Από την εποχή που η τηλεόραση ανέπτυξε ειδήσεις και ενημερωτικά προγράμματα, πάντα οι πολιτικοί, οι κυβερνήσεις, οι θρησκευτικές και κοινωνικές ομάδες προσπαθούν να εξασφαλίσουν το οξυγόνο της δημοσιότητας μέσω της μικρής οθόνης και τις τελευταίες δεκαετίες μέσω του διαδικτύου. Δεν είναι όμως οι μόνοι…

Στις αρχές της δεκαετίες του ’60 η τηλεόραση στις ΗΠΑ αλλά και στην Ευρώπη αιφνιδιάστηκε από την εμφάνιση μικρών αλλά δυναμικών ομάδων διαδηλωτών, οι οποίες έκαναν σκόπιμα «χάπενιγκ» και επεισόδια με την αστυνομία την ώρα των ειδήσεων!

Ομάδες που δεν εκπροσωπούσαν μεγάλα κομμάτια της κοινωνίας, άλλες πολύ μικρές μειοψηφίες είχαν εκπαιδευτεί τόσο πολύ, που διάλεγαν «ήσυχες» μέρες από πλευράς ειδήσεων καθώς και τόπο κεντρικό, ώστε να εξασφαλίσουν όσο το δυνατόν περισσότερο τηλεοπτικό χρόνο.

Το νόστιμο είναι πως όταν τα κανάλια δεν τσιμπούσαν και δεν έστελναν κάμερες, οι διαδηλωτές έφευγαν ησύχως, αφού το κόλπο αυτήν τη φορά δεν έπιασε!

Τότε ήταν που κυβερνήσεις και οργανισμοί ζητούσαν από τα ΜΜΕ έναν «εθελοντικό κώδικα μείωσης» της διάρκειας κάλυψης λ.χ. μιας αεροπειρατείας, μιας πολιτικής απαγωγής, μιας κράτησης ομήρων και ενός τρομοκρατικού χτυπήματος.

Αν και τα κίνητρα των τρομοκρατικών ομάδων διαφέρουν πολύ μεταξύ τους, κάθε τέτοια ομάδα έχει την επιθυμία να φτάσει το μήνυμά της σε όσο το δυνατόν περισσότερους ανθρώπους. Από τη μια η επιθυμία των τρομοκρατών να μεγιστοποιήσουν τη δημοσιότητα για το «σκοπό» τους και από την άλλη ο αγώνας των κυβερνήσεων να μειώσουν την εμβέλεια των μηνυμάτων της τρομοκρατίας από τα δικά τους μέσα ενημέρωσης, σεβόμενα τα δικαιώματα και τις ελευθερίες των πολιτών τους, συνθέτουν ένα πολύπλοκο θέμα που έχει τίτλο «Το οξυγόνο της δημοσιότητας». Τον όρο χρησιμοποίησε πρώτη η Μάργκαρετ Θάτσερ τη δεκαετία του 1980.

Ανοίγουμε τεράστιο θέμα.

«Η τεχνολογία είναι ο πιο αποτελεσματικός σύμμαχος της τρομοκρατίας. Της προσφέρει ένα παγκόσμιο ακροατήριο».

Αυτά υποστηρίζει ο Jason Burke στον «Guardian» προσθέτοντας ότι «η ζωντανή μετάδοση το δολοφονιών της Νέας Ζηλανδίας από τον κατηγορούμενο ως δράστη αποκαλύπτει ότι τέτοιες πράξεις οδηγούν πάντα στην ενθάρρυνση του φόβου και στη διάδοση της βίας».

«Η τρομοκρατία είναι αποτελεσματική, διότι φαίνεται πάντα κοντά, φαίνεται καινούργια και φαίνεται να μας αφορά προσωπικά», λέει ο αρθρογράφος και εξηγεί: «Από τότε που το πρώτο κύμα τρομοκρατικής βίας ξέσπασε στις νέες βιομηχανικές πόλεις της Δύσης στα τέλη του 19ου αιώνα, αυτό είναι μια αλήθεια».

«Η τρομοκρατία φαίνεται πάντα κοντά -τουλάχιστον όταν συμβαίνει σε ένα περιβάλλον που μοιάζει με το δικό μας- επειδή οι συγκλονιστικές εικόνες στα τηλέφωνά μας, στις τηλεοράσεις ή στις εφημερίδες μας διαγράφουν την απόσταση ανάμεσα σε μας και την πηγή του κινδύνου».

Πάντα φαίνεται καινούργια, διότι μετά την κάθε επίθεση ακολουθεί ένα γνωστό πλέον χρονοδιάγραμμα: οι πρώτες ειδήσεις εν μέσω χάους και σύγχυσης, οι δηλώσεις αστυνομίας και πολιτικών, η ανάλυση από σχολιαστές που συνεχίζονται σε διαδοχικές ζώνες, η ταυτοποίηση δραστών και θυμάτων, τα συλλυπητήρια, τα δάκρυα, τα λουλούδια, οι μεσίστιες σημαίες, οι συζητήσεις σχετικά με τη ριζοσπαστικοποίηση κτλ. Στη δεκαετία του ’70 ο εμπειρογνώμονας της τρομοκρατίας Μπράιαν Μάικλ Τζένκινς δήλωσε ότι «η τρομοκρατία ήταν θέατρο». Αυτές τις μέρες μοιάζει περισσότερο με μια ατελείωτη τηλεοπτική σειρά που όλοι θέλουν να τελειώσει, αλλά όλοι παρακολουθούν, παρ’ όλα αυτά.

«Συχνά λέμε ότι έχουμε τα μέσα ενημέρωσης που αξίζουμε», υποστηρίζει ο αρθρογράφος, «αλλά αυτό είναι μία απλούστευση. Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, όπως και η τρομοκρατία, αποτελούν μέρος των κοινωνιών μας και επηρεάζονται από ευρύτερες τάσεις. Ίσως το πιο εντυπωσιακό στοιχείο της θηριωδίας στη Νέα Ζηλανδία είναι η μαγνητοσκόπηση του βίντεο: ‘Ας ξεκινήσουμε αυτό το πάρτι’, λέει ο Tarrant, καθώς μπαίνει στο αυτοκίνητό του, μιλώντας απευθείας στο θεατή. Καταγράφει εικόνες του προσώπου του σε μια διεστραμμένη εκδοχή της πιο συνηθισμένης κίνησης: Της σέλφι! Το κομβικό σημείο της επίθεσης γι’ αυτόν δεν είναι μόνο να σκοτωθούν μουσουλμάνοι, αλλά να βγάλουμε ένα βίντεο με κάποιον που σκοτώνει μουσουλμάνους».

«Στον κόσμο του Tarrant, στο δικό του μυαλό και για τους οπαδούς του, είναι ‘πολεμιστής’, ‘φυλετικός ήρωας’, ‘ηγέτης’ αλλά και, σε ευρύτερη σύγχρονη έννοια, ‘διασημότητα’, έστω και μόνο για μια στιγμή. Με τον τρομερό, διεστραμμένο τρόπο του, δεν κάνει λάθος».

Ο αυστραλός ακροδεξιός εξτρεμιστής, που κατηγορείται για το μακελειό σε δύο τεμένη της Κράιστσερτς με 50 νεκρούς την περασμένη Παρασκευή, 15 Μαρτίου, θα υπερασπιστεί ο ίδιος τον εαυτό του στη δίκη και μοιάζει να «έχει τα λογικά του»…

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 23-24 Μαρτίου 2019