Το Σάος, ή αλλιώς Φεγγάρι, στη Σαμοθράκη έχει κορυφή στα 1.611 μέτρα και είναι το ψηλότερο βουνό στο Αιγαίο (εξαιρουμένων των ορέων της Κρήτης και της Εύβοιας).

Γνωστό το νησί για τα μυστήρια των μεγάλων θεών και των Καβείρων στην αρχαιότητα, τις λατρείες των μυημένων, τους θρύλους για τον Αλέξανδρο και τη μητέρα του στα ελληνιστικά χρόνια, αλλά και παλαιότερα, καθώς, κατά τον Όμηρο, από το ψηλό αυτό βουνό ο Ποσειδώνας παρακολούθησε τον Τρωικό Πόλεμο. 

Νησί ιδιαίτερης ενέργειας, με εξαιρετικό αρχαιολογικό ενδιαφέρον, ορεινές διαδρομές, εντυπωσιακές φυσικές πισίνες στους βράχους, τις γνωστές βάθρες, ποτάμια και καταρράκτες, κρατά ακόμα κλειστά τα μυστικά του, ελκύει τουρίστες αλλά δεν είχε κερδίσει τη θέση που του αξίζει στην ελληνική θερινή μας επικαιρότητα μέχρι.. πριν από λίγες μέρες.

Όταν η Σαμοθράκη έγινε γνωστή όχι για τα αρχαία μυστήρια και την άγρια φύση αλλά για την πολυήμερη ακτοπλοϊκή της απομόνωση. Ακολούθησαν υπουργικές συσκέψεις, διαβουλεύσεις και επίσημες ανακοινώσεις, από τις οποίες και πληροφορηθήκαμε ότι τα λιμάνια έχουν να καθαρισθούν χρόνια και τα αντιπλημμυρικά έργα, για τα οποία υπήρχαν δεσμεύσεις από την προηγούμενη κυβέρνηση, εκκρεμούν. 

Ταυτοχρόνως εξαγγέλθηκε η «απρόσκοπτη σύνδεση με την Αλεξανδρούπολη» μέχρι τον Οκτώβριο που λήγει η σύμβαση με τον, γνωστό από το παρελθόν στους Θεσσαλονικείς, πλοιοκτήτη, αλλά και «η βελτιστοποίηση του πλαισίου προκήρυξης για τις συμβάσεις που αφορούν σε άγονες γραμμές με καλύτερα πλοία» (sic!).

Μάλλον δεν υπάρχει Έλληνας που να μην έχει στη ζωή του μια ανάλογη εμπειρία από τα πλοία «της γραμμής». Το ρεπορτάζ για κάποιο σκαρί που «χάλασε» και για την ακολουθούμενη «ταλαιπωρία των επιβατών» είναι σίγουρο κάθε Αύγουστο που λιγοστεύουν οι άλλες ειδήσεις. Μια κάποια λύση βρίσκεται πάντα και διαλαλείται ως δυναμική κρατική μέριμνα για την ενδυνάμωση του τουριστικού ρεύματος στη χώρα μας.

Ουδείς μπορεί να κατηγορήσει την παρούσα κυβέρνηση για τις αιτίες του προβλήματος της Σαμοθράκης. Αλλά αυτό που εντυπωσιάζει είναι η «επ’ ευκαιρία του συμβάντος» προσέγγιση του ζωτικού θέματος της ακτοπλοϊκής σύνδεσης χερσαίων και νησιωτικών περιοχών σε μια χώρα, που ολόκληρη είναι μια χερσόνησος μέσα σε αδιανόητης ομορφιάς πελάγη. 

Τα κόμματα και οι κυβερνήσεις θα έπρεπε δεκαετίες τώρα να ιεραρχούν ως πρωτεύουσας σημασίας ζήτημα και να έχουν ολοκληρωμένα σχέδια για τους θαλάσσιους δρόμους στο πλαίσιο ευρύτερων πολιτικών για τις μεταφορές. 

Οι λύσεις της αξιοπρεπούς ακτοπλοϊκής σύνδεσης της Σαμοθράκης, των Αρκιών ή της Σχοινούσας δεν μπορεί να προκύπτουν ως αποτέλεσμα έκτακτων γεγονότων και να προβάλλονται ως κρατικές γενναιοδωρίες, όπως γίνεται χρόνια τώρα από τα κέντρα αποφάσεων του εγωπαθούς αθηναϊκού κέντρου.

Οι πρωτοβουλίες για το «μεταφορικό ισοδύναμο», η εξίσωση δηλαδή του κόστους μεταφοράς σε μέσα μαζικής μετακίνησης από την ηπειρωτική Ελλάδα σε νησί ή από νησί σε νησί, με το κόστος που θα ίσχυε στην ηπειρωτική Ελλάδα για την ίδια απόσταση, δεν είναι εκχώρηση αλλά υποχρέωση της πολιτείας. Δεν αφορά τους τουρίστες αλλά τους νησιώτες. Δεν αφορά ένα τμήμα της χώρας αλλά την ουσία της ολοκληρωμένης ανάπτυξής της. Οι γραμμές σύνδεσης των νησιών δεν είναι σχέδια πλεύσης. Είναι δρόμοι. Σαν κι αυτούς που απαιτούμε από το κράτος στη χερσαία Ελλάδα.

ΑΓΟΝΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ

Για τους νησιώτες οι θαλάσσιες συνδέσεις είναι όρος επιβίωσης αλλά και για τη Θεσσαλονίκη η ακτοπλοϊκή επικοινωνία με το Αιγαίο θα έπρεπε να αξιολογείται ως προϋπόθεση ανάπτυξης.

Η πόλη που φιλοδοξούμε να πρωταγωνιστεί στα Βαλκάνια, η «πύλη», το δεύτερο ελληνικό λιμάνι, παλεύει κάθε χρόνο να κρατήσει θερινά δρομολόγια για τα νησιά του Αιγαίου. Θα έχουμε ή δεν θα έχουμε πλοίο για Σποράδες το καλοκαίρι; Αυτό είναι ένα άλλο σταθερό τοπικό χειμερινό ρεπορτάζ. 

Συσκέψεις δημάρχων, περιφερειαρχών, επιμελητηρίων, πηγαινέλα στην Αθήνα και άλλοτε έχουμε και άλλοτε δεν έχουμε συνδέσεις.

Για να φθάσεις στη Σκόπελο πρέπει να διανύσεις οδικώς τη μισή χερσαία Ελλάδα και στη συνέχεια να ταξιδέψεις κάμποσες ώρες στη θάλασσα. Αλήθεια, ποια στοιχεία λαμβάνονται υπόψη για να χαρακτηριστεί μια γραμμή μη συμφέρουσα; Το κόστος διοδίων, η ρύπανση, τα ατυχήματα, οι χαμένες εργατοώρες της άλλης διαδρομής μετρώνται;

Και δεν μιλάμε για τα Δωδεκάνησα αλλά για τις Βόρειες Σποράδες, που θα έπρεπε να αποτελούν παραγωγικά και αναπτυξιακά (και βέβαια τουριστικά) τη νησιωτική «ενδοχώρα» της Θεσσαλονίκης. 

Όπως γινόταν πάντα. Από την αρχαιότητα που μας διδάσκει τις εμπορικές σχέσεις αλλά και τα πιο πρόσφατα χρόνια, όταν οι δικοί μας με καΐκια και βάρκες κρατούσαν σταθερή την επικοινωνία με τη Γλώσσα Σκοπέλου και τη Σκιάθο (το νησί της σκιάς του Άθω). 

Στην Ελλάδα που διαθέτει το συγκριτικό πλεονέκτημα της πολυνησίας δεν νοείται να υπάρχουν σήμερα άγονες γραμμές. Μπορεί να υπάρχουν μόνο άγονες πολιτικές που δεν αντιλαμβάνονται τη σημασία που έχουν οι ανοιχτοί θαλάσσιοι δρόμοι στην ανάπτυξη κάθε περιοχής.

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΓΙΑ ΑΣΦΑΛΕΙΣ ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ

Πλήθος λιμένων σε όλο το Αιγαίο χαρακτηρίζονται μη ασφαλείς, σε περίπτωση θαλασσοταραχής, για ελλιμενισμό των μεγάλων πλοίων, τα οποία ωστόσο κρίνονται κατάλληλα να εξυπηρετούν τα νησιά. Και κάθε καλοκαίρι, με αφορμή ένα γεγονός ανάλογου της Σαμοθράκης, ακολουθούν πανομοιότυπες κυβερνητικές δηλώσεις αναβάθμισης των λιμενικών υποδομών. 

Γκούγκλαρα επτά προηγούμενα καλοκαίρια και βρήκα ικανό υλικό για σχετική δημοσιογραφική έρευνα. Λύσεις δίνονται πάντα κάτω από την πίεση των γεγονότων. 

Αλλά το πρόβλημα της ανισορροπίας στις περιφερειακές μεταφορές δεν αφορά μόνο στις θαλάσσιες συνδέσεις ούτε στα λιγότερο προβεβλημένα νησιά. 

Η κατάσταση σε αεροδρόμια νησιών υψηλότατου τουρισμού στις Κυκλάδες είναι για γέλια και για κλάματα. Δεν είναι ή δεν ήταν μέχρι και πριν από λίγο καιρό, σπάνιες οι περιπτώσεις που στριμώχνεσαι κάθιδρος σε μια μικρή αίθουσα χωρίς κλιματισμό, παρέα με μύγες και μεγιστάνες. (Αναμένοντας τη Fraport να τα αναβαθμίσει!). 

Αλλά και οι μαρίνες, τα τουριστικά καταφύγια, είναι μια άλλη μεγάλη πληγή όχι μόνο σε μικρά νησιά αλλά και στις ναυαρχίδες του ακριβού τουρισμού. Τις δε τελευταίες ημέρες, με αφορμή την τραγωδία στον Πόρο, μάθαμε και για τις συνθήκες λειτουργίας των ελικοδρομίων και τρομάξαμε. 

Η μέριμνα για τον τουρισμό δεν μπορεί να αφορά μόνο κονδύλια προβολής. Αφορά τις υποδομές και μάλιστα πολλές από αυτές σχετικά χαμηλού κόστους και σίγουρης απόσβεσης.

Αλλά είναι και ζήτημα ασφάλειας, πολιτισμού και εικόνας της χώρας. Η δε κατάταξη των θεμάτων αυτών στις απόλυτες προτεραιότητες μιας κυβέρνησης μπορεί να κάνει τη διαφορά. 

Η ανάπτυξη δεν είναι τα απολογιστικά νούμερα από στατιστικές υπηρεσίες αλλά το σχέδιο και η εφαρμογή μιας ευφυούς όσο και αυτονόητης στρατηγικής περιφερειακής πολιτικής ασφαλών δρόμων και ανοιχτών οριζόντων. Σημαντικό το Ελληνικό στην Αττική, αλλά δεν αρκεί για να προχωρήσουμε ως χώρα.

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 25 Αυγούστου 2019