ΑΠΟΨΕΙΣ

Το 2022 πιθανόν να ζούμε σε μια διαφορετική Ευρώπη. Η Μέρκελ απέρχεται και ένας ετερόκλιτος συνασπισμός κομμάτων θα την διαδεχθεί φέρνοντας την αβεβαιότητα όχι μόνο στην Γερμανία, αλλά σε ολόκληρη την ΕΕ. Αναμφίβολα, η Ανγκ. Μέρκελ, παρ’ όλη την βραδύτητα των αντανακλαστικών της, ήταν ένας παράγοντας σταθερότητας στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα εδώ και δεκαέξι χρόνια. Με την στιβαρή πολιτική της και την πειθαρχημένη προσωπικότητά της έδωσε την γερμανική διάσταση στον γαλλογερμανικό άξονα, εκμεταλλευόμενη και τις εμφανείς αδυναμίες των Σαρκοζί και Ολάντ. Αυτό είχε ως συνέπεια να έχουμε μια γερμανοποιημένη ΕΕ. Αυτή η περίοδος φαίνεται πως τερματίζεται το φθινόπωρο του 2021 με τις εθνικές εκλογές στην Γερμανία.

Το πρόβλημα μεγεθύνεται αν συνυπολογίσουμε πως το 2022 είναι εκλογική χρονιά για την Γαλλία, με την Μαρί Λεπέν να φαίνεται ότι μπορεί να πετύχει αυτό που δεν πέτυχε στις προηγούμενες εκλογές. Να νικήσει. Γίνεται νομίζω αντιληπτό τι θα σημάνει για την Ευρώπη μία Γερμανία με κυβερνητική αστάθεια και μία Γαλλία με πρόεδρο την Λεπέν. Με πολλή μεγάλη δυσκολία θα μπορούμε να μιλάμε για γαλλογερμανικό άξονα. Ας φανταστούμε τι επίπεδο συνεργασίας θα μπορούσε να υπάρξει μεταξύ μιας κυβέρνησης με βασικό κορμό τους Γερμανούς Πράσινους με την Γαλλία της Μαρί Λεπέν.

Είναι σαφές ότι η ΕΕ θα κληθεί εντός του 2022 να πάρει αποφάσεις για ένα νέο σύμφωνο σταθερότητας που θα καλύπτει τις ανάγκες της εποχής μετά την πανδημία. Εδώ ανακύπτει ένα βασικό ερώτημα. Θα επανέλθουν οι περιοριστικές πολιτικές της δημοσιονομικής πειθαρχίας που χαρακτήριζαν τις «ενάρετες» χώρες του Βορρά; Στο όνομα της καταπολέμησης του πληθωρισμού θα κλείσουν οι κάνουλες παροχής ρευστότητας από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα;

Ή μήπως θα επικρατήσει μια άλλη αντίληψη για την πορεία της ΕΕ; Με ένα νέο σύμφωνο, με νέους κανόνες και νέες πολιτικές, χωρίς τους ασφυκτικούς περιορισμούς της δημοσιονομικής πειθαρχίας. Το χειρότερο σενάριο είναι η ΕΕ του 2022 να μην μπορεί να αποφασίσει για την νέα πορεία της.

Εννοείται πως για τις τέσσερις χώρες του Νότου (Ελλάδα, Ισπανία, Ιταλία, Πορτογαλία) μια επιστροφή στο καθεστώς της δημοσιονομικής πειθαρχίας θα σημάνει νέα μνημόνια, κάτι που θα προκαλέσει, μετά βεβαιότητος, πολιτικές αναταράξεις. Ως εκ τούτου οι ηγεσίες αυτών των χωρών δεν υπάρχει καμία περίπτωση να συμφωνήσουν σε πολιτικές που δεν θα ανταποκρίνονται στις ανάγκες των κοινωνιών τους. Μάλιστα, η Ιταλία, με πρωθυπουργό τον Μάριο Ντράγκι, με το κύρος που διαθέτει, αλλά και λόγω του μεγέθους της οικονομίας και του χρέους της, θα είναι η επικεφαλής των χωρών του Νότου στην προσπάθεια τους να συνταχθεί ένα νέο σύμφωνο σταθερότητας, με νέες κατευθύνσεις. Εννοείται βέβαια πως τα θηριώδη ελλείμματα λόγω της πανδημίας θα πρέπει να μειωθούν, αλλά το ζήτημα είναι πώς θα γίνει αυτό. Με ρευστότητα και ανάπτυξη ή με δημοσιονομική πειθαρχία τύπου Σόιμπλε;

Σε αυτό το κομβικό ερώτημα θα κληθούν να δώσουν απάντηση οι ηγέτες της ΕΕ μέσα στο 2022. Ας ελπίσουμε αυτό που τελικά θα συμφωνήσουν να κινείται προς την αναπτυξιακή κατεύθυνση.