Μια πρωτότυπη πρόταση να αναπαρασταθεί ένα ολόκληρο μετοχιακό συγκρότημα μετά από ολόκληρη αναζήτηση στις πηγές κάνουν η Εφορεία Αρχαιοτήτων Χαλκιδικής και Αγίου Όρους και ο αρχαιολόγος Θεόδωρος Ντόγκας. Πρόκειται για το μετόχι της μονής Ιβήρων που βρίσκεται στη θέση με το τοπωνύμιο «Πυργούδια», περίπου 1,5 χιλιόμετρο ανατολικά του οικισμού των Νέων Ροδων Χαλκιδικής. Εκεί, στο παραθαλάσσιο ύψωμα μεταξύ των ακρωτηρίων Λαρνάκι και Κριτήρ στέκονται σήμερα τα ερείπια του κτιριακού συγκροτήματος του μετοχίου, τα οποία η ΕΦΑ σχεδιάζει να αναδείξει μέσα από τρισδιάστατες αναπαραστάσεις.

Σε αυτό συμβάλουν δύο σχέδια του Ρώσου νομικού, ερασιτέχνη αρχαιολόγου και μανιώδη συλλέκτη Pyotr Ivanovich Sevastyanov, κατά την αποστολή του στο Άγιο Όρος το 1859, ο οποίος στην τελευταία στάση του πριν την είσοδό του σε αυτό, αν και δεν το κατονομάζει, σχεδίασε το μετόχι. «Τα σχέδια προέρχονται από το αρχείο Παύλου Μυλωνά που διατηρείται στο Ίδρυμα Μπενάκη και χρησιμοποιήθηκαν για τον παραπάνω σκοπό μετά από επισταμένη μελέτη των αρχιτεκτονικών τους πληροφοριών», λέει στο makthes.gr o Θεόδωρος Ντόγκας.

ΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ 

Στο φύλλο της εφημερίδας «Μακεδονία»

Η ιστορία του μετοχίου είναι ενδιαφέρουσα και ανιχνεύεται για πρώτη φορά γύρω στο 942, ενώ σε χρυσόβουλο του Μιχαήλ Η΄Παλαιολόγου το 1259 αναφέρεται « το αγρίδιον η Πραύλακα μετά του πύργου αυτού» που αποτελεί την πρώτη βεβαιωμένη μαρτυρία η οποία αφορά τον πύργο του μετοχίου.

Το 1928, στην απογραφή της κοινότητος Ιερισσού, καταγράφονται στο μετόχι 324 κάτοικοι . Προφανώς πρόκειται για τους προσωρινά εγκατεστημένους πρόσφυγες, οι οποίοι δημιούργησαν τον συνοικισμό των Νέων Ρόδων. Ήδη όμως το 1932 όπως αναφέρει και η Απόφαση αρ. 35/30-5-1932 της Επιτροπής Απαλλοτριώσεων Χαλκιδικής «…τα συγκεντρωμένα κτίρια του Μετοχίου τούτου,... είναι ημικατεστραμμένα…».

Από την περιοχή πέρασαν ο Γάλλος λόγιος και διπλωμάτης Esprit Marie Cousinery το 1793 και ο Άγγλος περιηγητής William Martin Leake το 1806 αλλά δεν περιγράφουν το μετόχι. Αντίθετα, από την επίσκεψη του βοτανολόγου Heinrich August Rudolf Grisebach, ο οποίος διανυκτέρευσε εκεί στις 13 Ιουνίου του 1839, έχουμε την παλαιότερη περιγραφή του, που αναδημοσιεύεται στο φύλλο της εφημερίδας Μακεδονία στις 2-1-1982, από την οποία παίρνουμε μια εικόνα της φρουριακής οργάνωσής του.

Στη σημερινή του μορφή, τα οικοδομικά κατάλοιπα του πύργου, του περιτειχίσματος και των προσκτισμάτων του τοποθετούνται στο ανατολικό μέρος των ερειπίων.

Από τον πύργο, ορατό είναι σήμερα τμήμα της βορειανατολικής του γωνίας σε ύψος 3,50 μ. περίπου, τμήματα του βόρειου και ανατολικού τοίχου και ίχνος της νοτιοδυτικής γωνίας, σωζόμενα σε χαμηλότερο ύψος.

Το συγκρότημα του πύργου ολοκληρώνεται με τα ίχνη του περιτειχίσματος, ο ανατολικός τοίχος του οποίου σώζει δύο γωνιακούς πυργίσκους στη ΒΑ και ΝΑ γωνία αντίστοιχα. Προσκτισμένο στην εσωτερική όψη του ανατολικού τοίχου του περιβόλου φαίνεται να ήταν επίμηκες κτίριο, του οποίου αμυδρώς διακρίνεται το περίγραμμα. Τα ερείπια ενός σπιτιού και μιας αποθήκης σώζονται ΒΔ του πύργου.

Το σπίτι ήταν τουλάχιστον διώροφο και σώζεται σήμερα όρθιο τμήμα του βόρειου τοίχου του, ενώ οι υπόλοιποι κείτονται σε σωρό μπάζων. Σε συνέχεια του σπιτιού σώζεται ο βόρειος τοίχος της αποθήκης αλλά σε χαμηλότερο ύψος.. ΝΔ του πύργου σώζεται σε καλή κατάσταση υπέργεια ανοικτή δεξαμενή νερού (κινστέρνα).

Η διημερίδα προς τιμήν του Δρ. αρχαιολόγου Ιωακείμ Παπάγγελου

Η πρόταση γίνεται στο πλαίσιο της διαδικτυακής διημερίδας που διοργανώνει η Εφορεία Αρχαιοτήτων Χαλκιδικής – Αγίου Όρους σε συνεργασία με το Τμήμα Ιστορίας – Αρχαιολογίας ΑΠΘ προς τιμήν του Δρ. αρχαιολόγου Ιωακείμ Παπάγγελου. Στόχος της διημερίδας είναι να προβάλλει το ανασκαφικό και ερευνητικό έργο της Εφορείας Αρχαιοτήτων Χαλκιδικής και Αγίου Όρους και άλλων ερευνητών στη βυζαντινή και μεταβυζαντινή Χαλκιδική, ως συνέχεια της πλούσιας και ανεκτίμητης προσφοράς του Ιωακείμ Παπάγγελου, τόσο στη Χαλκιδική, όσο και στην Επιστημονική Κοινότητα.

Η εκδήλωση με θέμα «Η Χαλκιδικής κατά τους βυζαντινούς και μεταβυζαντινούς χρόνους» άρχισε τις εργασίες της το πρωί με τους χαιρετισμούς του προϊσταμένου της ΕΦΑ Γιώργου Σκιαδαρέση και του προέδρου της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών Βασίλη και της Λαογραφικής Εταιρείας Χαλκιδικής Βασίλειου Πάππα. Στην πρώτη εισήγηση ο ομότιμος καθηγητής Βυζαντινής Αρχαιολογίας ΑΠΘ Θεοχάρης Παζαράς αναφέρθηκε στο συνολικό έργο του Ιωακείμ Παπάγγελου. Οι εργασίες της διημερίδας θα συνεχιστούν ως αργά απόψε το βράδυ και θα ολοκληρωθούν αύριο μετά τις 9μμ.

Η εκδήλωση διεξάγεται μέσω της πλατφόρμας Ζoom:

https://authgr.zoom.us/j/96828823854?pwd=RmtsWm5KcUg4dC80Y0R6VFBvak0wdz09