Το αίνιγμα του Covid-19: Γιατί ο κορονοϊός κάνει… διακρίσεις
03/05/2020 17:45
03/05/2020 17:45
Ο κοροναϊός έχει σκοτώσει τόσους πολλούς ανθρώπους στο Ιράν που η χώρα κατέφυγε σε μαζικές ταφές, όμως στο γειτονικό Ιράκ, ο αριθμός των νεκρών είναι μικρότερος από 100.
Η Δομηνικανή Δημοκρατία ανέφερε σχεδόν 7.600 κρούσματα, ενώ μερικά χιλιόμετρα πιο πέρα, η Αϊτή έχει καταγράψει μόλις 85! Στην Ινδονησία, χιλιάδες άνθρωποι πιστεύεται ότι πέθαναν από τον κορονoϊό, όμως στη γειτονική της Μαλαισία το αυστηρό lockdown κρατήσει τους θανάτους σε περίπου 100.
Ο κοροναϊός έχει αγγίξει σχεδόν κάθε χώρα στη γη, αλλά ο αντίκτυπός του είναι αν μη τι άλλο παράξενος. Παγκόσμιες μητροπόλεις όπως η Νέα Υόρκη, το Παρίσι και το Λονδίνο έχουν πληγεί βάναυσα, ενώ πλήθος μεγαλουπόλεων όπως η Μπανγκόκ, η Βαγδάτη, το Νέο Δελχί και το Λάγος έχουν, μέχρι στιγμής, αποφύγει την επαφή με τον Covid-19 σε μεγάλο βαθμό.
Το ερώτημα γιατί ο ιός έχει κατακλύσει ορισμένα μέρη και άφησε άλλους σχετικά ανέγγιχτους είναι ένα παζλ που γέννησε πολλές θεωρίες και εικασίες, αλλά δεν έχει οριστικές απαντήσεις. Αυτή η γνώση, όμως είναι καίρια ως προς τον τρόπο με τον οποίο οι χώρες ανταποκρίνονται στον ιό, ως προς τον προσδιορισμό του ποιος κινδυνεύει και φυσικά ως προς την άρση ή μη των κατά τόπους lockdown. |
Υπάρχουν ήδη εκατοντάδες μελέτες σε όλο τον κόσμο που εξετάζουν πώς τα δημογραφικά στοιχεία, οι προϋπάρχουσες συνθήκες και η γενετική μπορεί να επηρεάσουν τη μεγάλη διακύμανση των επιπτώσεων.
Οι γιατροί στη Σαουδική Αραβία μελετούν εάν οι γενετικές διαφορές μπορούν να βοηθήσουν στην εξήγηση διαφορετικών επιπέδων σοβαρότητας σε περιπτώσεις Covid-19 μεταξύ Σαουδάραβων, ενώ επιστήμονες στη Βραζιλία εξετάζουν τη σχέση μεταξύ γενετικής και επιπλοκών από την ασθένεια. Ομάδες σε πολλές χώρες μελετούν εάν τα κοινά φάρμακα υπέρτασης ενδέχεται να επιδεινώσουν τη σοβαρότητα της νόσου και εάν ένα συγκεκριμένο εμβόλιο φυματίωσης μπορεί να κάνει το αντίθετο.
Πολλές αναπτυσσόμενες χώρες με ζεστά κλίματα και νέους πληθυσμούς έχουν ξεφύγει από τα χειρότερα, υποδηλώνοντας ότι η θερμοκρασία και τα δημογραφικά στοιχεία θα μπορούσαν να είναι παράγοντες. Όμως χώρες όπως το Περού, η Ινδονησία και η Βραζιλία, οι τροπικές χώρες που βλέπουν την επιδημία σε έξαρση, καταρρίπτουν στην πράξη αυτόν τον συλλογισμό.
Τα δρακόντεια μέτρα κοινωνικής απόστασης και πρώιμου lockdown ήταν σαφώς αποτελεσματικά, αλλά η Μιανμάρ και η Καμπότζη που δεν έκαναν τίποτα από τα δυο, κατέγραψαν ελάχιστα κρούσματα. Μια θεωρία είναι πως ο ιός δεν έχει φτάσει ακόμα σε αυτές τις χώρες και σ’ αυτό συνηγορεί και το παράδειγμα της Ρωσίας και της Τουρκίας φάνηκαν να είναι καλά μέχρι που ξαφνικά όλα άλλαξαν.
Ο χρόνος μπορεί ακόμα να αποδειχθεί ο μεγαλύτερος ισοσταθμιστής: Η ισπανική γρίπη που ξέσπασε στις Ηνωμένες Πολιτείες το 1918 φάνηκε να πέφτει κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού μόνο και μόνο για να επιστρέψει με μια θανατηφόρα ένταση το φθινόπωρο και ένα τρίτο κύμα το επόμενο έτος. Τελικά έφτασε σε μακρινά μέρη όπως νησιά στην Αλάσκα και τον Νότιο Ειρηνικό και μολύνθηκε το ένα τρίτο του παγκόσμιου πληθυσμού.
«Είμαστε πολύ αρχικό στάδιο με αυτήν την ασθένεια», δήλωσε ο Δρ Ashish Jha, διευθυντής του Harvard Global Health Research Institute. "Αν αυτό ήταν ένα παιχνίδι μπέιζμπολ, θα ήταν ο δεύτερος γύρος και μέχρι να φτάσουμε στον ένατο και τελευταίο, ο υπόλοιπος κόσμος που μοιάζει τώρα ότι δεν έχει επηρεαστεί, δεν αποκλείεται να το πάθει"
Οι γιατροί που μελετούν μολυσματικές ασθένειες σε όλο τον κόσμο λένε ότι δεν έχουν ακόμη αρκετά δεδομένα για να λάβουν μια πλήρη επιδημιολογική εικόνα και ότι τα κενά στις πληροφορίες σε πολλές χώρες το καθιστούν επικίνδυνο να εξαχθούν συμπεράσματα. Τα τεστ είναι ελάχιστα σε πολλά μέρη, οδηγώντας σε τεράστιες υποτιμήσεις της προόδου του ιού και οι θάνατοι σχεδόν σίγουρα υπολογίζονται όλοι.
Ωστόσο, τα μοτίβα είναι σαφή. Ακόμα και σε μέρη με απίστευτα θλιβερά ρεκόρ και προβληματικά συστήματα υγείας, δε μπορούν να κρυφτούν οι μαζικές ταφές ή τα νοσοκομεία που απομακρύνουν τους άρρωστους κατά χιλιάδες.
Οι συνεντεύξεις με περισσότερους από δύο δωδεκάδες εμπειρογνώμονες μολυσματικών ασθενειών, υγειονομικούς, επιδημιολόγους και ακαδημαϊκούς σε όλο τον κόσμο υποδηλώνουν τέσσερις βασικούς παράγοντες που θα μπορούσαν να βοηθήσουν να εξηγήσουν πού ευδοκιμεί ο ιός και πού δεν συμβαίνει: δημογραφικά στοιχεία, κουλτούρα ζωής, περιβάλλον και ταχύτητα των κυβερνητικών αντιδράσεων.
Κάθε πιθανή εξήγηση συνοδεύεται από σημαντικές επιφυλάξεις. Εάν ένας γηράσκων πληθυσμός είναι ο πιο ευάλωτος, για παράδειγμα, η Ιαπωνία θα έπρεπε να βρίσκεται στην κορυφή της μακάβριας λίστας κι όμως απέχει παρασάγγας.
Ωστόσο, αυτοί είναι οι παρακάτω παράγοντες όπως πιστεύουν οι ειδικοί είναι καθοριστικοί:
Η Δύναμη της Νεότητας
Πολλές χώρες που έχουν γλιτώσει από μαζικές επιδημίες έχουν σχετικά νεότερους πληθυσμούς.
Οι νέοι είναι πιο πιθανό να παρουσιάσουν ήπια συμπτώματα ή να είναι και εντελώς ασυμπτωματικοί ή ακόμη και ελάχιστα μεταδοτικοί, σύμφωνα με τον Robert Bollinger, καθηγητή μολυσματικών ασθενειών στην Ιατρική Σχολή Johns Hopkins. Και είναι λιγότερο πιθανό να έχουν ορισμένα προβλήματα υγείας που μπορούν να κάνουν τον Covid-19, την ασθένεια που προκαλείται από τον κοροναϊό, ιδιαίτερα θανατηφόρο, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας.
Η Αφρική - με περίπου 45.000 καταγεγραμμένα κρούσματα, ένα μικρό ποσοστό αναλογικά με τα 1,3 δισεκατομμυρίων ανθρώπων που ζουν εκεί- είναι η ήπειρος με τον πιο νεαρό πληθυσμό στον κόσμο, με πάνω από το 60% του πληθυσμού της κάτω των 25 ετών. Στην Ταϊλάνδη και το Νατζάφ του Ιράκ, τοπικοί αξιωματούχοι υγείας διαπίστωσαν ότι η ηλικιακή ομάδα 20-29 ετών είχε το υψηλότερο ποσοστό μόλυνσης, αλλά συχνά έδειξε λίγα συμπτώματα.
Αντίθετα, η εθνική διάμεση ηλικία στην Ιταλία, μια από τις χώρες που επλήγησαν περισσότερο, είναι μεγαλύτερη από 45. Η μέση ηλικία εκείνων που πέθαναν από τον Covid-19 ήταν περίπου 80.
Οι νέοι τείνουν να έχουν ισχυρότερο ανοσοποιητικό σύστημα, το οποίο μπορεί να οδηγήσει σε ηπιότερα συμπτώματα, δήλωσε ο Josip Car, ειδικός στον πληθυσμό και την παγκόσμια υγεία στο Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Nanyang της Σιγκαπούρης.
Στη Σιγκαπούρη και τη Σαουδική Αραβία, για παράδειγμα, οι περισσότερες από τις λοιμώξεις είναι μεταξύ ξένων μεταναστών εργαζομένων, πολλοί από αυτούς ζουν ο ένας πάνω στον άλλο σε μικροσκοπικούς κοιτώνες. Ωστόσο, πολλοί από αυτούς τους εργαζομένους είναι νέοι και σε φόρμα και δεν χρειάζονται νοσηλεία.
Μαζί με τη νεολαία, η σχετική καλή υγεία μπορεί να μειώσει τον αντίκτυπο του ιού μεταξύ εκείνων που έχουν μολυνθεί, ενώ ορισμένες προϋπάρχουσες καταστάσεις - ιδίως υπέρταση, διαβήτης και παχυσαρκία - μπορούν να επιδεινώσουν τη σοβαρότητα, λένε ερευνητές στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Υπάρχουν αξιοσημείωτες εξαιρέσεις από τη δημογραφική θεωρία. Η Ιαπωνία, με τον γηραιότερο μέσο πληθυσμό του κόσμου, έχει καταγράψει λιγότερους από 520 θανάτους, αν και τα αυξημένα τεστ του τελευταίου διαστήματος δείχνουν μεγάλη αύξηση στο ιικό φορτίο του πληθυσμού.
Η περιοχή του Γουαϊά του Ισημερινού, το επίκεντρο μιας επιδημίας που μπορεί να έχει στοιχίσει έως και 7.000 ζωές, είναι μια από τις νεότερες της χώρας, με μόνο το 11% των κατοίκων της άνω των 60 ετών.
Και ο Δρ Jha του Χάρβαρντ προειδοποιεί ότι ορισμένοι νέοι που δεν παρουσιάζουν συμπτώματα είναι επίσης πολύ μεταδοτικοί για λόγους που δεν είναι καλά κατανοητοί.
Η κοινωνική κουλτούρα
Ο τρόπος ζωής μιας χώρας, η κουλτούρα της που έχει για παράδειγμα την κοινωνική απόσταση στην καθημερινότητα των πολιτών, μπορεί να προσφέρει σε ορισμένες χώρες περισσότερη προστασία, ανέφεραν οι επιδημιολόγοι.
Στην Ταϊλάνδη και την Ινδία, όπου οι αριθμοί των κρουσμάτων είναι σχετικά χαμηλοί, οι άνθρωποι χαιρετούν ο ένας τον άλλον από απόσταση, με τις παλάμες να ενώνονται όπως στην προσευχή. Στην Ιαπωνία και τη Νότια Κορέα, οι άνθρωποι υποκλίνονται και πολύ πριν φτάσει ο κορονοϊός, συνήθιζαν να φορούν μάσκες προσώπου όταν αισθάνονταν αδιαθεσία.
Σε μεγάλο μέρος του αναπτυσσόμενου κόσμου, το έθιμο της φροντίδας των ηλικιωμένων στο σπίτι οδηγεί σε λιγότερα γηροκομεία, τα οποία έχουν υποστεί τραγικές συνέπειες στη Δύση.
Ωστόσο, υπάρχουν αξιοσημείωτες εξαιρέσεις στη θεωρία της απόστασης λόγω κουλτούρας. Σε πολλά μέρη της Μέσης Ανατολής, όπως το Ιράκ και οι χώρες του Περσικού Κόλπου, οι άνδρες συχνά αγκαλιάζονται ή κάνουν χειραψίες όταν συναντιούνται, αλλά οι περισσότεροι δεν αρρωσταίνουν.
Αυτό που θα μπορούσε να ονομαστεί «εθνική απόσταση» έχει επίσης αποδειχθεί επωφελές. Οι χώρες που είναι σχετικά απομονωμένες έχουν αποκομίσει οφέλη για την υγεία από την απομόνωσή τους.
Τα απομακρυσμένα έθνη, όπως μερικά στον Νότιο Ειρηνικό και τμήματα της υποσαχάριας Αφρικής, δεν έχουν πλημμυρίσει με επισκέπτες που φέρνουν τον ιό μαζί τους. Οι ειδικοί στον τομέα της υγείας στην Αφρική αναφέρουν τα περιορισμένα ταξίδια από το εξωτερικό ως ίσως τον κύριο λόγο για το σχετικά χαμηλό ποσοστό μόλυνσης της ηπείρου.
Χώρες που είναι λιγότερο προσβάσιμες για πολιτικούς λόγους, όπως η Βενεζουέλα ή λόγω συγκρούσεων, όπως η Συρία και η Λιβύη, έχουν επίσης προστατευτεί κάπως από την έλλειψη ταξιδιωτών, όπως και χώρες όπως ο Λίβανος και το Ιράκ, οι οποίες ήταν σε πολιτικό αναβρασμό τους τελευταίους μήνες.
Η έλλειψη δημόσιων συγκοινωνιών στις αναπτυσσόμενες χώρες μπορεί επίσης να έχει μειώσει την εξάπλωση του ιού εκεί.
Θερμότητα και φως
Η γεωγραφία της πανδημίας - η οποία εξαπλώθηκε ραγδαία κατά τη διάρκεια του χειμώνα σε χώρες με εύκρατο κλίμα όπως η Ιταλία και οι Ηνωμένες Πολιτείες και ήταν σχεδόν αόρατη σε θερμότερες χώρες όπως το Τσαντ ή η Γουϊάνα - φάνηκε να υποδηλώνει ότι ο ιός δεν τα πηγαίνει καλά με τη ζέστη. Άλλοι κορονοϊοί, όπως αυτοί που προκαλούν το κοινό κρυολόγημα, είναι λιγότερο μεταδοτικοί σε θερμότερα, υγρά κλίματα.
Αλλά οι ερευνητές λένε ότι η ιδέα ότι ο ζεστός καιρός μπορεί να απωθήσει τον ιό είναι ευσεβής πόθος. Μερικές από τα επίκεντρα της πανδημίας όπου ο ιός χτυπά βίαια ήταν μέρη όπως η περιοχή του Αμαζονίου στη Βραζιλία κι άλλες τροπικές περιοχές.
«Η καλύτερη εικασία είναι ότι οι καλοκαιρινές συνθήκες θα βοηθήσουν αλλά είναι απίθανο από μόνες τους να οδηγήσουν σε σημαντική επιβράδυνση της διασποράς ή σε μείωση των περιπτώσεων», δήλωσε ο Marc Lipsitch, διευθυντής του Κέντρου Δυναμικής Μεταδοτικής Νόσου στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ.
Ο ιός που προκαλεί τον Covid-19 φαίνεται να είναι τόσο μεταδοτικός ώστε να μετριάσει οποιαδήποτε ευεργετική επίδραση της θερμότητας και της υγρασίας, δήλωσε ο Δρ Raul Rabadan, βιολόγος στο Πανεπιστήμιο Columbia.
Όμως, άλλες πτυχές των θερμών κλιμάτων, όπως το γεγονός ότι οι άνθρωποι περνούν περισσότερο χρόνο έξω, θα μπορούσαν να βοηθήσουν.
«Οι άνθρωποι που ζουν σε εσωτερικούς χώρους σε κλειστά περιβάλλοντα μπορεί να προωθήσουν την ανακυκλοφορία ιών, αυξάνοντας την πιθανότητα να προσβληθούν από την ασθένεια», δήλωσε ο κ. Car του Nanyang Technological University.
Οι υπεριώδεις ακτίνες του άμεσου ηλιακού φωτός αναστέλλουν την διασπορά αυτού του κορονοϊού, σύμφωνα με μια μελέτη οικολογικών μοντέλων στο Πανεπιστήμιο του Κονέκτικατ. Επομένως, οι επιφάνειες σε ηλιόλουστα μέρη μπορεί να είναι λιγότερο πιθανό να παραμείνουν μολυσμένες, αλλά η μετάδοση συνήθως συμβαίνει μέσω της επαφής με ένα μολυσμένο άτομο, όχι αγγίζοντας μια επιφάνεια.
Κανένας επιστήμονας δεν έχει υπονοήσει καν ότι η ακτινοβολία φωτός σε ένα μολυσμένο άτομο, όπως είπε ο Πρόεδρος Τραμπ, θα ήταν μια αποτελεσματική θεραπεία. Και οι τροπικές συνθήκες μπορεί να έχουν ωθήσει μερικούς ανθρώπους σε μια ψευδή αίσθηση ασφάλειας.
«Οι άνθρωποι έλεγαν ‘Είναι ζεστά εδώ, τίποτα δεν θα συμβεί σε μένα’», δήλωσε η Δρ Doménica Cevallos, ιατρική ερευνήτρια στον Ισημερινό. «Κάποιοι έβγαιναν ακόμη και με σκοπό να κάνουν ηλιοθεραπεία, πιστεύοντας ότι θα τους προστατεύσει από μολύνσεις».
Πρώιμα και αυστηρά lockdown
Χώρες που «κλείδωσαν» νωρίς, όπως η Ελλάδα, μπόρεσαν να αποφύγουν μολύνσεις εξαιτίας της ανεξέλεγκτης διασποράς, κάτι που αποδεικνύει την αποτελεσματικότητα των κοινωνικών αποστάσεων και των καραντίνων στην συγκράτηση του ιού.
Στην Αφρική, χώρες με πικρή εμπειρία σε φονικές επιδημίες όπως ο H.I.V., η φυματίωση και ο Έμπολα ήξεραν τη διαδικασία και αντέδρασαν γρήγορα.
Το προσωπικό του αεροδρομίου από τη Σιέρα Λεόνε προς την Ουγκάντα έπαιρνε θερμοκρασίες (από τότε που διαπιστώθηκε ότι ήταν λιγότερο αποτελεσματικό μέτρο) και κρατούσε τα στοιχεία των επιβατών, ενώ όλοι φορούσαν μάσκες καιρό πριν οι ΗΠΑ και η Ευρώπη λάβουν τέτοιες προφυλάξεις.
Η Σενεγάλη και η Ρουάντα έκλεισαν τα σύνορά τους και ανακοίνωσαν απαγόρευση κυκλοφορίας όταν είχαν ακόμη πολύ λίγα κρούσματα, ενώ αμέσως τα υπουργεία Υγείας ξεκίνησαν την γνωστή πια σε όλους μας ιχνηλάτηση.
Κι όλα αυτά σε χώρες φτωχές που η υγεία βασίζεται στην καλοσύνη των ξένων δωρητών.
Η Σιέρα Λεόνε επανέθεσε σε εφαρμογή τα πρωτόκολλα παρακολούθησης ασθενειών που είχαν θεσπιστεί μετά το ξέσπασμα του Έμπολα το 2014, εξαιτίας του οποίου έχασαν τη ζωή τους σχεδόν 4.000 άνθρωποι. Η κυβέρνηση δημιούργησε κέντρα έκτακτης ανάγκης σε κάθε περιοχή και προσέλαβε 14.000 εργαζόμενους, 1.500 εκ των οποίων εκπαιδεύονται ως ιχνηλάτες επαφής, παρόλο που η Σιέρα Λεόνε έχει μόνο περίπου 155 επιβεβαιωμένα κρούσματα.
Δεν είναι ξεκάθαρο, ωστόσο, ποιος θα πληρώσει για τους μισθούς του ή για έξοδα όπως μοτοσικλέτες και αδιάβροχα για να τα διατηρήσει σε λειτουργία κατά την ερχόμενη περίοδο.
Η Ουγκάντα, η οποία επίσης υπέφερε κατά τη διάρκεια της μετάδοσης του Έμπολα, έβαλε άμεσα σε καραντίνα ταξιδιώτες από το Ντουμπάι, αφού από εκεί έφτασε το πρώτο καταγεγραμμένο κρούσμα. Οι αρχές εντόπισαν επίσης περίπου 800 άλλους που είχαν ταξιδέψει από το Ντουμπάι τις προηγούμενες εβδομάδες.
Οι υγειονομικές αρχές της Ουγκάντα ελέγχουν επίσης περίπου 1.000 οδηγούς φορτηγών την ημέρα. Ωστόσο, πολλοί από αυτούς που βρίσκονται θετικοί προέρχονται από την Τανζανία και την Κένυα, χώρες που δεν έχουν ανάλογη αυστηρή αντιμετώπιση του ιού, κάτι που προκαλεί ανησυχίες πως ο κορονοϊός θα συνεχίσει να κάνει το ταξίδι του στην Αφρική.
Τα lockdown, με απαγορεύσεις θρησκευτικών και αθλητικών εκδηλώσεων, λειτουργούν ξεκάθαρα, λέει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας. Περισσότερο από ένα μήνα μετά το κλείσιμο των εθνικών συνόρων, των σχολείων και των περισσότερων επιχειρήσεων, χώρες από την Ταϊλάνδη έως την Ιορδανία έχουν δει τα κρούσματα να μειώνονται.
Στη Μέση Ανατολή, το εκτεταμένο κλείσιμο τζαμιών, ιερών και εκκλησιών έγινε σχετικά νωρίς και πιθανότατα βοήθησε στην αναστολή της εξάπλωσης σε πολλές χώρες.
Αξιοσημείωτη εξαίρεση ήταν το Ιράν, το οποίο δεν έκλεισε μερικά από τα μεγαλύτερα ιερά του μέχρι τις 18 Μαρτίου, έναν ολόκληρο μήνα αφότου κατέγραψε το πρώτο του κρούσμα στην πόλη προσκυνήματος του Κουμ. Η επιδημία εξαπλώθηκε γρήγορα από εκεί, σκοτώνοντας χιλιάδες στη χώρα και εξαπλώνοντας τον ιό πέρα από τα σύνορα καθώς οι προσκυνητές επέστρεψαν στο σπίτι τους.
Εξίσου αποτελεσματικό με το lockdown, σε χώρες που δεν διαθέτουν ισχυρό δίχτυ κοινωνικής ασφάλειας και εκείνες όπου οι περισσότεροι άνθρωποι εργάζονται στην άτυπη οικονομία, ζητώντας το κλείσιμο επιχειρήσεων και απαιτώντας από τους ανθρώπους να καταφύγουν στη θέση τους θα είναι δύσκολο να διατηρηθούν για πολύ. Όταν οι άνθρωποι αναγκάζονται να επιλέξουν μεταξύ κοινωνικής απόστασης και σίτισης των οικογενειών τους, επιλέγουν την τελευταία.
Αντίθετα, ορισμένες χώρες στις οποίες οι αρχές αντέδρασαν αργά και με επιτακτική εφαρμογή των lockdown φαίνεται απέφυγαν τη διασπορά. Η Καμπότζη και το Λάος και οι δύο είχαν μικρά ποσοστά λοιμώξεων όταν εφαρμόστηκαν λίγα μέτρα κοινωνικής απόστασης, αλλά καμιά από τις δυο δεν κατέγραψε νέο κρούσμα για τρεις εβδομάδες.
Ο Λίβανος, του οποίου οι μουσουλμάνοι και οι χριστιανοί πολίτες πηγαίνουν συχνά σε προσκυνήματα αντίστοιχα με το Ιράν και την Ιταλία, θα έπρεπε να είχε υψηλό αριθμό μολύνσεων. Κι όμως δεν έχει. «Απλώς δεν είδαμε ό,τι περιμέναμε», δήλωσε ο Δρ Roy Nasnas, σύμβουλος μολυσματικών ασθενειών στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Geitaoui στη Βηρυτό. "Δεν ξέρουμε γιατί."
Μια παρτίδα… ζάρια
Τέλος, οι περισσότεροι ειδικοί συμφωνούν ότι ενδέχεται να μην υπάρχει κανένας συγκεκριμένος λόγος για να χτυπηθούν ορισμένες χώρες και άλλες να όχι. Η απάντηση είναι πιθανό να είναι ένας συνδυασμός των παραπάνω παραγόντων, καθώς και ένας άλλος που ανέφεραν οι ερευνητές: καθαρή τύχη.
Χώρες με την ίδια κουλτούρα και κλίμα θα μπορούσαν να έχουν πολύ διαφορετικά αποτελέσματα εάν ένα μολυσμένο άτομο παρευρίσκεται σε μια πολυσύχναστη κοινωνική περίσταση, μετατρέποντάς το σε αυτό που οι ερευνητές αποκαλούν κρούσμα λόγω υπερδιάδοσης.
Αυτό συνέβη όταν ένας επιβάτης μόλυνε 634 άτομα στο κρουαζιερόπλοιο Diamond Princess στα ανοικτά των ακτών της Ιαπωνίας, όταν ένας προσβεβλημένος επισκέπτης παρευρέθηκε σε μια μεγάλη κηδεία στο Όλμπανι, και όταν μια 61χρονη γυναίκα πήγε στην εκκλησία στο Νταέγκου της Νότιας Κορέας, εξαπλώνοντας την ασθένεια σε εκατοντάδες προσκυνητές και έπειτα σε χιλιάδες άλλους Κορεάτες.
Επειδή ένα μολυσμένο άτομο μπορεί να μην εμφανίσει συμπτώματα για μια εβδομάδα ή περισσότερο, ακόμη και καθόλου, η ασθένεια εξαπλώνεται αθόρυβα, εκθετικά και φαινομενικά τυχαία. Αν η γυναίκα στο Νταέγκου έμενε σπίτι εκείνη την Κυριακή του περασμένου Φεβρουαρίου, το ξέσπασμα της επιδημίας στη Νότια Κορέα μπορεί να ήταν ακόμη και κατά το ήμισυ μικρότερο.
Ορισμένες χώρες που «θα έπρεπε» να έχουν πλημμυρίσει από κρούσματα, αυτό δεν έχει συμβεί, αφήνοντας τους ερευνητές να ψάχνουν το γιατί.
Η Ταϊλάνδη ανέφερε το πρώτο επιβεβαιωμένο κρούσμα κορονοϊού εκτός Κίνας στα μέσα Ιανουαρίου, από έναν ταξιδιώτη από την Ουχάν και στις κρίσιμες εβδομάδες που ακολούθησαν συνέχισε να υποδέχεται σωρηδόν επισκέπτες από την κινεζική πόλη. Για κάποιο λόγο, αυτοί οι τουρίστες δεν προκάλεσαν καμιά μετάδοση του ιού.
Και όταν οι χώρες κάνουν όλα τα λανθασμένα πράγματα και εξακολουθούν να καταλήγουν φαινομενικά στον… αφρό, οι επιστήμονες μπερδεύονται περαιτέρω.
«Στην Ινδονησία, έχουμε έναν υπουργό υγείας που πιστεύει ότι μπορείτε να προσευχηθείτε για τον Covid-19 και αυτό είναι αρκετό», δήλωσε ο Δρ Pandu Riono, ειδικός για τις μολυσματικές ασθένειες στο Πανεπιστήμιο της Ινδονησίας. «Αλλά είμαστε τυχεροί που έχουμε τόσα πολλά νησιά στη χώρα μας που περιορίζουν τα ταξίδια και ίσως τις μολύνσεις». "Δεν υπάρχει τίποτα άλλο που κάνουμε σωστά", πρόσθεσε, βάζοντας το δικό του λιθαράκι στη συνέχιση του αινίγματος…
Πηγή: New York Times
Ο κοροναϊός έχει σκοτώσει τόσους πολλούς ανθρώπους στο Ιράν που η χώρα κατέφυγε σε μαζικές ταφές, όμως στο γειτονικό Ιράκ, ο αριθμός των νεκρών είναι μικρότερος από 100.
Η Δομηνικανή Δημοκρατία ανέφερε σχεδόν 7.600 κρούσματα, ενώ μερικά χιλιόμετρα πιο πέρα, η Αϊτή έχει καταγράψει μόλις 85! Στην Ινδονησία, χιλιάδες άνθρωποι πιστεύεται ότι πέθαναν από τον κορονoϊό, όμως στη γειτονική της Μαλαισία το αυστηρό lockdown κρατήσει τους θανάτους σε περίπου 100.
Ο κοροναϊός έχει αγγίξει σχεδόν κάθε χώρα στη γη, αλλά ο αντίκτυπός του είναι αν μη τι άλλο παράξενος. Παγκόσμιες μητροπόλεις όπως η Νέα Υόρκη, το Παρίσι και το Λονδίνο έχουν πληγεί βάναυσα, ενώ πλήθος μεγαλουπόλεων όπως η Μπανγκόκ, η Βαγδάτη, το Νέο Δελχί και το Λάγος έχουν, μέχρι στιγμής, αποφύγει την επαφή με τον Covid-19 σε μεγάλο βαθμό.
Το ερώτημα γιατί ο ιός έχει κατακλύσει ορισμένα μέρη και άφησε άλλους σχετικά ανέγγιχτους είναι ένα παζλ που γέννησε πολλές θεωρίες και εικασίες, αλλά δεν έχει οριστικές απαντήσεις. Αυτή η γνώση, όμως είναι καίρια ως προς τον τρόπο με τον οποίο οι χώρες ανταποκρίνονται στον ιό, ως προς τον προσδιορισμό του ποιος κινδυνεύει και φυσικά ως προς την άρση ή μη των κατά τόπους lockdown. |
Υπάρχουν ήδη εκατοντάδες μελέτες σε όλο τον κόσμο που εξετάζουν πώς τα δημογραφικά στοιχεία, οι προϋπάρχουσες συνθήκες και η γενετική μπορεί να επηρεάσουν τη μεγάλη διακύμανση των επιπτώσεων.
Οι γιατροί στη Σαουδική Αραβία μελετούν εάν οι γενετικές διαφορές μπορούν να βοηθήσουν στην εξήγηση διαφορετικών επιπέδων σοβαρότητας σε περιπτώσεις Covid-19 μεταξύ Σαουδάραβων, ενώ επιστήμονες στη Βραζιλία εξετάζουν τη σχέση μεταξύ γενετικής και επιπλοκών από την ασθένεια. Ομάδες σε πολλές χώρες μελετούν εάν τα κοινά φάρμακα υπέρτασης ενδέχεται να επιδεινώσουν τη σοβαρότητα της νόσου και εάν ένα συγκεκριμένο εμβόλιο φυματίωσης μπορεί να κάνει το αντίθετο.
Πολλές αναπτυσσόμενες χώρες με ζεστά κλίματα και νέους πληθυσμούς έχουν ξεφύγει από τα χειρότερα, υποδηλώνοντας ότι η θερμοκρασία και τα δημογραφικά στοιχεία θα μπορούσαν να είναι παράγοντες. Όμως χώρες όπως το Περού, η Ινδονησία και η Βραζιλία, οι τροπικές χώρες που βλέπουν την επιδημία σε έξαρση, καταρρίπτουν στην πράξη αυτόν τον συλλογισμό.
Τα δρακόντεια μέτρα κοινωνικής απόστασης και πρώιμου lockdown ήταν σαφώς αποτελεσματικά, αλλά η Μιανμάρ και η Καμπότζη που δεν έκαναν τίποτα από τα δυο, κατέγραψαν ελάχιστα κρούσματα. Μια θεωρία είναι πως ο ιός δεν έχει φτάσει ακόμα σε αυτές τις χώρες και σ’ αυτό συνηγορεί και το παράδειγμα της Ρωσίας και της Τουρκίας φάνηκαν να είναι καλά μέχρι που ξαφνικά όλα άλλαξαν.
Ο χρόνος μπορεί ακόμα να αποδειχθεί ο μεγαλύτερος ισοσταθμιστής: Η ισπανική γρίπη που ξέσπασε στις Ηνωμένες Πολιτείες το 1918 φάνηκε να πέφτει κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού μόνο και μόνο για να επιστρέψει με μια θανατηφόρα ένταση το φθινόπωρο και ένα τρίτο κύμα το επόμενο έτος. Τελικά έφτασε σε μακρινά μέρη όπως νησιά στην Αλάσκα και τον Νότιο Ειρηνικό και μολύνθηκε το ένα τρίτο του παγκόσμιου πληθυσμού.
«Είμαστε πολύ αρχικό στάδιο με αυτήν την ασθένεια», δήλωσε ο Δρ Ashish Jha, διευθυντής του Harvard Global Health Research Institute. "Αν αυτό ήταν ένα παιχνίδι μπέιζμπολ, θα ήταν ο δεύτερος γύρος και μέχρι να φτάσουμε στον ένατο και τελευταίο, ο υπόλοιπος κόσμος που μοιάζει τώρα ότι δεν έχει επηρεαστεί, δεν αποκλείεται να το πάθει"
Οι γιατροί που μελετούν μολυσματικές ασθένειες σε όλο τον κόσμο λένε ότι δεν έχουν ακόμη αρκετά δεδομένα για να λάβουν μια πλήρη επιδημιολογική εικόνα και ότι τα κενά στις πληροφορίες σε πολλές χώρες το καθιστούν επικίνδυνο να εξαχθούν συμπεράσματα. Τα τεστ είναι ελάχιστα σε πολλά μέρη, οδηγώντας σε τεράστιες υποτιμήσεις της προόδου του ιού και οι θάνατοι σχεδόν σίγουρα υπολογίζονται όλοι.
Ωστόσο, τα μοτίβα είναι σαφή. Ακόμα και σε μέρη με απίστευτα θλιβερά ρεκόρ και προβληματικά συστήματα υγείας, δε μπορούν να κρυφτούν οι μαζικές ταφές ή τα νοσοκομεία που απομακρύνουν τους άρρωστους κατά χιλιάδες.
Οι συνεντεύξεις με περισσότερους από δύο δωδεκάδες εμπειρογνώμονες μολυσματικών ασθενειών, υγειονομικούς, επιδημιολόγους και ακαδημαϊκούς σε όλο τον κόσμο υποδηλώνουν τέσσερις βασικούς παράγοντες που θα μπορούσαν να βοηθήσουν να εξηγήσουν πού ευδοκιμεί ο ιός και πού δεν συμβαίνει: δημογραφικά στοιχεία, κουλτούρα ζωής, περιβάλλον και ταχύτητα των κυβερνητικών αντιδράσεων.
Κάθε πιθανή εξήγηση συνοδεύεται από σημαντικές επιφυλάξεις. Εάν ένας γηράσκων πληθυσμός είναι ο πιο ευάλωτος, για παράδειγμα, η Ιαπωνία θα έπρεπε να βρίσκεται στην κορυφή της μακάβριας λίστας κι όμως απέχει παρασάγγας.
Ωστόσο, αυτοί είναι οι παρακάτω παράγοντες όπως πιστεύουν οι ειδικοί είναι καθοριστικοί:
Η Δύναμη της Νεότητας
Πολλές χώρες που έχουν γλιτώσει από μαζικές επιδημίες έχουν σχετικά νεότερους πληθυσμούς.
Οι νέοι είναι πιο πιθανό να παρουσιάσουν ήπια συμπτώματα ή να είναι και εντελώς ασυμπτωματικοί ή ακόμη και ελάχιστα μεταδοτικοί, σύμφωνα με τον Robert Bollinger, καθηγητή μολυσματικών ασθενειών στην Ιατρική Σχολή Johns Hopkins. Και είναι λιγότερο πιθανό να έχουν ορισμένα προβλήματα υγείας που μπορούν να κάνουν τον Covid-19, την ασθένεια που προκαλείται από τον κοροναϊό, ιδιαίτερα θανατηφόρο, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας.
Η Αφρική - με περίπου 45.000 καταγεγραμμένα κρούσματα, ένα μικρό ποσοστό αναλογικά με τα 1,3 δισεκατομμυρίων ανθρώπων που ζουν εκεί- είναι η ήπειρος με τον πιο νεαρό πληθυσμό στον κόσμο, με πάνω από το 60% του πληθυσμού της κάτω των 25 ετών. Στην Ταϊλάνδη και το Νατζάφ του Ιράκ, τοπικοί αξιωματούχοι υγείας διαπίστωσαν ότι η ηλικιακή ομάδα 20-29 ετών είχε το υψηλότερο ποσοστό μόλυνσης, αλλά συχνά έδειξε λίγα συμπτώματα.
Αντίθετα, η εθνική διάμεση ηλικία στην Ιταλία, μια από τις χώρες που επλήγησαν περισσότερο, είναι μεγαλύτερη από 45. Η μέση ηλικία εκείνων που πέθαναν από τον Covid-19 ήταν περίπου 80.
Οι νέοι τείνουν να έχουν ισχυρότερο ανοσοποιητικό σύστημα, το οποίο μπορεί να οδηγήσει σε ηπιότερα συμπτώματα, δήλωσε ο Josip Car, ειδικός στον πληθυσμό και την παγκόσμια υγεία στο Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Nanyang της Σιγκαπούρης.
Στη Σιγκαπούρη και τη Σαουδική Αραβία, για παράδειγμα, οι περισσότερες από τις λοιμώξεις είναι μεταξύ ξένων μεταναστών εργαζομένων, πολλοί από αυτούς ζουν ο ένας πάνω στον άλλο σε μικροσκοπικούς κοιτώνες. Ωστόσο, πολλοί από αυτούς τους εργαζομένους είναι νέοι και σε φόρμα και δεν χρειάζονται νοσηλεία.
Μαζί με τη νεολαία, η σχετική καλή υγεία μπορεί να μειώσει τον αντίκτυπο του ιού μεταξύ εκείνων που έχουν μολυνθεί, ενώ ορισμένες προϋπάρχουσες καταστάσεις - ιδίως υπέρταση, διαβήτης και παχυσαρκία - μπορούν να επιδεινώσουν τη σοβαρότητα, λένε ερευνητές στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Υπάρχουν αξιοσημείωτες εξαιρέσεις από τη δημογραφική θεωρία. Η Ιαπωνία, με τον γηραιότερο μέσο πληθυσμό του κόσμου, έχει καταγράψει λιγότερους από 520 θανάτους, αν και τα αυξημένα τεστ του τελευταίου διαστήματος δείχνουν μεγάλη αύξηση στο ιικό φορτίο του πληθυσμού.
Η περιοχή του Γουαϊά του Ισημερινού, το επίκεντρο μιας επιδημίας που μπορεί να έχει στοιχίσει έως και 7.000 ζωές, είναι μια από τις νεότερες της χώρας, με μόνο το 11% των κατοίκων της άνω των 60 ετών.
Και ο Δρ Jha του Χάρβαρντ προειδοποιεί ότι ορισμένοι νέοι που δεν παρουσιάζουν συμπτώματα είναι επίσης πολύ μεταδοτικοί για λόγους που δεν είναι καλά κατανοητοί.
Η κοινωνική κουλτούρα
Ο τρόπος ζωής μιας χώρας, η κουλτούρα της που έχει για παράδειγμα την κοινωνική απόσταση στην καθημερινότητα των πολιτών, μπορεί να προσφέρει σε ορισμένες χώρες περισσότερη προστασία, ανέφεραν οι επιδημιολόγοι.
Στην Ταϊλάνδη και την Ινδία, όπου οι αριθμοί των κρουσμάτων είναι σχετικά χαμηλοί, οι άνθρωποι χαιρετούν ο ένας τον άλλον από απόσταση, με τις παλάμες να ενώνονται όπως στην προσευχή. Στην Ιαπωνία και τη Νότια Κορέα, οι άνθρωποι υποκλίνονται και πολύ πριν φτάσει ο κορονοϊός, συνήθιζαν να φορούν μάσκες προσώπου όταν αισθάνονταν αδιαθεσία.
Σε μεγάλο μέρος του αναπτυσσόμενου κόσμου, το έθιμο της φροντίδας των ηλικιωμένων στο σπίτι οδηγεί σε λιγότερα γηροκομεία, τα οποία έχουν υποστεί τραγικές συνέπειες στη Δύση.
Ωστόσο, υπάρχουν αξιοσημείωτες εξαιρέσεις στη θεωρία της απόστασης λόγω κουλτούρας. Σε πολλά μέρη της Μέσης Ανατολής, όπως το Ιράκ και οι χώρες του Περσικού Κόλπου, οι άνδρες συχνά αγκαλιάζονται ή κάνουν χειραψίες όταν συναντιούνται, αλλά οι περισσότεροι δεν αρρωσταίνουν.
Αυτό που θα μπορούσε να ονομαστεί «εθνική απόσταση» έχει επίσης αποδειχθεί επωφελές. Οι χώρες που είναι σχετικά απομονωμένες έχουν αποκομίσει οφέλη για την υγεία από την απομόνωσή τους.
Τα απομακρυσμένα έθνη, όπως μερικά στον Νότιο Ειρηνικό και τμήματα της υποσαχάριας Αφρικής, δεν έχουν πλημμυρίσει με επισκέπτες που φέρνουν τον ιό μαζί τους. Οι ειδικοί στον τομέα της υγείας στην Αφρική αναφέρουν τα περιορισμένα ταξίδια από το εξωτερικό ως ίσως τον κύριο λόγο για το σχετικά χαμηλό ποσοστό μόλυνσης της ηπείρου.
Χώρες που είναι λιγότερο προσβάσιμες για πολιτικούς λόγους, όπως η Βενεζουέλα ή λόγω συγκρούσεων, όπως η Συρία και η Λιβύη, έχουν επίσης προστατευτεί κάπως από την έλλειψη ταξιδιωτών, όπως και χώρες όπως ο Λίβανος και το Ιράκ, οι οποίες ήταν σε πολιτικό αναβρασμό τους τελευταίους μήνες.
Η έλλειψη δημόσιων συγκοινωνιών στις αναπτυσσόμενες χώρες μπορεί επίσης να έχει μειώσει την εξάπλωση του ιού εκεί.
Θερμότητα και φως
Η γεωγραφία της πανδημίας - η οποία εξαπλώθηκε ραγδαία κατά τη διάρκεια του χειμώνα σε χώρες με εύκρατο κλίμα όπως η Ιταλία και οι Ηνωμένες Πολιτείες και ήταν σχεδόν αόρατη σε θερμότερες χώρες όπως το Τσαντ ή η Γουϊάνα - φάνηκε να υποδηλώνει ότι ο ιός δεν τα πηγαίνει καλά με τη ζέστη. Άλλοι κορονοϊοί, όπως αυτοί που προκαλούν το κοινό κρυολόγημα, είναι λιγότερο μεταδοτικοί σε θερμότερα, υγρά κλίματα.
Αλλά οι ερευνητές λένε ότι η ιδέα ότι ο ζεστός καιρός μπορεί να απωθήσει τον ιό είναι ευσεβής πόθος. Μερικές από τα επίκεντρα της πανδημίας όπου ο ιός χτυπά βίαια ήταν μέρη όπως η περιοχή του Αμαζονίου στη Βραζιλία κι άλλες τροπικές περιοχές.
«Η καλύτερη εικασία είναι ότι οι καλοκαιρινές συνθήκες θα βοηθήσουν αλλά είναι απίθανο από μόνες τους να οδηγήσουν σε σημαντική επιβράδυνση της διασποράς ή σε μείωση των περιπτώσεων», δήλωσε ο Marc Lipsitch, διευθυντής του Κέντρου Δυναμικής Μεταδοτικής Νόσου στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ.
Ο ιός που προκαλεί τον Covid-19 φαίνεται να είναι τόσο μεταδοτικός ώστε να μετριάσει οποιαδήποτε ευεργετική επίδραση της θερμότητας και της υγρασίας, δήλωσε ο Δρ Raul Rabadan, βιολόγος στο Πανεπιστήμιο Columbia.
Όμως, άλλες πτυχές των θερμών κλιμάτων, όπως το γεγονός ότι οι άνθρωποι περνούν περισσότερο χρόνο έξω, θα μπορούσαν να βοηθήσουν.
«Οι άνθρωποι που ζουν σε εσωτερικούς χώρους σε κλειστά περιβάλλοντα μπορεί να προωθήσουν την ανακυκλοφορία ιών, αυξάνοντας την πιθανότητα να προσβληθούν από την ασθένεια», δήλωσε ο κ. Car του Nanyang Technological University.
Οι υπεριώδεις ακτίνες του άμεσου ηλιακού φωτός αναστέλλουν την διασπορά αυτού του κορονοϊού, σύμφωνα με μια μελέτη οικολογικών μοντέλων στο Πανεπιστήμιο του Κονέκτικατ. Επομένως, οι επιφάνειες σε ηλιόλουστα μέρη μπορεί να είναι λιγότερο πιθανό να παραμείνουν μολυσμένες, αλλά η μετάδοση συνήθως συμβαίνει μέσω της επαφής με ένα μολυσμένο άτομο, όχι αγγίζοντας μια επιφάνεια.
Κανένας επιστήμονας δεν έχει υπονοήσει καν ότι η ακτινοβολία φωτός σε ένα μολυσμένο άτομο, όπως είπε ο Πρόεδρος Τραμπ, θα ήταν μια αποτελεσματική θεραπεία. Και οι τροπικές συνθήκες μπορεί να έχουν ωθήσει μερικούς ανθρώπους σε μια ψευδή αίσθηση ασφάλειας.
«Οι άνθρωποι έλεγαν ‘Είναι ζεστά εδώ, τίποτα δεν θα συμβεί σε μένα’», δήλωσε η Δρ Doménica Cevallos, ιατρική ερευνήτρια στον Ισημερινό. «Κάποιοι έβγαιναν ακόμη και με σκοπό να κάνουν ηλιοθεραπεία, πιστεύοντας ότι θα τους προστατεύσει από μολύνσεις».
Πρώιμα και αυστηρά lockdown
Χώρες που «κλείδωσαν» νωρίς, όπως η Ελλάδα, μπόρεσαν να αποφύγουν μολύνσεις εξαιτίας της ανεξέλεγκτης διασποράς, κάτι που αποδεικνύει την αποτελεσματικότητα των κοινωνικών αποστάσεων και των καραντίνων στην συγκράτηση του ιού.
Στην Αφρική, χώρες με πικρή εμπειρία σε φονικές επιδημίες όπως ο H.I.V., η φυματίωση και ο Έμπολα ήξεραν τη διαδικασία και αντέδρασαν γρήγορα.
Το προσωπικό του αεροδρομίου από τη Σιέρα Λεόνε προς την Ουγκάντα έπαιρνε θερμοκρασίες (από τότε που διαπιστώθηκε ότι ήταν λιγότερο αποτελεσματικό μέτρο) και κρατούσε τα στοιχεία των επιβατών, ενώ όλοι φορούσαν μάσκες καιρό πριν οι ΗΠΑ και η Ευρώπη λάβουν τέτοιες προφυλάξεις.
Η Σενεγάλη και η Ρουάντα έκλεισαν τα σύνορά τους και ανακοίνωσαν απαγόρευση κυκλοφορίας όταν είχαν ακόμη πολύ λίγα κρούσματα, ενώ αμέσως τα υπουργεία Υγείας ξεκίνησαν την γνωστή πια σε όλους μας ιχνηλάτηση.
Κι όλα αυτά σε χώρες φτωχές που η υγεία βασίζεται στην καλοσύνη των ξένων δωρητών.
Η Σιέρα Λεόνε επανέθεσε σε εφαρμογή τα πρωτόκολλα παρακολούθησης ασθενειών που είχαν θεσπιστεί μετά το ξέσπασμα του Έμπολα το 2014, εξαιτίας του οποίου έχασαν τη ζωή τους σχεδόν 4.000 άνθρωποι. Η κυβέρνηση δημιούργησε κέντρα έκτακτης ανάγκης σε κάθε περιοχή και προσέλαβε 14.000 εργαζόμενους, 1.500 εκ των οποίων εκπαιδεύονται ως ιχνηλάτες επαφής, παρόλο που η Σιέρα Λεόνε έχει μόνο περίπου 155 επιβεβαιωμένα κρούσματα.
Δεν είναι ξεκάθαρο, ωστόσο, ποιος θα πληρώσει για τους μισθούς του ή για έξοδα όπως μοτοσικλέτες και αδιάβροχα για να τα διατηρήσει σε λειτουργία κατά την ερχόμενη περίοδο.
Η Ουγκάντα, η οποία επίσης υπέφερε κατά τη διάρκεια της μετάδοσης του Έμπολα, έβαλε άμεσα σε καραντίνα ταξιδιώτες από το Ντουμπάι, αφού από εκεί έφτασε το πρώτο καταγεγραμμένο κρούσμα. Οι αρχές εντόπισαν επίσης περίπου 800 άλλους που είχαν ταξιδέψει από το Ντουμπάι τις προηγούμενες εβδομάδες.
Οι υγειονομικές αρχές της Ουγκάντα ελέγχουν επίσης περίπου 1.000 οδηγούς φορτηγών την ημέρα. Ωστόσο, πολλοί από αυτούς που βρίσκονται θετικοί προέρχονται από την Τανζανία και την Κένυα, χώρες που δεν έχουν ανάλογη αυστηρή αντιμετώπιση του ιού, κάτι που προκαλεί ανησυχίες πως ο κορονοϊός θα συνεχίσει να κάνει το ταξίδι του στην Αφρική.
Τα lockdown, με απαγορεύσεις θρησκευτικών και αθλητικών εκδηλώσεων, λειτουργούν ξεκάθαρα, λέει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας. Περισσότερο από ένα μήνα μετά το κλείσιμο των εθνικών συνόρων, των σχολείων και των περισσότερων επιχειρήσεων, χώρες από την Ταϊλάνδη έως την Ιορδανία έχουν δει τα κρούσματα να μειώνονται.
Στη Μέση Ανατολή, το εκτεταμένο κλείσιμο τζαμιών, ιερών και εκκλησιών έγινε σχετικά νωρίς και πιθανότατα βοήθησε στην αναστολή της εξάπλωσης σε πολλές χώρες.
Αξιοσημείωτη εξαίρεση ήταν το Ιράν, το οποίο δεν έκλεισε μερικά από τα μεγαλύτερα ιερά του μέχρι τις 18 Μαρτίου, έναν ολόκληρο μήνα αφότου κατέγραψε το πρώτο του κρούσμα στην πόλη προσκυνήματος του Κουμ. Η επιδημία εξαπλώθηκε γρήγορα από εκεί, σκοτώνοντας χιλιάδες στη χώρα και εξαπλώνοντας τον ιό πέρα από τα σύνορα καθώς οι προσκυνητές επέστρεψαν στο σπίτι τους.
Εξίσου αποτελεσματικό με το lockdown, σε χώρες που δεν διαθέτουν ισχυρό δίχτυ κοινωνικής ασφάλειας και εκείνες όπου οι περισσότεροι άνθρωποι εργάζονται στην άτυπη οικονομία, ζητώντας το κλείσιμο επιχειρήσεων και απαιτώντας από τους ανθρώπους να καταφύγουν στη θέση τους θα είναι δύσκολο να διατηρηθούν για πολύ. Όταν οι άνθρωποι αναγκάζονται να επιλέξουν μεταξύ κοινωνικής απόστασης και σίτισης των οικογενειών τους, επιλέγουν την τελευταία.
Αντίθετα, ορισμένες χώρες στις οποίες οι αρχές αντέδρασαν αργά και με επιτακτική εφαρμογή των lockdown φαίνεται απέφυγαν τη διασπορά. Η Καμπότζη και το Λάος και οι δύο είχαν μικρά ποσοστά λοιμώξεων όταν εφαρμόστηκαν λίγα μέτρα κοινωνικής απόστασης, αλλά καμιά από τις δυο δεν κατέγραψε νέο κρούσμα για τρεις εβδομάδες.
Ο Λίβανος, του οποίου οι μουσουλμάνοι και οι χριστιανοί πολίτες πηγαίνουν συχνά σε προσκυνήματα αντίστοιχα με το Ιράν και την Ιταλία, θα έπρεπε να είχε υψηλό αριθμό μολύνσεων. Κι όμως δεν έχει. «Απλώς δεν είδαμε ό,τι περιμέναμε», δήλωσε ο Δρ Roy Nasnas, σύμβουλος μολυσματικών ασθενειών στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Geitaoui στη Βηρυτό. "Δεν ξέρουμε γιατί."
Μια παρτίδα… ζάρια
Τέλος, οι περισσότεροι ειδικοί συμφωνούν ότι ενδέχεται να μην υπάρχει κανένας συγκεκριμένος λόγος για να χτυπηθούν ορισμένες χώρες και άλλες να όχι. Η απάντηση είναι πιθανό να είναι ένας συνδυασμός των παραπάνω παραγόντων, καθώς και ένας άλλος που ανέφεραν οι ερευνητές: καθαρή τύχη.
Χώρες με την ίδια κουλτούρα και κλίμα θα μπορούσαν να έχουν πολύ διαφορετικά αποτελέσματα εάν ένα μολυσμένο άτομο παρευρίσκεται σε μια πολυσύχναστη κοινωνική περίσταση, μετατρέποντάς το σε αυτό που οι ερευνητές αποκαλούν κρούσμα λόγω υπερδιάδοσης.
Αυτό συνέβη όταν ένας επιβάτης μόλυνε 634 άτομα στο κρουαζιερόπλοιο Diamond Princess στα ανοικτά των ακτών της Ιαπωνίας, όταν ένας προσβεβλημένος επισκέπτης παρευρέθηκε σε μια μεγάλη κηδεία στο Όλμπανι, και όταν μια 61χρονη γυναίκα πήγε στην εκκλησία στο Νταέγκου της Νότιας Κορέας, εξαπλώνοντας την ασθένεια σε εκατοντάδες προσκυνητές και έπειτα σε χιλιάδες άλλους Κορεάτες.
Επειδή ένα μολυσμένο άτομο μπορεί να μην εμφανίσει συμπτώματα για μια εβδομάδα ή περισσότερο, ακόμη και καθόλου, η ασθένεια εξαπλώνεται αθόρυβα, εκθετικά και φαινομενικά τυχαία. Αν η γυναίκα στο Νταέγκου έμενε σπίτι εκείνη την Κυριακή του περασμένου Φεβρουαρίου, το ξέσπασμα της επιδημίας στη Νότια Κορέα μπορεί να ήταν ακόμη και κατά το ήμισυ μικρότερο.
Ορισμένες χώρες που «θα έπρεπε» να έχουν πλημμυρίσει από κρούσματα, αυτό δεν έχει συμβεί, αφήνοντας τους ερευνητές να ψάχνουν το γιατί.
Η Ταϊλάνδη ανέφερε το πρώτο επιβεβαιωμένο κρούσμα κορονοϊού εκτός Κίνας στα μέσα Ιανουαρίου, από έναν ταξιδιώτη από την Ουχάν και στις κρίσιμες εβδομάδες που ακολούθησαν συνέχισε να υποδέχεται σωρηδόν επισκέπτες από την κινεζική πόλη. Για κάποιο λόγο, αυτοί οι τουρίστες δεν προκάλεσαν καμιά μετάδοση του ιού.
Και όταν οι χώρες κάνουν όλα τα λανθασμένα πράγματα και εξακολουθούν να καταλήγουν φαινομενικά στον… αφρό, οι επιστήμονες μπερδεύονται περαιτέρω.
«Στην Ινδονησία, έχουμε έναν υπουργό υγείας που πιστεύει ότι μπορείτε να προσευχηθείτε για τον Covid-19 και αυτό είναι αρκετό», δήλωσε ο Δρ Pandu Riono, ειδικός για τις μολυσματικές ασθένειες στο Πανεπιστήμιο της Ινδονησίας. «Αλλά είμαστε τυχεροί που έχουμε τόσα πολλά νησιά στη χώρα μας που περιορίζουν τα ταξίδια και ίσως τις μολύνσεις». "Δεν υπάρχει τίποτα άλλο που κάνουμε σωστά", πρόσθεσε, βάζοντας το δικό του λιθαράκι στη συνέχιση του αινίγματος…
Πηγή: New York Times
ΣΧΟΛΙΑ