Μία ταινία που προβάλλεται αυτές τις ημέρες, η «Επιχείρηση Κιμάς» μάς μεταφέρει σε ένα πραγματικό γεγονός που συνέβη κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και βοήθησε ιδιαίτερα τους Συμμάχους στη μεγάλη νίκη τους κατά του Ναζισμού (διάβαζε και «Πρόσωπο»). Ο κινηματογράφος αξιοποίησε στο έπακρο πραγματικά γεγονότα από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και έτσι γυρίστηκαν ταινίες αφενός μεγάλου θεάματος και από την άλλη με ιστορικό ενδιαφέρον αλλά και ένταση: Όπως είναι γνωστό, την ψυχαγωγική και εμπορική δύναμη μιας ταινίας βοηθάει ιδιαίτερα η ένταση, το ερώτημα «τι θα γίνει μετά;» και οι πολλές διαφορετικές εξελίξεις. Όταν όμως γράφω για φιλμ που ασχολούνται με πραγματικά επεισόδια, γεγονότα και μάχες του Β’ Παγκοσμίου πολέμου αναφέρομαι ιδίως σε αυτές καθ’ αυτές τις επιχειρήσεις και όχι σε μυθοπλασίες που θα τοποθετούν ήρωες μέσα σε αυτές τις καταστάσεις. Χρησιμοποιώντας ως παράδειγμα -για να γίνει κατανοητό το εγχείρημά μου- αξιοποιώ την περίπτωση των δραματικών γεγονότων της Δουνκέρκης, που συνέβησαν στα τέλη Μαΐου του 1940 ως τις αρχές Ιουνίου του ίδιου έτους. Εδώ εκ των πραγμάτων δεν μπορώ να συμπεριλάβω την πολύ ωραία ταινία του Ανρί Βερνέιγ «Δουνκέρκη - 2 Ιουνίου» (1964) με τους εξαιρετικούς Ζαν Πωλ Μπελμοντό και Κατρίν Σπαάκ. Αντίθετα, απόλυτη επιλογή είναι το φιλμ του Κρίστοφερ Νόλαν «Δουνκέρκη» (2017). Τα πραγματικά ιστορικά γεγονότα είναι και τραγικά και ηρωικά. Αμέτρητοι Βρετανοί, αλλά και Σύμμαχοι στρατιώτες, στριμώχτηκαν στην ακτή από γερμανικά στρατεύματα και ενώ αναμενόταν τρομερές απώλειες, χάρη σε πολεμικούς ελιγμούς, αλλά και στην αυτοθυσία των Βρετανών ψαράδων, επέστρεψαν στο σπίτι σώοι 330.000 άνδρες.

Επικίνδυνες γέφυρες

Η γνωστή πολύωρη ταινία του Σερ Ρίτσαρντ Ατένμπορο «Η Γέφυρα του Άρνεμ» (1977), όπου παίζουν πολλοί διάσημοι σταρ, βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα που συνέβησαν τον Σεπτέμβριο του 1944 στη γνωστή επιχείρηση που ονομάστηκε «Market Garden». Οι Σύμμαχοι, για να επισπεύσουν το τέλος του Β’ Παγκοσμίου πολέμου, ετοίμασαν την επιχείρηση όπου αερομεταφερόμενα στρατεύματα θα καταλάμβαναν τις πόλεις της Ολλανδίας Λιντχόφεν και Ναϊμέγκεν και στη συνέχεια το Άρνεμ. Το κλειδί της επιχείρησης αφορούσε τις γέφυρες. Εάν οι Γερμανοί μπορούσαν να τις κρατήσουν ή να τις ανατινάξουν, οι σύμμαχοι θα είχαν πολύ άσχημο πρόβλημα. Από διάφορα λάθη και άλλα προβλήματα η επιχείρηση απέτυχε και είχαμε σφαγή των Συμμάχων.

Αντίθετα, η ιστορία με μια άλλη πολεμική επιχείρηση που αφορούσε πάλι σε γέφυρα πήγε πολύ καλά, κάτι που μας έδειξε πολύ ωραία η ταινία του Τζον Γκιλέρμιν «Η Γέφυρα του Ριμάγκεν» (1969). Τον Μάρτιο του 1945 οι Αμερικάνοι είχαν μια ταχεία προέλαση προς τη Γερμανία. Φθάνοντας στον ποταμό Ρήνο με έκπληξη ανακάλυψαν ότι οι Γερμανοί ξέχασαν να ανατινάξουν μία σημαντική γέφυρα, αυτή του Ριμάγκεν. Από τις 7 Μαρτίου δόθηκαν σκληρές μάχες: Οι Γερμανοί με ισχυρότατη αντίσταση και χρησιμοποιώντας ακόμα και νέα όπλα, όπως πυραύλους, επιχείρησαν με πολλούς τρόπους να καταστρέψουν την στρατηγικής σημασίας γέφυρα. Σε ένα δεκαήμερο, περίπου, επιχειρήσεων οι Σύμμαχοι πέρασαν το Ρήνο και το τέλος του Πολέμου ήταν μπροστά.

Αποτυχίες και επιτυχίες

Κοντά στα Χριστούγεννα του 1944, ενώ οι Σύμμαχοι είχαν ταχεία προέλαση και ετοιμάζονταν να περάσουν στο γερμανικό έδαφος, παραλίγο να χάσουν τον πόλεμο στη δασώδη περιοχή των Αρδεννών στο Βέλγιο. Οι Γερμανοί εξαπέλυσαν μια πολύ καλά σχεδιασμένη αντεπίθεση και ανέτρεψαν το μέτωπο, έως ότου ξαναφθάσουν οι ισορροπίες. Μεταξύ των πολλών ταινιών, που αναφέρονται σε αυτή την ιστορία, η πιο τεκμηριωμένη είναι η «Μάχη των Αρδεννών» (1965) του Κεν Ανάκιν. Και φυσικά να τελειώσω με την θεωρούμενη κορυφαία μάχη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου που ήταν η απόβαση τεράστιων συμμαχικών δυνάμεων στη Νορμανδία στις 6 Ιουνίου του 1944 για να δημιουργηθεί το λεγόμενο δεύτερο μέτωπο και φυσικά να συντομευθεί ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος. Έχουν γυριστεί πάρα πολλά φιλμ πάνω σε αυτή την κομβική ιστορία, τα περισσότερα διαθέτουν μυθοπλασίες, αλλά εκείνο που είναι σαφώς αντικειμενικό και έχει μορφή δραματοποιημένου ντοκιμαντέρ είναι η πολύωρη δημιουργία «Η Μεγαλύτερη Ημέρα του Πολέμου» (1962) των Κεν Ανάκιν, Ντάριλ Φ. Ζανάκ, Άντριου Μάρτον, Μπέρναρντ Γουίκι και Γκέρντ Όζουολντ. Φυσικά, γυρίστηκαν και ενδιαφέροντα φιλμ για τις αποβάσεις σε Άντζιο, Ιβοζίμα, Οκινάουα και φυσικά για την ηρωική μάχη του Στάλινγκραντ.

* Δημοσιεύτηκε στη "ΜτΚ" στις 16.01.2022