Η ιστορία του Κάριλ Τσέσμαν ίσως είναι η πιο γνωστή από μια σειρά ανάλογων που εξελίχθηκαν στις ΗΠΑ. Καταδικασμένος σε θάνατο, πήρε αμέτρητες αναστολές, αναμορφώθηκε, έγραψε μπεστ- σέλερ, αλλά, παρόλ’ αυτά, κάποτε οδηγήθηκε στο μοιραίο. Η ποινή του εκτελέστηκε.
Κι έτσι εδώ και πολλές δεκαετίες υπάρχει πάντα επίκαιρο αλλά και άξιο να συζητηθεί το τι ακριβώς ρόλο παίζει το ποινικό σύστημα. Σωφρονίζει, μεταλλάσσει τον εγκληματία ή δρα τιμωρητικά; Βέβαια, πολλές χώρες, μεταξύ των οποίων και η δική μας, κατάργησαν τη θανατική ποινή, που αλλού, όμως, ισχύει. Ουσιαστικά είναι ένας διάλογος μεταξύ του σωφρονίζω και τιμωρώ. Κι αν δεχθούμε πως πολλές φορές η κοινωνία είναι έμμεσα ( διά της διάχυτης αγωγής της ) υπεύθυνη για τις εγκληματικές πράξεις, τότε η ιστορία γίνεται ιδιαίτερα σοβαρή.
Όλες αυτές οι σκέψεις γίνονται επίκαιρες με την ευκαιρία της σημερινής παγκόσμιας ημέρας κατά της θανατικής ποινής.

Ο ΔΡΑΚΟΣ ΤΟΥ ΣΕΪΧ ΣΟΥ
Είναι και θέμα ιδιαίτερα αβανταδόρικο, που μπορεί να καλύψει πολλά πρωτοσέλιδα εφημερίδων αλλά και να δώσει αφορμή για ταινίες που μπορούν να εντυπωσιάσουν. Στη Θεσσαλονίκη π.χ. γράφηκαν πολλά προ δεκαετιών για τη δράση του περιβόητου δράκου, αλλά και την εκτέλεσή του στο δάσος του Σέιχ Σου. Ακόμα και σήμερα ερευνητές ισχυρίζονται πως υπήρξε αθώος και πλήρωσε για άλλους λόγους ιδίως δημαγωγίας.
Κατά τα άλλα, στο σινεμά μπορεί κανείς να ανακαλύψει υπέροχες δημιουργίες γύρω από το θέμα. Στην κορυφή βρίσκεται το οσκαρικό Εν ψυχρώ του Ρίτσαρντ Μπρουκς, βασισμένο σε πραγματικά γεγονότα. Δύο περιθωριακοί βετεράνοι της Κορέας ξεκλήρισαν μια ολόκληρη οικογένεια στο Κάνσας. Το γεγονός συντάραξε την αμερικανική, κοινή γνώμη. Στον τόπο του εγκλήματος στάλθηκε ο Τρούμαν Καπότε, ο οποίος έκαμε έρευνες κι έγραψε το βιβλίο του Εν ψυχρώ. Γυρίστηκε ταινία μετά την εκτέλεση, ενώ πολλά χρόνια αργότερα ο Μπένετ Μίλερ έκαμε το Καπότε.

ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΑ ΑΤΟΠΗΜΑΤΑ
Ο Ρίτσαρντ Μπρουκς με εξαιρετική ανάλυση ανιχνεύει το έγκλημα σε συνάρτηση με άλλα κοινωνικά εγκλήματα και είναι τολμηρός σε σημείο που ενόχλησε με τις απόψεις του για τη θανατική ποινή.
Κατά τα άλλα, είχαμε αρκετές φορές καταγγελίες κατά της στρατιωτικής δικαιοσύνης σχετικά με τον τρόπο που διαχειρίζεται τη θανατική ποινή. Επ’ αυτού μάλιστα υπάρχει από τη δεκαετία του `50 το συγκλονιστικό φιλμ του Κιούμπρικ Σταυροί στο μέτωπο, με ειρωνικό, πραγματικό τίτλο Τα μονοπάτια της δόξας. Έχουμε την περίπτωση στρατιωτών στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, που κατηγορούνται για δειλία και στέλνονται στο εκτελεστικό απόσπασμα. Παρά την ισχυρή υπεράσπισή τους, η ποινή θα εκτελεστεί, διότι οι άνωθεν στρατηγοί επιθυμούν έτσι να εξιλεωθούν για δικό τους σφάλμα. Συγκλονιστική δημιουργία.

Λίγα χρόνια αργότερα, ο Τζόζεφ Λόουζι θα γυρίσει το Σταυροί στα χαρακώματα. Ένας στρατιωτικός κατηγορείται για λιποταξία. Ο υπερασπιστής του αντιλαμβάνεται πως υπάρχει μια κρυμμένη αλήθεια. Παρά την προσπάθεια της υπεράσπισης, η εκτέλεση θα γίνει για καθαρά λόγους σκοπιμότητας. Σχετικά με τη στρατιωτική δικαιοσύνη υπάρχει μια εκπληκτική ταινία από την Αυστραλία.

ΜΕ ΣΚΗΝΕΣ ΣΟΚ
Οι θανατοποινίτες του Μπρους Μπέρεσφορντ αφορούν σε ένα σύνθετο γεγονός και στον τρόπο με τον οποίο οι άνωθεν στρατιωτικοί, για να εξιλεωθούν, μεταθέτουν ένα σφάλμα σε τρεις υπολοχαγούς. Το τέλος είναι συναρπαστικό και δραματικό.
Κατά τα άλλα, ρίχνοντας μια ματιά σε άλλες κορυφαίες ταινίες πάνω στο θέμα, από τη δεκαετία του `50 έρχεται το Θέλω να ζήσω του Ρόμπερτ Γουάιζ με τη Σούζαν Χέιγουορθ έξοχη στο ρόλο μιας πόρνης καταδικασμένης σε θάνατο, που κάνει το παν για να σωθεί. Υπάρχουν σκηνές σοκ.

Να αναφερθώ, βέβαια, στην πολύ καλή δημιουργία του Τιμ Ρόμπινς Θα ζήσω με τον Σον Πεν εξαιρετικό στο ρόλο ενός μελλοθάνατου που δένεται με μια ιδιαίτερη συμπάθεια με μια ιερωμένη, που την παίζει εξαιρετικά η Σούζαν Σαράντον.

ΓΛΙΤΩΣΑΝ ΤΗΝ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΣΤΙΓΜΗ
Ο Κλιντ Ίστγουντ στην ωραία ταινία του Αληθινά εγκλήματα υποδύεται έναν δημοσιογράφο που επιχειρεί να αθωώσει έναν καταδικασμένο σε θάνατο.
Όσο για κωμικές εκδοχές, έχουμε την Πρώτη σελίδα του Μπίλι Γουάιλντερ για τον κιτρινισμό του Τύπου σχετικά με την απόδραση ενός καταδικασμένου σε θάνατο. Ο Άλαν Πάρκερ στη Ζωή του Ντέιβιντ Γκέιλ διαθέτει μια πολύ πρωτότυπη ιδέα γύρω από έναν καταδικασμένο σε θάνατο.
Βασισμένη σε πραγματικά γεγονότα είναι η δραματική, κοινωνική δημιουργία του Μάικλ Νιούελ Χορεύοντας μ’ έναν ξένο με μια γυναίκα που αγάπησε πολύ να εκτελείται. Βασισμένο σε μυθιστόρημα του Στίβεν Κινγκ, Το πράσινο μίλι του Φρανκ Ντάραμποντ αφηγείται την ιστορία ενός γιγαντιαίου μαύρου θανατοποινίτη.

Όσο για ταινίες που οι ήρωες σώθηκαν την τελευταία στιγμή από την εκτέλεση της ποινής τους, έχουμε το υπέροχο νουάρ του Σιόντμακ Η γυναίκα φάντασμα, αλλά και το σπουδαίο θρίλερ του Λούτσιο Φούλτσι Η μία πάνω στην άλλη. Τυχεροί, λοιπόν, όσοι τη γλιτώνουν.