρία (3η Δεκεμβρίου).

O Bady, ρομπότ Κοινωνικής Αρωγής σχεδιάστηκε και αναπτύχθηκε από μέλη του Εργαστηρίου Αναπτυξιακών Διαταραχών-Αυτισμού ( https://labautism.uom.gr/ ), για να βοηθά τα παιδιά με διαταραχές φάσματος αυτισμού να επικεντρώνονται στις δραστηριότητές και στις πληροφορίες που δέχονται ευκολότερα.

Ο σχεδιασμός του βασίζεται στη θεωρία ότι τα ζωομορφικά ρομπότ δεν προσομοιάζουν τον άνθρωπο, επομένως τα παιδιά με έντονα χαρακτηριστικά στο φάσμα του αυτισμού, δηλαδή με πολλά αισθητηριακά προβλήματα, είναι πιθανόν να νιώθουν λιγότερο άγχος ή φόβο κατά την αλληλεπίδραση μαζί του, τόνισε η Ελένη Γκιόλντα εκπαιδευτικός γενικής και ειδικής αγωγής, μέλος του εργαστηρίου Αναπτυξιακών Διαταραχών - Αυτισμού του Πανεπιστημίου Μακεδονίας.

Το ρομπότ διαθέτει δύο ηχεία και οπτικό σύστημα ανίχνευσης φωτεινότητας και προσανατολισμού, μικρόφωνο, αισθητήρες αφής, δυνατότητα παραγωγής ομιλίας. Ο σχεδιασμός του είναι ασφαλής για παιδιά, έχει ανθεκτικότητα και λειτουργεί μέσω WoZ ρύθμισης απομακρυσμένης σύνδεσης, που φέρει τον τίτλο της ταινίας Wizard of Oz. O εκπαιδευτής κάθεται σε κάποιο σημείο και με κάποια εφαρμογή κρυφά από το παιδί χειρίζεται το ρομπότ. Έτσι διασφαλίζεται η δυνατότητα προσαρμογής στις ανάγκες του παιδιού και σε απρόοπτα, δηλαδή σε περίπτωση έναρξης επεισοδίου εκνευρισμού μπορεί ο εκπαιδευτής να αλλάζει την πορεία της συνεδρίας και της δραστηριότητας.

Αναφερόμενη στην εφαρμογή του ρομπότ σε καινοτόμο πρόγραμμα είπε ότι αποτελείται από τέσσερις άξονες:

- Aνακούφιση και μείωση του άγχους. Σε πρώτη φάση γίνεται μία γνωριμία του παιδιού με το ρομπότ με στόχο την εξοικείωση και ο χειρισμός γίνεται διακριτικά από τον εκπαιδευτικό. Το παιδί αλληλεπιδρά κάνοντας μία απλή συζήτηση με κάποιο σενάριο που έχει σχεδιαστεί από πριν, γίνονται ερωτήσεις ανοιχτού τύπου και ακολουθούν επιβραβεύσεις. Η δεύτερη φάση βασίζεται στη γνωστική και συμπεριφορική θεραπεία, χρησιμοποιείται για τη μείωση του στρες και το ρομπότ καθοδηγεί το παιδί ώστε να εκτελέσει ασκήσεις χαλάρωσης. Οι δραστηριότητες είναι σαν παιχνίδια που παίζει το παιδί με συνεργάτη το ρομπότ και επικουρικά λειτουργεί ο δάσκαλος.

- Ενίσχυση της επικοινωνίας. Σημαντική είναι η παροχή ενισχυτών (π.χ. αισθητηριακές επιβραβεύσεις- ήχοι, τραγούδια που αρέσουν στο παιδί) μετά την ολοκλήρωση της κάθε δραστηριότητας. Έτσι είναι πιθανότερη η εμφάνιση θετικών συμπεριφορών και επικοινωνίας. Οι δραστηριότητες είναι σαν παιχνίδια που παίζει το παιδί με συνεργάτη το ρομπότ και επικουρικά λειτουργεί ο δάσκαλος. Επίσης η δραστηριότητα αυθόρμητα αιτήματα στοχεύει στην ανάπτυξη της ικανότητας των παιδιών να εκφράζουν αιτήματα (φως, μουσική, ιστορία , χορός) και να κατανοούν τη διαδικασία αιτίου-αποτελέσματος.

- Κοινωνικές δεξιότητες. Περιλαμβάνονται φάση εξοικείωσης και παιχνίδια μίμησης και εναλλαγής σειράς, παιχνίδια συναισθηματικής και κοινωνικής κατανόησης.

- Κινητικές δεξιότητες. Καθρεπτισμός και ρομποτικές δραστηριότητες κίνησης βοηθούν στην εξάσκηση της αδρής κινητικότητας (ισορροπία, συγχρονισμό, συντονισμό, μίμηση). Επίσης περιλαμβάνονται παιχνίδια κατανόησης της οπτικής του άλλου.

Η χρήση της ρομποτικής τεχνολογίας για παιδιά με αυτισμό - εντάσσεται στην κατηγορία της ρομποτικής κοινωνικής αρωγής- έχει αποτελέσει τομέα μεγάλου ενδιαφέροντος και μελέτης την τελευταία δεκαετία, υπογράμμισε η κ. Γκιόλντα σημειώνοντας ότι στο μέλλον θα ήταν χρήσιμο να εφαρμοστούν παρεμβάσεις με το ρομπότ-Panda σε μεγάλη κλίμακα και σε διαφορετικά πλαίσια, όπως σχολεία και ειδικά κέντρα αποκατάστασης, προκειμένου να ελεχθεί η αποτελεσματικότητά του στον κοινωνικό τομέα, στην επικοινωνία, στη διαχείριση συμπεριφοράς και στις κινητικές δεξιότητες και να προσαρμοστεί κατάλληλα.

Το Εργαστήριο Αυτισμού του ΠΑΜΑΚ συνεργάζεται με τα μέλη ΔΕΠ, ερευνητές του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας και άλλων Πανεπιστημίων, Ιδρυμάτων και Ινστιτούτων (ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος, EKETA κ.α.).

«Η 3η Δεκεμβρίου Ημέρα Αναστοχασμού»

Η ανταλλαγή απόψεων ανάμεσα σε φορείς της τεχνολογίας, της εκπαίδευσης, της αξιολόγησης και γονέων ατόμων με αναπτυξιακές διαταραχές - αυτισμό σχετικά με την κοινωνική συμπερίληψη, την αυτόνομη διαβίωση, τη δημιουργική και παραγωγική αποκατάσταση και συμπερίληψη των ατόμων με αναπτυξιακές διαταραχές ήταν ο στόχος της ημερίδας που διοργανώθηκε από την αναπληρώτρια καθηγήτρια του Τμήματος Εκπαιδευτικής και Κοινωνικής Πολιτικής και διευθύντρια του Εργαστηρίου Αναπτυξιακών Διαταραχών-Αυτισμού https://labautism.uom.gr/) του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, Χριστίνα Συριοπούλου - Δελλή.

«Τα θέματα της ημερίδας ακουμπούν στη σημερινή αναγκαιότητα της μετεξέλιξης του σχολείου μας σε ένα συμπεριληπτικό, ενταξιακό, ενιαίο σχολείο με την εφαρμογή καινοτόμων προγραμμάτων και με τη βοήθεια των νέων τεχνολογιών» υπογράμμισε ο Ιωάννης Μπουσδούνης προϊστάμενος Δ/νσης Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης του υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων.

«Ενσυναίσθηση, σχεδιασμός προγραμμάτων, συνεργασία σχολείου – φορέων, επαγγελματικές δεξιότητες, διεπιστημονικότητα, πρώιμη παρέμβαση, έννοιες από εισηγήσεις της ημερίδας είναι στόχοι που θέλουμε να πετύχουμε στην εκπαίδευση ως επίσημη πολιτεία και ως υπουργείο Παιδείας», τόνισε.

Η έννοια της συμπερίληψης αναφέρεται στη φιλοσοφία της αποδοχής και την παροχή ενός πλαισίου μέσα στο οποίο όλα τα παιδιά -ανεξαρτήτως κατάστασης, εθνικότητας, φύλου, αναπηρίας- μπορούν να εκτιμηθούν ισότιμα και να αντιμετωπίζονται με σεβασμό. Αφορά την άρση των εμποδίων που μπορεί να αντιμετωπίζουν μαθητές με αναπηρία ως προς την πρόσβαση και την ισότιμη συμμετοχή τους στην εκπαίδευση, την παροχή ίσων εκπαιδευτικών ευκαιριών και την προώθηση της κοινωνικής και συναισθηματικής τους ανάπτυξης μέσα από το σχολικό πλαίσιο. Σε μία συμπεριληπτική τάξη η ποικιλομορφία θεωρείται πλεονέκτημα για την εκπαίδευση και το σχολείο συνολικά προωθώντας έτσι τη συμμετοχή όλων των μαθητών στην εκπαιδευτική διαδικασία και υιοθετώντας πρακτικές, όπως η ομαδοσυνεργατική μάθηση και η χρήση της τεχνολογίας για εκπαιδευτικούς σκοπούς, συμπλήρωσε ο κ. Μπουσδούνης.

Υπολογίζεται ότι το 15% του παγκόσμιου πληθυσμού υποφέρει από κάποια μορφή αναπηρίας, ποσοστό που αντιστοιχεί σε πάνω από 1 δισεκατομμύριο άτομα παγκοσμίως, επισήμανε η διευθύντρια του Εργαστηρίου Αναπτυξιακών Διαταραχών-Αυτισμού του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, Χριστίνα Συριοπούλου - Δελλή. Στο 1 δισεκατομμύριο των ατόμων με κάποια μορφή αναπηρίας, ένα στα πέντε είναι γυναίκα και το 46% είναι άνω των 60 ετών, διευκρίνισε.

Η 3η Δεκεμβρίου αποτελεί ετήσια εκδήλωση με σκοπό την ενίσχυση της ευαισθητοποίησης σχετικά με τη δημιουργία ενός μέλλοντος όπου τα άτομα με αναπηρία θα βιώσουν χωρίς εμπόδια και διακρίσεις ίσες ευκαιρίες σε κάθε πτυχή της καθημερινότητάς τους και της κοινωνικής αλληλεπίδρασης τους συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος ισότιμης ένταξης σε επαγγελματικούς χώρους. Είναι ημέρα αναστοχασμού και αξιολόγησης σχετικά με το κατά πόσο συγκλίνουμε ως κράτη, κοινωνίες και θεσμοί προς το πνεύμα της» τόνισε η κ. Συριοπούλου-Δελλή.

Στον χαιρετισμό του ο Κοσμήτορας της Σχολής Κοινωνικών, Ανθρωπιστικών Επιστημών και Τεχνών του ΠΑΜΑΚ, Αθανάσιος Ζέρβας τόνισε ότι η ημερίδα διερευνά συστηματικά τα τόσο σοβαρά ζητήματα σχετικά με τις αναπτυξιακές διαταραχές και τον αυτισμό και κινητοποιεί τη συζήτηση για περαιτέρω συνεργασία των φορέων εκπαίδευσης και τεχνολογίας.