Πέντε γυναίκες αναπτύσσονται, ερωτεύονται, αγωνιούν αλλά κυρίως προσπαθούν να ζήσουν υπό το πέπλο του πολυετούς πένθους που τους επιβάλει η σκληρή, συντηρητική και τυραννική μητέρα τους. Τα γέλια, οι εμπειρίες και τα όνειρα πνίγονται πίσω από κλειστά παράθυρα και επτασφράγιστες πόρτες. Η δυστοπία που επέλεξε ο Λόρκα για να ξεδιπλώσει με αριστουργηματικό τρόπο τους χαρακτήρες των ηρώων του και να πλάσει μία μοναδική αλληγορία για το πρόσωπο του φασισμού, μοιάζει πιο επίκαιρη από ποτέ.

Η σκηνοθέτης Βαρβάρα Δουμανίδου συμπράττει με το Κέντρο Πολιτισμού της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας και παρουσιάζει για τρίτη φορά στο κοινό το δράμα του Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα με τίτλο «Το Σπίτι της Μπερνάρντα Άλπα». Η παράσταση που αγαπήθηκε από τους Θεσσαλονικείς αποσπώντας διθυραμβικές κριτικές ζωντανεύει ξανά στο Θέατρο «Αλέξανδρος» απ’ όπου και θα μεταδοθεί ζωντανά. Μέσω ενός link που θα ανακοινωθεί άμεσα από το Κέντρο Πολιτισμού της ΠΚΜ, κάθε θεατής από οποιοδήποτε μέρος του κόσμου θα μπορεί να απολαύσει τις καθηλωτικές ερμηνείες του «Θεάτρου του Άλλοτε».

«Είναι μία παράσταση που μιλά για το πώς ο φασισμός κρύβεται μέσα στον κάθε άνθρωπο με διαφορετικό τρόπο. Πιστεύουμε ότι το πρόσωπο του φασισμού είναι κάτι μακρινό ενώ στην πραγματικότητα όλοι λίγο πολύ θέλουμε να επιβάλλουμε τη γνώμη μας. Ο Λόρκα κάνει μία αλληγορία. Μιλά για το φασιστικό καθεστώς της εποχής του μέσα από μία αληθινή ιστορία. Στη γειτονιά του υπήρχε μία γυναίκα με το όνομα Φρανσκίτα Άλμπα η οποία όταν έχασε το σύζυγό της φυλάκισε τις κόρες της στο σπίτι. Κλείδωσε πόρτες και παράθυρα και τις καταδίκασε σε ένα οκταετές πένθος», εξηγεί η σκηνοθέτης.

Η σύγκριση του τότε με το τώρα είναι αναπόφευκτη. Οι πολλαπλές αναγνώσεις που επιδέχεται η ιδιοφυής «σύνθεση» του Λόρκα δε θα μπορούσαν να μην περιλαμβάνουν την πραγματικότητα που βιώνουμε όλοι σήμερα. Με τον εγκλεισμό να αποτελεί μία κανονικότητα που καταπίνει το έτος που διανύουμε, ο καθένας από εμάς έρχεται αντιμέτωπος με τον εαυτό του και ανακαλύπτει πρόσωπα που δεν πίστευε ότι είχε. Αυτό προσπαθεί να θίξει και η κ. Δουμανίδου μέσω της παράστασης που αποφάσισε να ανεβάσει:

«Η συνθήκη του εγκλεισμού ξεγυμνώνει το χαρακτήρα των ανθρώπων, την προσωπικότητά τους, και αρχίζουν να εμφανίζονται συμπεριφορές που έχουμε κρυμμένες βαθιά μέσα μας. Tο ‘Σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα’ είναι η δική μου παρατήρηση στο τι σημαίνει εγκλεισμός και τι επίπτωση έχει στους συνανθρώπους μας. Όπως και στο δράμα του Λόρκα έτσι και σήμερα βλέπουμε πως κάποιοι από εμάς γινόμαστε πιο απάνθρωποι και ασυναίσθητοι. Όλες οι κόρες στο έργο όπως και η ίδια η Μπερνάρντα η οποία είναι το πρόσωπο του φασισμού, είναι θύματα. Βλέπουμε τη συνθήκη που την έκαναν να είναι αυτό που είναι. Η δική μου άποψη είναι ότι κανένας δεν γεννιέται φασίστας. Οι συνθήκες και το περιβάλλον οδηγούν τους ανθρώπους σε κάποια συμπεριφορά. Μέσω του έργου λοιπόν γίνεται αυτός ακριβώς ο παραλληλισμός. Το πώς νομίζουμε ότι κάποια στοιχεία δεν έχουν καμία σχέση με εμάς και τελικά όμως έχουν».

Η μαγεία του θεάτρου χάνεται στη μαγνητοσκόπηση

Η συνθήκη στην οποία ζούμε αναδεικνύει συμπεριφορές που πριν ήταν αθέατες είτε γιατί δεν μπορούσαμε είτε γιατί δεν θέλαμε να τις παρατηρήσουμε. Το μόνο σίγουρο είναι πως τώρα δεν μπορούμε να τις αποφύγουμε κυρίως λόγω των συνεπειών τους. Όπως εξηγεί και η κ. Δουμανίδου, κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και στο πολυδιάστατο «Σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα». Διαφορετικές γυναίκες ζουν την ίδια κατάσταση με άλλον τρόπο, επηρεάζοντας όμως η μία την άλλη.

«Βλέπεις γύρω σου ανθρώπους που ισχυρίζονται ότι δεν υπάρχει ο κορονοϊός. Βλέπεις άλλους που ενώ ξέρουν ότι υπάρχει μία πανδημία εν εξελίξει εθελοτυφλούν και συνεχίζουν να κάνουν ό,τι θέλουν ανεξάρτητα από το αν αυτό είναι εις βάρος του διπλανού τους. Εγωκεντρικές συμπεριφορές που δεν ήταν αντιληπτές αλλά τώρα που γιγαντώνεται η πανδημία αντιλαμβάνεσαι ότι ο καθένας βλέπει τα πράγματα από το δικό του στενό παρατηρητήριο αδιαφορώντας για οτιδήποτε άλλο. Αυτό συμβαίνει και στο σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα. Η κάθε κόρη βιώνει μοναδικά το δικό της μαρτύριο της βίας και βλέπεις τις διαφορετικές αντιδράσεις αλλά και το αντίκτυπο της κάθε συμπεριφοράς», λέει χαρακτηριστικά.

Σε πείσμα των καιρών και κάτω από δύσκολες συνθήκες, οι συντελεστές του «Θεάτρου του Άλλοτε» προσπαθούν με όσα μέσα διαθέτουν και τηρώντας τα κατάλληλα μέτρα, να γεφυρώσουν το χάσμα ανάμεσα στις μαγνητοσκοπημένες παραστάσεις και την έλλειψη της τέχνης σε μία εποχή που την χρειάζεται περισσότερο από ποτέ. 

Ωστόσο, η σκηνοθέτης τονίζει πως μετά το πέρας της πανδημίας, οι διαδικτυακές παραστάσεις πρέπει να μείνουν στις αναμνήσεις μας καθώς στερούν τη «μαγεία» που έχουν την τύχη να μοιράζονται κοινό και ηθοποιοί επί σκηνής: «Οι live παραστάσεις είναι μία γέφυρα ανάμεσα στις μαγνητοσκοπημένες παραστάσεις που δεν προσφέρουν την ολοκληρωμένη θεατρική εμπειρία και τις κανονικές που δυστυχώς δεν μπορούν να πραγματοποιηθούν λόγω της κατάστασης. Μετά την πανδημία δεν πρέπει να γίνονται μαγνητοσκοπημένες παραστάσεις. Το θέατρο είναι μαγικό γιατί υπάρχει μία αόρατη ενέργεια που ανακυκλώνεται μεταξύ ηθοποιών και θεατών».

Η διαδικτυακή πρεμιέρα της παράστασης θα πραγματοποιηθεί στις 4 Δεκεμβρίου ενώ η μαγνητοσκόπηση θα παραμείνει στο διαδίκτυο για δύο ακόμα μέρες ώστε να έχουν πρόσβαση όσο το δυνατόν περισσότεροι θεατές.

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 22 Νοεμβρίου 2020