Νέα μάχη για τη διάσωση του προγράμματος Αντώνης Τρίτσης, καλείται να δώσει η αυτοδιοίκηση, καθώς εκτός από το γεγονός ότι οι περίφημες εντάξεις έργων γίνονται με ρυθμούς… χελώνας, τελειώνουν πλέον και τα χρήματα.

Η απόγνωση μάλιστα είναι τόσο μεγάλη στους κόλπους της ΚΕΔΕ, η ηγεσία της οποίας προτείνει να θυσιαστεί ο «ΦιλόΔημος», το πρώτο πρόγραμμα της ΤΑ για να σωθεί ο «Αντώνης Τρίτσης». Αν συμφωνηθεί αυτό πολλοί δήμοι θα πρέπει να απεντάξουν έργα που είχαν μπει στο «ΦιλόΔημο», με το επιχείρημα ότι δεν προχώρησαν καν στη διαδικασία δημοπράτησής τους, ενώ πέρασαν δύο και τρία χρόνια.

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της ΚΕΔΕ, το διαθέσιμο ποσό για εντάξεις νέων έργων στους δήμους φτάνει μετά βίας σήμερα τα 200 εκατ. ευρώ και θα πρέπει σε κάθε περίπτωση να διατεθούν σε δήμους που δεν κατάφεραν να εντάξουν σχεδόν κανένα έργο και σε εκείνους που δεν άγγιξαν καν το 40%-50% του αρχικού πλαφόν που έχει ήδη ορίσει το υπουργείο Εσωτερικών.

«Τα χρήματα που απομένουν ανέρχονται σε περίπου 200 εκατ. ευρώ και θα πρέπει να κατευθυνθούν στους δήμους εκείνους, που ακόμη δεν έχουν φθάσει στην κάλυψη του 70% του αρχικού πλαφόν που όρισε το ΥΠΕΣ» δήλωσε με ανησυχία ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ Δημήτρης Παπαστεργίου κατά τη διάρκεια της τελευταίας συνεδρίασης του δ.σ., προσθέτοντας μάλιστα ότι 150-160 δήμοι της χώρας, βρίσκονται όχι μόνο κάτω από το 70% αλλά ακόμη και από το 50% του πλαφόν τους και αυτό δυο χρόνια μετά την έναρξη του προγράμματος. Για το λόγο αυτό, είπε, πως θα πρέπει να συνεδριάσει άμεσα η αρμόδια επιτροπή, στην οποία συμμετέχει και ο ίδιος, που σύστησε το ΥΠΕΣ για τις εγκρίσεις των έργων και την κατανομή των κονδυλίων.

«Είχαμε κάνει μια τελευταία επιτροπή στις 23 Μαρτίου για τα ζητήματα που αφορούσαν σε εγκρίσεις κάποιων προσκλήσεων. Είχαμε και μια σημαντική απόφαση της Εκτελεστικής Επιτροπής της ΚΕΔΕ προκειμένου πρώτα να ανεβάσουμε όλους τους δήμους στο 70% τουλάχιστον και μετά να δούμε αν περισσεύουν χρήματα για να δούμε τι θα κάνουμε με άλλες προσκλήσεις. Πάντως σήμερα σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να φύγουν δήμοι με πάνω ποσοστό που ξεπερνά το 80%» υποστήριξε ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ.

Ανάφερε δε ότι «σήμερα που ξέρουμε ότι τα χρήματα τελειώνουν, τουλάχιστον σε αυτό το στάδιο του Αντώνης Τρίτσης, πρέπει να συνεχίζουμε να εισάγουμε έργα δήμων», ενώ παραδέχθηκε ότι υπάρχουν περιπτώσεις δήμων που έχουν κατάφωρα αδικηθεί. «Είτε γιατί είναι πρωτεύουσες νομών, παρότι είναι πολλοί μεγάλοι δήμοι, είτε γιατί ήδη είχαν καλύψει από το Φιλόδημο το πλαφόν τους. Αλλά πλέον δεν μπορεί χωρίς καμία ξεκάθαρη και προφανή δικαιολογία να δώσουμε χρήματα σε δήμους που έχουν φτάσει το 80%, την ώρα που υπάρχουν 160 δήμοι που είναι κάτω του 60%. Συνεπώς θα πρέπει τώρα να εκτιμήσει η επιτροπή του Τρίτσης, τι χρήματα μένουν» δήλωσε ο κ. Παπαστεργίου.

Να σωθεί ο «Αντ. Τρίτσης»

Η πρόταση που φαίνεται να επεξεργάζεται η ΚΕΔΕ αναφορικά με τη σωτηρία του «Αντώνης Τρίτσης» αναμένεται να προκαλέσει αντιδράσεις στους κόλπους των δήμων, καθώς πολλοί έχουν εντάξει έργα στο «ΦιλόΔημο» και ετοιμάζονται να τα δημοπρατήσουν, ενώ παράλληλα ενέταξαν σε ένα ικανοποιητικό ποσοστό αναγκαία έργα και στο «Τρίτσης».

Για παράδειγμα στο δήμο Έδεσσας το πλαφόν των έργων στο «Τρίτσης» φτάνει τα 22 εκατ. ευρώ, αλλά σήμερα οι εντάξεις φτάνουν μόλις τα 8 εκατ. ευρώ. Από το σύνολο του ποσού όμως τα μισά αφορούν στο «ΦιλόΔημο», οπότε ο δήμος δεν έχει καμία δυνατότητα απένταξης τους, αφού τα έχει ήδη δρομολογήσει και φοβάται ότι μπορεί να χάσει τους πόρους και από το «Τρίτσης».

Ωστόσο η ΚΕΔΕ αναζητά «σωσίβιο» για τον «Αντώνη Τρίτση» προκειμένου να παραμείνει ενεργό το πρόγραμμα, στο οποίο έχει επενδύσει πολλά η αυτοδιοίκηση και η κυβέρνηση, που θεωρούσε ότι η χρηματοδότηση καθώς και η ένταξη όλων των έργων θα φτάσει στο 100% του πλαφόν που είχε οριστεί για κάθε δήμο.

«Πρέπει να γίνει μία εκτίμηση των χρημάτων που θα πρέπει να δεσμευτούν και να ξαναδούμε κάποια έργα του ‘ΦιλόΔημου’ που δεν δημοπρατήθηκαν, καθώς πέρασαν τρία χρόνια και δεν δημοπρατήθηκαν. Οπότε θα πρέπει να αποδεσμευτούν τα χρήματα αυτά για να διατεθούν στον Τρίτση και να δούμε αν υπάρχουν εκπτώσεις και τι εκπτώσεις είναι αυτές» είπε χαρακτηριστικά στους δημάρχους ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ κ. Παπαστεργίου.

Με λίγα λόγια πρότεινε την αναχρηματοδότηση του προγράμματος από το προηγούμενο «ΦιλόΔημος», που καθιερώθηκε επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ. Επίσης, ο ίδιος κάλεσε τη Διαχειριστική Αρχή του προγράμματος, να υπολογίσει συγκεκριμένα το ποσό που απομένει, τις εκπτώσεις από τα έργα που δημοπρατήθηκαν μέχρι τώρα, ενώ έθεσε θέμα και για τη δέσμευση από δήμους του συνολικού ποσού των εγκρίσεων τους.

«Ήδη έχουν δεσμευθεί χρήματα σε κάποιους δήμους π.χ στον τομέα των αναπλάσεων, που κατέβασαν και πήραν τα χρήματα της μελέτης αλλά δεσμεύουν από την αρχή και το συνολικό ποσό του έργου που θα γίνει στα επόμενα χρόνια» δήλωσε ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ.

Προτάσεις για έργα μεγαλύτερου ποσού από το αρχικό

Την ανησυχία του για το πρόγραμμα, αλλά και για το γεγονός ότι πολλοί δήμοι θα μείνουν… ρέστοι εκφράζει στη «ΜτΚ» ο πρόεδρος της Επιτροπής Οικονομικών της ΚΕΔΕ, αντιδήμαρχος Έδεσσας Γιάννης Μουράτογλου, τονίζοντας ότι το πρόγραμμα, θεωρητικά θα κλείσει στα 4,2 δισ. ευρώ, με βάση τη δέσμευση του υπουργείου Εσωτερικών, ενώ μέχρι τώρα οι εντάξεις έργων φτάνουν συνολικά τα 3,4 δισ. ευρώ.

Όπως είπε, τα χρήματα δεν θα έφταναν γιατί τελικά κατατέθηκαν προτάσεις για έργα ύψους 6 δισ. ευρώ, όπως για παράδειγμα στην ύδρευση. Αυτές οι προτάσεις μάλιστα, ομολογούν δήμαρχοι περιφερειακών δήμων που έχουν προγραμματισμένα τέτοια έργα, αποδείχθηκε ήταν τριπλάσιες από το προϋπολογισμό της πρόσκλησης.

Ο κ. Μουράτογλου πάντως εκτίμησε ότι δεν πρόκειται να καλυφθεί ούτε το 70% του προγράμματος, καθώς σημείωσε ότι έχουν γίνει μεγάλες αδικίες σε βάρος πολλών μικρομεσαίων δήμων που δεν έχουν περιθώρια και τη δυνατότητα να τρέξουν τις διαδικασίες για τις εντάξεις των έργων που χρειάζονται.

Έγινε λάθος αρχή με τις κατανομές

Το πρόβλημα ωστόσο με το πρόγραμμα Αντώνης Τρίτσης γεννήθηκε από την αρχή, όταν τον Απρίλιο του 2021 το υπουργείο Εσωτερικών έθεσε πλαφόν στις κατανομές των δήμων με βάση τα πληθυσμιακά κριτήρια, καθώς επίσης και το τουριστικό ισοδύναμο, την ορεινότητα και τη νησιωτικότητα.

Ως εκ τούτου η διαμάχη μεταξύ δήμων δεν άργησε να έρθει, καθώς η ΚΥΑ που δημοσιεύτηκε φαίνεται να ευνοεί έναν μικρό αριθμό ΟΤΑ και οι περισσότεροι να αποκλείονται από τις χρηματοδοτήσεις.

Και ενώ οι δήμοι περίμεναν πως και πως να επανεκκινήσει δίκαια και ισότιμα ο «Τρίτσης», οι αιρετοί είδαν το πλαφόν να αρθρώνεται από τα 6 εκατ. ευρώ για τους πιο μικρούς δήμους, φτάνοντας τα 40 εκατ. ευρώ για τους μητροπολιτικούς δήμους της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης. Ωστόσο πάνω από 200 δήμοι αντέδρασαν έντονα, αφού η ΚΥΑ κατηγοριοποιεί τους δήμους με βάση τον πληθυσμό και τις πρωτεύουσες των νομών, στις οποίες κατανέμονται περισσότερα κονδύλια.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι νομοί Αργολίδας και Βοιωτίας, όπου οι δήμοι Ναυπλίου και Άργους, Λιβαδειάς και Θήβας, είναι περιοχές με ίδιο πληθυσμό και χαρακτηριστικά, ωστόσο αυτές που ευνοούνται στο πλαίσιο των κατανομών είναι οι πρωτεύουσες των νομών, το Ναύπλιο και η Θήβα, που θα λάβουν 22 εκατ. ευρώ χρηματοδότηση, έναντι των έτερων πόλεων που θα λάβουν 12 εκατ. ευρώ.

Οι ΟΤΑ ομαδοποιούνται σε 7 κατηγορίες, εκ των οποίων οι 6 αφορούν τους δήμους και η 7η τις περιφέρειες, ενώ παράλληλα εξειδικεύεται το ανώτατο όριο συνολικού προϋπολογισμού (πλαφόν) προτάσεων που μπορούν να ενταχθούν στο πρόγραμμα για κάθε κατηγορία.

Σύμφωνα με την ΚΥΑ:

- Στην κατηγορία 1 εντάσσονται οι δήμοι με μόνιμο πληθυσμό πάνω από 300.000 κατοίκους και η χρηματοδότηση φτάνει τα 40 εκατ. ευρώ.

- Στην κατηγορία 2 οι δήμοι με μόνιμο πληθυσμό από 100.000 έως 300.000 κατοίκους με χρηματοδότηση 25 εκατ. ευρώ.

- Στην κατηγορία 3 οι δήμοι που αποτελούν έδρες Νομών με μόνιμο πληθυσμό έως 100.000 κατοίκους με χρηματοδότηση 22 εκατ. ευρώ.

- Στην κατηγορία 4 οι αστικοί δήμοι της Αττικής και της Θεσσαλονίκης με έως 100.000 κατοίκους με χρηματοδότηση 18 εκατ. ευρώ.

- Στην κατηγορία 5 οι υπόλοιποι ηπειρωτικοί και νησιωτικοί δήμοι με χρηματοδότηση 12 εκατ. ευρώ.

- Στην κατηγορία 6 οι μικροί ηπειρωτικοί δήμοι με μόνιμο πληθυσμό έως 10.000 κατοίκους και οι μικροί νησιωτικοί Δήμοι με έως 3.500 κατοίκους με χρηματοδότηση 6 εκατ. ευρώ.

«Φούσκα» το πρόγραμμα;

Πολλοί είναι πάντως οι αυτοδιοικητικοί που χαρακτηρίζουν το φιλόδοξο πρόγραμμα «φούσκα» καθώς σήμερα δύο χρόνια μετά υπάρχουν δήμοι που δεν κατάφεραν να εντάξουν κανένα έργο, ενώ το παρομοιάζουν με «φάμπρικα» που δούλεψε μόνο για λογαριασμό λίγων δήμων που έβαλαν έργα, ξεπερνώντας ακόμη και το πλαφόν επειδή είχαν τη δυνατότητα, μέσω του προσωπικού τους, να τρέξουν τις απαιτούμενες διαδικασίες.

«Είναι άδικο για πολλούς μικρούς και μικρομεσαίους δήμους που δεν έχουν το απαιτούμενο δυναμικό να μένουν πίσω, χωρίς να μπορούν να εντάξουν και να δημοπρατήσουν αναγκαία έργα για τους πολίτες τους» σχολιάζουν δήμαρχοι, προσθέτοντας ότι εξαρχής υπήρξαν προβλήματα με την καθιέρωση πλαφόν στα έργα, δημιουργώντας, δυστυχώς, δήμους δύο ταχυτήτων.

Γεγονός είναι μάλιστα ότι πολλοί δήμοι της χώρας είδαν με πολύ μεγάλο προβληματισμό την κατανομή του «Αντώνης Τρίτσης», υποστηρίζοντας ότι θα έπρεπε από την αρχή να επιλεγεί μία πιο δίκαιη κατανομή, με πληθυσμιακά και εκτατικά κριτήρια καθώς και άλλα όπως το τουριστικό ισοδύναμο, η ορεινότητα, η νησιωτικότητα.

Ειδικά δε στις προσκλήσεις, εκεί που παρατηρήθηκε υπερκράτηση (overbooking) προτάσεων είναι κυρίως για τα έργα που αφορούν υποδομές ύδρευσης (πρόσκληση ΑΤ01), πρόσκληση ΑΤ03 «Παρεμβάσεις και δράσεις βελτίωσης της διαχείρισης ενέργειας και αξιοποίησης Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας στις υποδομές διαχείρισης Υδάτων» ΑΤ02 «Διαχείριση Αστικών Λυμάτων» και στην ΑΤ04, που αφορά τη διαχείριση των απορριμμάτων.

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 15.05.2022