Στη χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης, μιας σειράς μεγάλων έργων που μπορεί να αλλάξουν το προφίλ της δυτικής και της ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης «ποντάρουν» παράγοντες των δύο περιφερειών.

Η ένταξη στο σχέδιο Ανάκαμψης, κάποιων έργων για τα οποία απαιτούνται υψηλοί πόροι, όπως εκτιμούν, θα δώσει τη δυνατότητα να απελευθερωθούν χρηματοδοτήσεις από άλλα ταμεία για μια σειρά έργα που σε διαφορετική περίπτωση μπορεί να αντιμετώπιζαν πρόβλημα.

Δυτική Μακεδονία

Η δυτική Μακεδονία είναι η περιοχή της χώρας που βρίσκεται αντιμέτωπη αυτή την περίοδο με τη μεγαλύτερη πρόκληση. Η απολιγνιτοποίηση, το κλείσιμο δηλαδή όλων των λιγνιτικών μονάδων και των ατμοηλεκτρικών σταθμών παραγωγής ενέργειας και η κατάργηση των λιγνιτικών πεδίων από τα οποία εξορύσσονταν ο πολύτιμος άνθρακας, είναι γεγονός. Δεν πρόκειται απλά για μια αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου ανάπτυξης της περιοχής αλλά μια σε βάθος αλλαγή όλου του προφίλ ακόμα και της φυσιογνωμίας της. Χιλιάδες στρέμματα γης στα οποία μέχρι τώρα έβλεπε κανείς μηχανήματα εξόρυξης, ταινιόδρομους μεταφοράς της πρώτης ύλης, φορτηγά και βανάκια με προσωπικό της ΔΕΗ μένουν τώρα πια απογυμνωμένα από κάθε δραστηριότητα και ίχνος ζωής σα κινηματογραφικό σεληνιακό τοπίο.

Όλο το σχέδιο «Δίκαιης Μετάβασης» της περιοχής θα χρηματοδοτηθεί από ανεξάρτητο ταμείο που έγινε για αυτό το σκοπό. Το μεγάλο κονδύλι όμως ήταν και είναι αυτό που αφορά την αποκατάσταση των εδαφών των λιγνιτικών πεδίων. Το κόστος αυτό είναι τεράστιο, και φτάνει περίπου τα 300 εκατ. ευρώ, ποσό που θα δέσμευε μεγάλο μέρος της συνολικής χρηματοδότησης της Δίκαιης Μετάβασης. Το Ταμείο Ανάκαμψης έδωσε τη λύση. Το ποσό αυτό, τα περίπου 300 εκατ. ευρώ, θα δοθούν μέσα από το συγκεκριμένο ταμείο, απελευθερώνοντας ουσιαστικά κονδύλια για άλλες δράσεις του προγράμματος «Δίκαιης Μετάβασης».

Αγωνιούν οι κάτοικοι

Οι άνθρωποι της περιοχής αγωνιούν για την έναρξη των έργων αποκαταστάσης εδαφών, προκειμένου να μη χαθούν θέσεις απασχόλησης. Όπως δήλωσε ο Κωστής Μουσουρούλης, συντονιστής του Σχεδίου Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης, τα 300 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης, αναμένεται να εγκριθούν εντός του καλοκαιριού ενώ η εισροή των πρώτων κεφαλαίων αναμένεται να γίνει εντός του 2021. «Είμαστε έτοιμοι απ’ όλες τις απόψεις και με την προγραμματική σύμβαση η οποία θα υπογραφεί μεταξύ υπουργείο Ενέργειας και ΔΕΗ. Ήδη έχουν ξεκινήσει αποκαταστάσεις εδαφών τόσο στο Αμύνταιο, όσο και στην Πτολεμαΐδα για την εγκατάσταση των φωτοβολταϊκών της ΔΕΗ ισχύς 1 και 1,2GWH αντιστοίχως» δήλωσε ο κ. Μουσουρούλης.

Τα υπόλοιπα μεγάλα έργα της περιοχής μένουν εκτός Ταμείου Ανάκαμψης και εντάσσονται στο ΕΣΠΑ ή σε άλλα χρηματοδοτικά ταμεία για να προχωρήσουν. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο αγωγός Δυτικής Μακεδονίας ένα έργο μεγάλης σημασίας, καθώς συνδέεται με την προοπτική όλη η περιοχή να αναδειχθεί σε ενεργειακό κέντρο πράσινου υδρογόνου, μέσω της κοινής επενδυτικής πρότασης δέκα φορέων και επιχειρήσεων White Dragon. O ΔΕΣΦΑ που υλοποιεί το πρότζεκτ θέλει να εξασφαλίσει χρηματοδότηση μέσω του ΕΣΠΑ ενώ ένα μέρος της δαπάνης θα καλυφθεί με τραπεζικό δανεισμό και ίδια κεφάλαια. Το έργο είναι συνολικού προϋπολογισμού 110 εκατ. ευρώ. Ο αγωγός, μήκους 122 χλμ., συμπεριλαμβάνεται στο 10ετές επενδυτικό πλάνο του ΔΕΣΦΑ για το 2021-2030 που εγκρίθηκε από τη ΡΑΕ και έχει τιμολογηθεί πλήρως από τον Διαχειριστή.

«Δεν έχει ξεκαθαρίσει τίποτε»

Όπως τόνισε στη «ΜτΚ» ο δήμαρχος Κοζάνης Λάζαρος Μαλούτας, «δεν έχει ξεκαθαρίσει τίποτε ακόμα, είναι πολύ νωρίς. Ο κάθε δήμος, ο κάθε φορέας, έχει ένα πακέτο έργων που προσπαθεί να εντάξει σε όποιο χρηματοδοτικό πακέτο μπορεί. Είναι το Ταμείο Ανάκαμψης, είναι το Ταμείο Μετάβασης για εμάς, είναι το νέο ΕΣΠΑ». O κ. Μαλούτας επισήμανε πως τίποτε δεν έχει κριθεί. «Όλα θα ξεκαθαρίσουν όταν θα αρχίσουν οι προκηρύξεις των επιμέρους προγραμμάτων. Τότε θα ξέρουμε τι πρόκειται να γίνει αφού θα γνωστοποιηθούν οι ειδικοί όροι και προϋποθέσεις», είπε και πρόσθεσε: «για την περιοχή δεν είναι μόνο αυτό που λέμε, τα μεγάλα πρότζεκτ. Υπάρχουν και πολλά άλλα σημαντικά. Για παράδειγμα εμείς έχουμε ένα πακέτο έργων ύψους 100 εκατ. ευρώ που μπορούν να υλοποιηθούν μέσω ΣΔΙΤ».

Ανατολική Μακεδονία Θράκη

Στο άλλο άκρο της Βόρειας Ελλάδας στην ανατολική Μακεδονία και Θράκη, οι τοπικές κοινωνίες περιμένουν με αγωνία την αποσαφήνιση όρων και προϋποθέσεων για να εντάξουν τα σχέδια τους σε κάποιο χρηματοδοτικό ταμείο. Στο σχέδιο Ανάκαμψης έχει ενταχθεί μέχρι στιγμής ο εκσυγχρονισμός των εγκαταστάσεων επεξεργασίας αστικών λυμάτων διαφόρων πόλεων, ανάμεσά τους η Καβάλα και η Αλεξανδρούπολη, αλλά και η αναβάθμιση περιφερειακών αεροδρομίων καθώς και κάποια έργα πολιτισμού.

Μεγάλες ανάγκες και σχεδιασμοί

Οι πραγματικές ανάγκες όμως και οι απαιτήσεις της τοπικής κοινωνίας είναι πολύ μεγαλύτερες. Ο περιφερειάρχης Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης Χρήστος Μέτιος αναφέρθηκε στις δημόσιες επενδύσεις που προγραμματίζονται ή υλοποιούνται, στα αεροδρόμια της Καβάλας και της Αλεξανδρούπολης, στο οδικό αλλά και στο σιδηροδρομικό δίκτυο με την αναβάθμισή του από Αλεξανδρούπολη για Ορμένιο. Επίσης η σιδηροδρομική σύνδεση, της Θεσσαλονίκης με την Ανατολική Μακεδονία και τη Θράκη, είναι ένα έργο κλειδί για όλη την περιοχή, αν και δεν έχει αποσαφηνιστεί πλήρως το πακέτο από το οποίο θα χρηματοδοτηθεί. Όπως επισήμανε πρόσφατα σε ανακοίνωσή του και ο βουλευτής Καβάλας της ΝΔ Μακάριος Λαζαρίδης, η κατασκευή της νέας σιδηροδρομικής γραμμής Θεσσαλονίκη-Αμφίπολη-Ν. Καρβάλη-Τοξότες παίρνει «σάρκα και οστά». Η Ανατολική Σιδηροδρομική Εγνατία θα έχει μήκος 206 χιλιόμετρα, θα είναι γραμμή υψηλών ταχυτήτων λόγω της μορφολογίας του εδάφους και αποτελεί κομβικό κομμάτι του ολοκληρωμένου Αναπτυξιακού Σχεδίου του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών για τις συνδυασμένες μεταφορές.

Σύμφωνα με τοπικούς παράγοντες, όλα θα κριθούν μέσα στο καλοκαίρι. «Αυτό που θα κρίνει τι θα πάει στο Ταμείο Ανάκαμψης και τι στα άλλα ταμεία και χρηματοδοτικά πρωτόκολλα είναι το θέμα της ωριμότητας των μελετών και των έργων. Οσα δεν καλύπτονται από αυτό το κριτήριο δε θα ενταχθούν στο Ταμείο Ανάκαμψης και θα αναζητηθεί για αυτά διέξοδος είτε στο νέο ΕΣΠΑ, είτε στο πρόγραμμα «Τρίτσης», είτε στα ΣΔΙΤ» όπως είπαν.