Αν ρωτήσει κανείς τον οποιονδήποτε πολίτη (ή πολιτικό) της Δύσης για τους λόγους που πληρώνουμε την ενέργεια... χρυσή, χωρίς δεύτερη σκέψη θα απαντήσει «λόγω Πούτιν», όμως θα το ορίσει χρονικά στον περασμένο Φεβρουάριο όταν οι ρωσικές δυνάμεις εισέβαλαν στην Ουκρανία.

Οι αναλυτές, όμως, ξέρουν καλύτερα... Και εάν ο κύριος υπαίτιος της ενεργειακής κρίσης είναι ο «τσάρος», το χοντρό παιχνίδι εις βάρος οικονομιών και νοικοκυριών δεν ξεκίνησε στις 24 του Φλεβάρη, αλλά κρατά έναν ολόκληρο χρόνο.

Ακόμη, λοιπόν, και πριν από την εισβολή στην Ουκρανία, η υποστηριζόμενη από το Κρεμλίνο Gazprom άρχισε σιγά-σιγά να πουλά όλο και λιγότερο φυσικό αέριο σε ευρωπαίους αγοραστές, αποστραγγίζοντας την αποθήκευση και επιβραδύνοντας τις ροές των αγωγών.

Ακολουθεί μια ματιά στο πώς τα ρωσικά ενεργειακά παιχνίδια —και οι αντιδράσεις σε αυτά στη Δύση— έκαναν τις αγορές της ΕΕ να παρασυρθούν.

Τέλη 2021: Ενόψει της ουκρανικής εισβολής

Σύμφωνα με τις επίσημες εκθέσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την αγορά φυσικού αερίου, το 2021 η Gazprom παρείχε 137 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα (bcm) φυσικού αερίου μέσω αγωγών στις χώρες της ΕΕ. Αυτό είναι 7% περισσότερο από το 2020, το οποίο ήταν έτος ασυνήθιστα χαμηλής ζήτησης λόγω των lockdown, αλλά αντιπροσωπεύει πτώση 16% στις παραδόσεις σε σύγκριση με το 2019, το τελευταίο «κανονικό», προπανδημικό έτος.

06.08.2021

Η Gazprom μειώνει δραματικά τις ροές φυσικού αερίου μέσω του αγωγού Γιαμάλ -ο οποίος διασχίζει τη Λευκορωσία και την Πολωνία-επικαλούμενη πυρκαγιά σε μονάδα επεξεργασίας φυσικού αερίου στη δυτική Σιβηρία. Αντίθετα, η Gazprom αρχίζει να αποσύρει το φυσικό αέριο που βρίσκεται σε υπόγεια αποθήκευση στην ΕΕ για την κάλυψη συμβατικών παραδόσεων σε πελάτες, επιδεινώνοντας ένα ήδη υπάρχον πρόβλημα χαμηλών επιπέδων αποθήκευσης.

16.08.2021

Η Gazprom κάνει χρήση μόλις του 4% της διαθέσιμης χωρητικότητας διαμετακόμισης φυσικού αερίου που προσφέρει η Ουκρανία για τον Σεπτέμβριο, προκαλώντας αύξηση των τιμών του φυσικού αερίου εν αναμονή των χαμηλότερων ροών.

10.09.2021

Ο αγωγός Ρωσίας-Γερμανίας Nord Stream 2 της Gazprom κατασκευάζεται πλήρως, περιμένοντας μόνο την πιστοποίηση από τις γερμανικές ρυθμιστικές αρχές για να αρχίσει να λειτουργεί.

01.10.2021

Η Gazprom σταματά να στέλνει φυσικό αέριο μέσω της Ουκρανίας στην Ουγγαρία, καθώς η Μόσχα και η Βουδαπέστη υπογράφουν 15ετή συμβόλαια για την αποστολή προμηθειών μέσω του ρωσικού αγωγού TurkStream.

05.10.2021

Ο Πούτιν αποδίδει την «υστερία και τη σύγχυση» στις ευρωπαϊκές ενεργειακές αγορές σε «ανισόρροπες αποφάσεις» όπως η κλιματική αλλαγή και η ενεργειακή πολιτική μετάβασης. Οι τιμές του φυσικού αερίου στην ΕΕ εκτινάσσονται στα 165 ευρώ ανά μεγαβατώρα.

06.10.2021

Οι τιμές του φυσικού αερίου πέφτουν όταν, μια μέρα αργότερα, ο Πούτιν λέει: «Η αύξηση των προμηθειών φυσικού αερίου... μπορεί και πρέπει να γίνει», ενώ ζητά από τη Γερμανία ταχεία έγκριση για τον Nord Stream 2.

08.10.2021

Η Ένωση Προμηθευτών Ενέργειας της Ρουμανίας προειδοποιεί ότι τα αιτήματα των μελών της για πρόσθετες προμήθειες φυσικού αερίου για το χειμώνα απορρίπτονται από την Gazprom.

13.10.2021

Η Gazprom πουλά τους λεγόμενους όγκους φυσικού αερίου στην ευρωπαϊκή αγορά -δηλαδή πωλήσεις σε ανοιχτή δημοπρασία εκτός πολυετών συμβάσεων προμήθειας- για τελευταία φορά. Έκτοτε, μόνο οι μακροπρόθεσμοι πελάτες ήταν σε θέση να λαμβάνουν προσυμφωνημένες παραδόσεις μέσω αγωγού, με αποτέλεσμα τη μείωση του όγκου του ρωσικού φυσικού αερίου που διοχετεύεται στην Ευρώπη.

15.10.2021

Ο διαχειριστής του δικτύου φυσικού αερίου της Ουκρανίας προειδοποιεί ότι η Gazprom στέλνει μόνο ένα κλάσμα του δεσμευμένου όγκου φυσικού αερίου μέσω της Ουκρανίας.

19.10.2021

Η Πολωνία προειδοποιεί τις αρμόδιες αρχές της Ε.Ε. πως η Gazprom «περιορίζει τις ροές μέσω δρομολογίων εκτός του Nord Stream 1» και ζητά να διεξαχθεί έρευνα για χειραγώγηση της αγοράς.

21.10.2021

Ο Πούτιν επιτίθεται στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την αποθάρρυνση των μακροπρόθεσμων συμβάσεων προμήθειας φυσικού αερίου υπέρ των spot εμπορικών συναλλαγών και προσθέτει ότι μπορεί να στείλει στην ΕΕ το επιπλέον αέριο που χρειάζεται εάν οι ρυθμιστικές αρχές εγκρίνουν το Nord Stream 2.

26.10.2021

Η ΕΕ ανακοινώνει ότι συγκεντρώνει στοιχεία για μια έρευνα ανταγωνισμού για να διαπιστώσει εάν οι υψηλές τιμές του φυσικού αερίου αποδίδονται σε χειραγώγηση από μεγάλους προμηθευτές όπως η Gazprom.

28.10.2021

Ο Πούτιν δίνει εντολή στην Gazprom να αρχίσει να γεμίζει την υπόγεια αποθήκη της στην ΕΕ πριν από τον χειμώνα, με αποτέλεσμα οι τιμές του φυσικού αερίου στην ΕΕ να πέσουν κάτω από τα 80 ευρώ/MWh για πρώτη φορά τον Σεπτέμβριο. Όμως, αυτή η αναπλήρωση των αποθεμάτων δε γίνεται ποτέ.

16.11.2021

Η αρμόδια ρυθμιστική αρχή της Γερμανίας λέει ότι δεν μπορεί να πιστοποιήσει τον αγωγό Nord Stream 2 έως ότου μεταβιβαστεί η ιδιοκτησία σε θυγατρική στη Γερμανία.

16.12.2021

Οι γερμανικές ρυθμιστικές αρχές ανακοινώνουν ότι ο Nord Stream 2 δεν θα πιστοποιηθεί τουλάχιστον πριν από το καλοκαίρι του 2022.

21.12.2021

Οι ροές ρωσικού φυσικού αερίου μέσω του αγωγού Γιαμάλ αρχίζουν απροσδόκητα να ρέουν αντίστροφα, μεταφέροντας αέριο ανατολικά μακριά από τη Γερμανία. Οι τιμές του φυσικού αερίου φτάνουν το υψηλό ρεκόρ των €180/MWh. Η ουκρανική Naftogaz απαντά καλώντας για έρευνα για πιθανή χειραγώγηση της αγοράς από την Gazprom. Αντίθετα, ο Πούτιν κατηγορεί τους «άπληστους εμπόρους της Δύσης» για μεταπώληση φθηνού ρωσικού φυσικού αερίου που έλαβαν μέσω συμβολαίου με μια τεράστια προσαύξηση και το «παρκάρισμα» σε ουκρανικές αποθήκες.

2022: Εισβολή, κυρώσεις και διακοπή αερίου

Τα προκαταρκτικά στοιχεία της Gazprom από τον Ιανουάριο έως τον Ιούλιο του 2022 δείχνουν ότι οι εξαγωγές προς χώρες εκτός της πρώην Σοβιετικής Ένωσης έχουν μειωθεί περίπου 35% σε σύγκριση με πέρυσι. Από τότε που η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία, η Gazprom έχει προβεί σε μια σειρά από διακοπές εφοδιασμού σε πελάτες που εδρεύουν στην ΕΕ μετά από την απαίτηση Πούτιν οι πληρωμές να γίνονται σε ρούβλια.

21.02.2022

Ο Πούτιν αναγνωρίζει δύο αυτονομιστικές περιοχές στην ανατολική Ουκρανία και κινητοποιεί τα ρωσικά στρατεύματα.

Την επομένη, η Γερμανία σταματά τη διαδικασία πιστοποίησης του Nord Stream 2.

Ο Πούτιν λέει ότι «η Ρωσία, από την πλευρά της, σκοπεύει να συνεχίσει τις αδιάλειπτες προμήθειες αυτής της πρώτης ύλης, συμπεριλαμβανομένου του LNG στις παγκόσμιες αγορές». «Καλώς ήρθατε στον γενναίο νέο κόσμο όπου οι Ευρωπαίοι πολύ σύντομα θα πληρώσουν 2.000 ευρώ για 1.000 κυβικά μέτρα φυσικού αερίου!» γράφει ο Μεντβέντεφ.

24.02.2022

Η Ρωσία εξαπολύει μια πλήρους κλίμακας εισβολή στην Ουκρανία. Το αργό Brent, το παγκόσμιο σημείο αναφοράς πετρελαίου, ξεπερνά τα 100 δολάρια το βαρέλι για πρώτη φορά από το 2014. Οι τιμές του φυσικού αερίου στην ΕΕ έφτασαν τα 128 ευρώ/MWh.

02.03.2022

Η αμερικανική εταιρεία πετρελαίου και φυσικού αερίου Exxon ανακοινώνει ότι θα σταματήσει νέες επενδύσεις στη Ρωσία και θα αποσυρθεί από ένα μεγάλο έργο φυσικού αερίου, το Sakhalin 1. Οι τιμές του φυσικού αερίου φτάνουν τα 157 €/MWh.

07.03.2022

Έγγραφα που διέρρευσαν από την Κομισιόν δείχνουν μία πρόταση για μείωση της εξάρτησης της ΕΕ από το ρωσικό αέριο κατά δύο τρίτα, ιδίως μέσω της υποχρεωτικής πλήρωσης των υπόγειων επιπέδων αποθήκευσης αερίου της ΕΕ στο 80% έως τον Οκτώβριο. Οι τιμές του συνήθως φθηνού καλοκαιρινού αερίου έφτασαν τα 345 €/MWh.

26.04.2022

Η Gazprom σταματά τις αποστολές προς την Πολωνία και τη Βουλγαρία λόγω άρνησης πληρωμής σε ρούβλια.

27.04.2022

Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ προειδοποιεί οποιονδήποτε πελάτη αρνείται να πληρώσει για το φυσικό αέριο με ρούβλια πως θα διακοπεί η παροχή του.

11.05.2022

Η Ουκρανία ανακοινώνει μη εξουσιοδοτημένες αποσύρσεις φυσικού αερίου από αγωγό που διέρχεται από «εδάφη υπό ρωσική στρατιωτική κατοχή» και προειδοποιεί την Gazprom να χρησιμοποιήσει άλλη διαδρομή. Έκτοτε, η Ρωσία απλώς στέλνει λιγότερο φυσικό αέριο μέσω της Ουκρανίας.

16.05.2022

Η Ρωσία σταματά τις παραδόσεις ηλεκτρικής ενέργειας στη Φινλανδία, σε μια κίνηση που θεωρείται ευρέως ως αντίδραση στην αίτηση της Φινλανδίας για ένταξη στο ΝΑΤΟ στις 12 Μαΐου.

21.05.2022

Η Gazprom σταματά τις παραδόσεις στη φινλανδική Gasum.

21.05.2022

Η Gazprom «αναστέλλει πλήρως τις προμήθειες φυσικού αερίου» στην ολλανδική εταιρεία GasTerra «λόγω αδυναμίας πληρωμής σε ρούβλια».

01.06.2022

Η Gazprom σταματά τις παραδόσεις στην Ørsted, τη μεγαλύτερη ενεργειακή εταιρεία της Δανίας, «λόγω μη πληρωμής σε ρούβλια».

15.06.2022

Η Gazprom ανακοινώνει ότι οι ροές θα μειωθούν στο 40% της χωρητικότητας του Nord Stream από τις 16 Ιουνίου.

17.06.2022

Η Γαλλία και η Ιταλία λαμβάνουν λιγότερο ρωσικό αέριο από το αναμενόμενο ημέρες μετά την επίσκεψη του Γάλλου Προέδρου Εμανουέλ Μακρόν και του Ιταλού πρωθυπουργού Μάριο Ντράγκι στο Κίεβο για να υποστηρίξουν την προσπάθεια της Ουκρανίας για ένταξη στην ΕΕ.

11.07.2022

Ο Nord Stream τίθεται εκτός σύνδεσης για ετήσια συντήρηση 10 ημερών.

18.07.2022

Η Gazprom στέλνει αναδρομική νομική ειδοποίηση στη γερμανική Uniper και σε άλλους ευρωπαίους πελάτες, υποστηρίζοντας ότι οι μειωμένες παραδόσεις φυσικού αερίου από τις 14 Ιουνίου οφείλονται σε εξωγενείς παράγοντες. Η ιταλική Eni, η αυστριακή OMV και η γαλλική Engie αναφέρουν επίσης μειωμένες παραδόσεις.

20.07.2022

Ο Πούτιν εξετάζει μια πιθανότητα να ενισχύσει τις ροές φυσικού αερίου προς την Ευρώπη, ενώ ο Nord Stream υπολειτουργεί: «Έχουμε έτοιμη άλλη μια διαδρομή, είναι ο Nord Stream 2».

21.07.2022

Ο Nord Stream ξανανοίγει, αλλά με δυναμικότητα 40%. Ο Πούτιν προειδοποιεί ότι οι ροές μπορεί να μειωθούν ξανά λόγω της καθυστερημένης επιστροφής ενός αεριοστρόβιλου από τον Καναδά.

27.07.2022

Οι παραδόσεις μέσω του Nord Stream μειώνονται στο 20% της χωρητικότητας. Ο Πούτιν τα ρίχνει στη Γερμανία για την έλλειψη τουρμπίνας της Siemens, αλλά το Κίεβο επισημαίνει ότι η Μόσχα εξακολουθεί να πληρώνει για το χώρο διέλευσης μέσω της Ουκρανίας και να μην τον χρησιμοποιεί.

30.07.2022

Η Gazprom σταματά την παροχή φυσικού αερίου στη Λετονία «λόγω παραβίασης των όρων», μετά την είδηση ότι η Latvijas Gaze βρήκε εναλλακτικό προμηθευτή ρωσικού φυσικού αερίου που δεν απαιτούσε πληρωμή σε ρούβλια.

03.08.2022

Η Gazprom λέει ότι οι κυρώσεις της ΕΕ, των ΗΠΑ και του Ηνωμένου Βασιλείου κατά της Μόσχας «καθιστούν αδύνατη την επιστροφή» του αεριοστρόβιλου Siemens στη Ρωσία για την ενίσχυση των ροών μέσω του Nord Stream. Ο γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς απαντά ότι «τίποτα δεν εμποδίζει την περαιτέρω μεταφορά».

Ο πρώην καγκελάριος της Γερμανίας Γκέρχαρντ Σρέντερ λέει ότι συναντήθηκε με τον Πούτιν στη Ρωσία για να συζητήσει το ενδεχόμενο μιας ειρηνευτικής συμφωνίας με την Ουκρανία, προτρέποντας ταυτόχρονα το Βερολίνο να ξαναρχίσει την πιστοποίηση του Nord Stream 2. «Τα καλά νέα είναι ότι το Κρεμλίνο θέλει μια διευθέτηση μέσω διαπραγματεύσεων», λέει και σημειώνει πως «εάν δεν θέλετε να χρησιμοποιήσετε το Nord Stream 2, πρέπει να υποστείτε τις συνέπειες. Και θα είναι τεράστιες στη Γερμανία».

08.08.2022

Απαντώντας στα σχόλια του Σρέντερ, η γερμανική κυβέρνηση απέκλεισε το ενδεχόμενο λειτουργίας του Nord Stream 2, ενώ η Siemens Energy από την πλευρά της τόνισε ότι δεν έχει παραδώσει τουρμπίνες για τον Nord Stream 2, αλλά και ότι η τουρμπίνα που επισκεύασε για τον Nord Stream 1 δεν έχει καταστεί δυνατό έως τώρα να επιστραφεί στην Gazprom.

«Ναι, το αποκλείει», δήλωσε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Στέφεν Χέμπεστραϊτ για λογαριασμό του καγκελάριου, όταν ερωτήθηκε αν ο Όλαφ Σολτς εξακολουθεί να αποκλείει κάθε ενδεχόμενο αναθεώρησης της απόφασης περί εγκατάλειψης του Nord Stream 2.

Πηγή: Politico, Guardian

* Δημοσιεύτηκε στη "ΜτΚ" στις 13/14.08.2022