Οι εκπρόσωποι έξι φορέων επιχειρηματικότητας (ΣΕΒ, ΣΕΒΕ, ΕΒΕΘ, ΕΕΘ, ΒΕΘ, ΣΕΠΒΕ) συμφωνούν ότι υπάρχει αναντιστοιχία μεταξύ του τι ζητούν οι επιχειρήσεις από έναν εργαζόμενο και του τι είδους τυπικά προσόντα αυτός διαθέτει, και προτείνουν τη διασύνδεση των προγραμμάτων εκπαίδευσης με τις ανάγκες της αγοράς εργασίας, όπως θα διαβάσετε στις επόμενες σελίδες. 

Είναι πλέον δεδομένο ότι ένα οποιοδήποτε πτυχίο πανεπιστημίου δεν εξασφαλίζει μια θέση εργασίας, κι αυτό είναι κάτι που πρέπει να λάβουν πολύ σοβαρά υπόψη τους οι νέοι, που σε λίγες μέρες θα μάθουν σε ποια σχολή πέρασαν μετά τις πανελλήνιες εξετάσεις.

Δυσκολεύονται να βρουν προσωπικό

Πρόσφατη έρευνα του ΣΕΒ έδειξε ότι συνολικά στην Ελλάδα το 35,6% των επιχειρήσεων του παραγωγικού τομέα της οικονομίας αντιμετωπίζει πρόβλημα να βρει εξειδικευμένο προσωπικό. 

Το φαινόμενο εμφανίζεται εντονότερο στους κλάδους της ενέργειας (49,2%) και των τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνίας (41,4%), ενώ λιγότερο έντονη είναι η δυσκολία κάλυψης κενών θέσεων στις επιχειρήσεις της αγροδιατροφής (37,1%) και των δομικών υλικών (34,8%). Ακόμη μικρότερη δυσκολία στην κάλυψη των κενών θέσεων εργασίας έχουν οι εταιρείες που δραστηριοποιούνται στα logistics (29,6%) και στην υγεία και το φάρμακο (28,4%). 

Το ποσοστό των εταιρειών που δυσκολεύονται να βρουν τα κατάλληλα στελέχη είναι μεγαλύτερο στις εξωστρεφείς (45,9%) και τις μεγάλες επιχειρήσεις (44,7%), που δραστηριοποιούνται σε περισσότερο ανταγωνιστικές αγορές και έχουν υψηλότερες απαιτήσεις από το ανθρώπινο δυναμικό.

Το πρόβλημα έλλειψης (κυρίως νέων) δεξιοτήτων, που είναι απαραίτητες για την ανάπτυξη της επιχείρησης, είναι ακόμη πιο οξυμμένο στο προσωπικό που εργάζεται ήδη στις ελληνικές επιχειρήσεις. Η έλλειψη δεξιοτήτων προκαλεί αύξηση του φόρτου εργασίας για το υφιστάμενο προσωπικό και στις εξωστρεφείς και στις μεγάλες επιχειρήσεις, αύξηση του λειτουργικού κόστους και καθυστέρηση στην ανάπτυξη νέων προϊόντων ή/και υπηρεσιών.

Η έρευνα εντοπίζει ως σημαντικότερες τις ελλείψεις που αφορούν τις τεχνικές δεξιότητες, αυτές δηλαδή που αφορούν την εκτέλεση συγκεκριμένης εργασίας ή/και επαγγέλματος. Όσον αφορά τις οριζόντιες δεξιότητες, αξιοσημείωτη είναι η σημαντική αναφορά ελλείψεων από τις μεγαλύτερες και τις εξωστρεφείς επιχειρήσεις για τα επαγγέλματα υψηλών προσόντων στην «οργάνωση και διοίκηση έργου» και στη «διαχείριση της τεχνολογίας και της καινοτομίας». Ως σημαντικότερος λόγος δημιουργίας νέων αναγκών σε γνώσεις και δεξιότητες καταγράφεται η εισαγωγή νέων τεχνολογιών.

Σύμφωνα με την ίδια μελέτη, το χάσμα μεταξύ της ζήτησης και της προσφοράς δεξιοτήτων στην ελληνική αγορά εργασίας αναμένεται να διευρυνθεί στο μέλλον, καθώς ο διεθνής ανταγωνισμός θα εντείνεται και οι επιχειρήσεις θα καλούνται να ενσωματώνουν εντατικότερα νέες τεχνολογίες στην παραγωγική διαδικασία.

Ό,τι δίνεις παίρνεις

Σε όσα ισχυρίζονται οι εργοδότες, ότι ψάχνουν καταρτισμένο προσωπικό και δεν βρίσκουν, υπάρχει φυσικά και ο αντίλογος. Σύμφωνα με το ευρωπαϊκό κέντρο για τη διά βίου εκπαίδευση και κατάρτιση Cedefop, παρότι ορισμένες επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην εύρεση συγκεκριμένων επαγγελματιών, π.χ. στελεχών ανάπτυξης Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών, τα στοιχεία καταδεικνύουν ότι για το φαινόμενο της ταυτόχρονης με υψηλή ανεργία ύπαρξη κενών θέσεων εργασίας ευθύνονται κυρίως άλλοι παράγοντες (π.χ. χαμηλές αποδοχές, κακές συνθήκες εργασίας, έλλειψη κινητικότητας) και όχι η έλλειψη δεξιοτήτων.

Ο Σταύρος Γαβρόγλου, επιστημονικός υπεύθυνος για το Μηχανισμό Διάγνωσης Αναγκών της Αγοράς Εργασίας του Εθνικού Ινστιτούτου Εργασίας και Ανθρώπινου Δυναμικού του υπουργείου Εργασίας, εκτιμά ότι οι μελέτες που κάνουν λόγο για θέσεις εργασίας που μένουν κενές λόγω έλλειψης κατάλληλα εκπαιδευμένου προσωπικού είναι συχνά παραπλανητικές. 

Όπως λέει, συχνά ο εργοδότης που ζητά εξειδικευμένο προσωπικό δεν είναι διατεθειμένος να πληρώσει μισθό αντίστοιχο με τα προσόντα που ζητά. Ο υποψήφιος για να καλύψει τη θέση προτιμά είτε να μεταναστεύσει, για να βρει μια δουλειά που να τον ανταμείβει, είτε να μείνει άνεργος, περιμένοντας την κατάλληλη ευκαιρία, είτε ακόμα και να κάνει μια δουλειά που απαιτεί μειωμένα προσόντα, αλλά έχει και μειωμένες απαιτήσεις. 

Κλαδικά, πάντως, αναγνωρίζει ότι μπορεί να παρατηρούνται ελλείψεις σε πολύ συγκεκριμένες ειδικότητες, κι αυτό γιατί π.χ. δημιουργήθηκε μία μεγάλη βιομηχανία σε μία περιοχή, στην οποία δεν υπάρχει το εξειδικευμένο προσωπικό για να τη στελεχώσει και στην ελληνική κοινωνία δεν είναι διαδεδομένη η κινητικότητα από το ένα μέρος στο άλλο για την εξεύρεση εργασίας.

Με βάση την έρευνα, που έγινε στην Κεντρική Μακεδονία, ελλείμματα σε εξειδικευμένες επαγγελματικές γνώσεις και δεξιότητες διαπιστώνουν ότι υπάρχουν μεταξύ άλλων σε γιατρούς.

Ποιες δεξιότητες λείπουν ανά επαγγελματικό κλάδο

H μελέτη 600 σελίδων με τίτλο «Διάγνωση των αναγκών της αγοράς εργασίας σε επαγγέλματα και δεξιότητες στην περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας», παρότι παρουσιάζει δεδομένα του 2015 (δηλαδή εν μέσω κρίσης) είναι μέχρι στιγμής το μοναδικό εργαλείο που έχουμε για να διαπιστώσουμε ποιες δεξιότητες αναζητούν και δεν βρίσκουν οι εργοδότες και ποιες ελλείψεις θεωρούν ότι έχουν οι ίδιοι οι εργαζόμενοι. Εκπονήθηκε στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ, και μέσω έρευνας σε αντιπροσωπευτικό δείγμα πεντακοσίων επιχειρήσεων και χιλίων εργαζομένων όλων των περιφερειακών ενοτήτων καταγράφει ελλείμματα τόσο σε εξειδικευμένες επαγγελματικές γνώσεις και δεξιότητες όσο και σε πολλές οριζόντιες γνώσεις και δεξιότητες. Η συνηθέστερη έλλειψη αφορά τη γνώση ξένων γλωσσών και τις ψηφιακές δεξιότητες, αλλά και τα λεγόμενα soft skills όπως η προσαρμοστικότητα, η ικανότητα συνεργασίας και επίλυσης προβλημάτων, η ανάληψη πρωτοβουλιών κτλ.

Πού ανοίγουν θέσεις εργασίας

Το ερώτημα «σε ποιες ειδικότητες υπάρχουν κενές θέσεις εργασίας στην επιχείρησή σας» μπορεί να καταγράφει την πραγματικότητα τη στιγμή που γινόταν η έρευνα, δίνει όμως και μια ενδεικτική εικόνα της αγοράς εργασίας. 

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας (σε παρένθεση το ποσοστό των απαντήσεων των εργοδοτών), ζήτηση προσωπικού στην Κεντρική Μακεδονία υπάρχει κυρίως για: πωλητές σε καταστήματα (34,8%), υπαλλήλους γραφείου (19%) και μηχανοδηγούς (16,8%), που να είναι απόφοιτοι γενικού λυκείου, μηχανικούς αυτοκινήτων (7,8%) αποφοίτους τεχνικού λυκείου, λογιστές και άλλα στελέχη επιχειρήσεων (6,7%) που να έχουν πτυχίο ΤΕΙ ή ΑΕΙ και πληροφορικούς (5,6%) όπου η ζήτηση είναι μοιρασμένη μεταξύ αποφοίτων ΙΕΚ και πανεπιστημίων.

Στο ερώτημα σε ποιες ειδικότητες θα δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας, η εικόνα είναι παρόμοια: πωλητές σε καταστήματα (39,8%) κυρίως απόφοιτοι λυκείου, απασχολούμενοι στην παροχή προσωπικών υπηρεσιών (11,8%) στοιχειώδους εκπαίδευσης, υπάλληλοι καταγραφής υλικών και υπηρεσιών μεταφορών (6,5%) που αποφοίτησαν από τεχνικό λύκειο και γραμματείς σε γραφεία (5,4%) απόφοιτοι λυκείου ή ΑΕΙ/ΤΕΙ.

Ελλείμματα σε γνώσεις και δεξιότητες ανά κλάδο

Με βάση την έρευνα, που έγινε στην Κεντρική Μακεδονία, ελλείμματα σε εξειδικευμένες επαγγελματικές γνώσεις και δεξιότητες διαπιστώνουν ότι υπάρχουν σε επαγγελματίες και εξειδικευμένους τεχνίτες, αρχιτέκτονες και μηχανικούς, βιολόγους και ιατρούς, υπαλλήλους εξυπηρέτησης πελατών, απασχολούμενους στην παροχή προσωπικών υπηρεσιών, πωλητές, μηχανικούς, χειριστές

Σε επίπεδο κλάδων οικονομικής δραστηριότητας και για επαγγέλματα με σημαντικό στατιστικό μέγεθος για κάθε κλάδο η ανάλυση των αποτελεσμάτων αναδεικνύει τα εξής:

Στον κλάδο «γεωργία, δασοκομία και αλιεία» όσοι δουλεύουν στην παροχή υπηρεσιών και τις πωλήσεις πρέπει να έχουν εξειδικευμένες ψηφιακές ικανότητες.

Στη «μεταποίηση», στατιστικά σημαντικά επαγγέλματα είναι:

- «Απασχολούμενοι στην παροχή υπηρεσιών και πωλητές». Τα κύρια ελλείμματα για αυτόν τον κλάδο αφορούν τόσο επαγγελματικές γνώσεις και δεξιότητες όσο και οριζόντιες γνώσεις και κυρίως σε «Ικανότητα να μαθαίνουν νέα πράγματα», «Βασικές ψηφιακές ικανότητες», «Επίλυση προβλημάτων», «Οργανωτικές ικανότητες» και «Επιχειρηματικό πνεύμα».

- «Ειδικευμένοι τεχνίτες και ασκούντες συναφή επαγγέλματα». Εδώ λείπουν εργαζόμενοι με επαγγελματικές γνώσεις και δεξιότητες.

- «Χειριστές βιομηχανικών εγκαταστάσεων, μηχανημάτων και εξοπλισμού, και μονταδόροι». Τα κύρια ελλείμματα για αυτόν τον κλάδο αφορούν οριζόντιες γνώσεις / δεξιότητες και κυρίως «Ευελιξία - προσαρμοστικότητα».

Στον κλάδο «κατασκευές», στατιστικά σημαντικά επαγγέλματα είναι οι:

- «Επαγγελματίες», που εμφανίζουν ελλείμματα για αυτόν τον κλάδο αφορούν οριζόντιες γνώσεις / δεξιότητες και κυρίως την «επίλυση προβλημάτων» και τη «δημιουργικότητα».

- «Ειδικευμένοι τεχνίτες και ασκούντες συναφή επαγγέλματα». Από τους εργαζόμενους λείπουν κυρίως οριζόντιες γνώσεις / δεξιότητες και κυρίως σε «ικανότητα να μαθαίνουν νέα πράγματα», «επίλυση προβλημάτων», «εργασία σε ομάδα», «ανάληψη πρωτοβουλίας» και «επιχειρηματικό πνεύμα».

Στον κλάδο «χονδρικό και λιανικό εμπόριο, επισκευή μηχανοκίνητων οχημάτων και μοτοσικλετών», στατιστικά σημαντικά επαγγέλματα είναι οι:

- «Επαγγελματίες» οι οποίοι παρουσιάζουν ελλείψεις τόσο σε επαγγελματικές γνώσεις και δεξιότητες όσο και σε οριζόντιες γνώσεις / δεξιότητες και κυρίως σε «οργανωτικές ικανότητες», «βασικές ψηφιακές ικανότητες», «επίλυση προβλημάτων» και «εργασία σε ομάδα».

- «Υπάλληλοι γραφείου», οι οποίοι έχουν ελλείψεις και σε επαγγελματικές γνώσεις και δεξιότητες, αλλά και σε οριζόντιες γνώσεις / δεξιότητες και κυρίως σε «βασικές ψηφιακές ικανότητες», «ευελιξία - προσαρμοστικότητα», «επικοινωνιακές ικανότητες», «επίλυση προβλημάτων», «οργανωτικές ικανότητες», «ικανότητα να μαθαίνουν νέα πράγματα», «αριθμητική ικανότητα», «επιχειρηματικό πνεύμα», «καλή γνώση της ελληνικής γλώσσας», «δημιουργικότητα» και «ανάληψη πρωτοβουλίας».

- «Απασχολούμενοι στην παροχή υπηρεσιών και πωλητές». Τα κύρια ελλείμματα για αυτόν τον κλάδο αφορούν και επαγγελματικές γνώσεις και δεξιότητες, αλλά και οριζόντιες γνώσεις / δεξιότητες και κυρίως «καλή γνώση και χρήση της ελληνικής γλώσσας», «ικανότητα να μαθαίνουν νέα πράγματα», «ευελιξία - προσαρμοστικότητα», «επίλυση προβλημάτων» και «οργανωτικές ικανότητες».

- «Ειδικευμένοι τεχνίτες και ασκούντες συναφή επαγγέλματα». Τα κύρια ελλείμματα για αυτόν τον κλάδο αφορούν και επαγγελματικές γνώσεις και δεξιότητες, αλλά και οριζόντιες γνώσεις / δεξιότητες και κυρίως «δημιουργικότητα», «ευελιξία - προσαρμοστικότητα», «επικοινωνιακές ικανότητες», «επίλυση προβλημάτων», «ανάληψη πρωτοβουλίας», «αριθμητική ικανότητα» και «καλή γνώση και χρήση της ελληνικής γλώσσας».

- «Χειριστές βιομηχανικών εγκαταστάσεων, μηχανημάτων και εξοπλισμού και συναρμολογητές (μονταδόροι). Τα κύρια ελλείμματα για αυτόν τον κλάδο αφορούν και επαγγελματικές γνώσεις και δεξιότητες, αλλά και οριζόντιες γνώσεις / δεξιότητες και κυρίως «ικανότητα να μαθαίνουν νέα πράγματα», «επίλυση προβλημάτων», «οργανωτικές ικανότητες», «γνώση ξένων γλωσσών», «αριθμητική ικανότητα», «επικοινωνιακές ικανότητες», «δημιουργικότητα», «εργασία σε ομάδα», «ανάληψη πρωτοβουλίας» και «επιχειρηματικό πνεύμα».

Οι επαγγελματίες υγείας και κοινωνικής μέριμνας εμφανίζουν ελλείμματα σε σχέση με το τι ζητά η αγορά εργασίας, τόσο σε επαγγελματικές γνώσεις και δεξιότητες όσο και σε οριζόντιες γνώσεις / δεξιότητες και κυρίως σε «ικανότητα να μαθαίνουν νέα πράγματα» και «ανάληψη πρωτοβουλίας».

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 25 Αυγούστου 2019